Другие статьи

Цель нашей работы - изучение аминокислотного и минерального состава травы чертополоха поникшего
2010

Слово «этика» произошло от греческого «ethos», что в переводе означает обычай, нрав. Нравы и обычаи наших предков и составляли их нравственность, общепринятые нормы поведения.
2010

Артериальная гипертензия (АГ) является важнейшей медико-социальной проблемой. У 30% взрослого населения развитых стран мира определяется повышенный уровень артериального давления (АД) и у 12-15 % - наблюдается стойкая артериальная гипертензия
2010

Целью нашего исследования явилось определение эффективности применения препарата «Гинолакт» для лечения ВД у беременных.
2010

Целью нашего исследования явилось изучение эффективности и безопасности препарата лазолван 30мг у амбулаторных больных с ХОБЛ.
2010

Деформирующий остеоартроз (ДОА) в настоящее время является наиболее распространенным дегенеративно-дистрофическим заболеванием суставов, которым страдают не менее 20% населения земного шара.
2010

Целью работы явилась оценка анальгетической эффективности препарата Кетанов (кеторолак трометамин), у хирургических больных в послеоперационном периоде и возможности уменьшения использования наркотических анальгетиков.
2010

Для более объективного подтверждения мембранно-стабилизирующего влияния карбамезапина и ламиктала нами оценивались перекисная и механическая стойкости эритроцитов у больных эпилепсией
2010

Нами было проведено клинико-нейропсихологическое обследование 250 больных с ХИСФ (работающих в фосфорном производстве Каратау-Жамбылской биогеохимической провинции)
2010


C использованием разработанных алгоритмов и моделей был произведен анализ ситуации в системе здравоохранения биогеохимической провинции. Рассчитаны интегрированные показатели здоровья
2010

Специфические особенности Каратау-Жамбылской биогеохимической провинции связаны с производством фосфорных минеральных удобрений.
2010

Маркетингтік қызметті жоспарлаудың маңызы мен қажеттілігі

Нарық жағдайында көптеген фирмалар ресми түрде бекітілмеген жоспарсыз жұмыс жасайды. Дегенмен өзгермелі динамика жəне фирманы қоршаған ортаның күрделілігі басшыларға жүйелі жоспарлаудың қажеттілігін көрсетеді. Жоспар кез келген қызметті бастамас бұрын жасалуы тиіс (1- сур.).

Жүйелі жоспарлау фирмаға аз пайда əкелмейді:

  • жоспарлау фирманың жетекшілерін келешекті ойлауды жүйелендіреді;
  • жоспарлау фирманың барлық бөлімшелерінің күшін неғұрлым дəл шоғырландыруға ықпал етеді;
  • фирма өзінің мақсаттары мен міндеттерін неғұрлым дəл анықтайды;
  • өз қызметін жоспарлаушы фирма нарықтық конъюнктуралардың өзгерулеріне барынша дайын болып шығады;
  • маркетингті жоспарлау кəсіпорын қызметінің басқа салаларын жабдықтау, өндіріс, қаржы жəне кадрларды жоспарлау үшін негіз болып саналады. Маркетингті жоспарлау 3 фазадан (сатыдан) тұрады: фирманың жай-күйін жəне ортаны талдау (ахуалды талдау), мақсаттарды белгілеу жəне алға қойған міндеттерді қамтамасыз ету үшін маркетингтік құралдарды анықтау [1–4].

Маркетинг жоспарларын келесі белгілерге сəйкес мына түрлеріне бөлуге болады:

  • мерзім ұзақтығы бойынша: қысқа мерзімді (1 жылға дейін), орта мерзімді (2-5 жылға) жəне ұзақ мерзімді (5 жылдан астам) жоспарлары;
  • ауқымы бойынша: əр негізгі өнімге арнайы маркетинг жоспары (əдетте тұтыну тауарларына), барлық өнімдерді қамтитын жалпы маркетинг жоспары (əдетте қызмет саласына), арнайы маркетинг тарауына бөлінген шаруашылық жоспары (əдетте өнеркəсіп тауарларына) арналған жоспарлары;
  • зерттеу əдістері бойынша: төменгі өндіріс буынынан жоғары буынына қарай немесе жоғары буынынан төмен қарай жасалған маркетинг жоспарлары.

 1-сур. Мақсаттарды жоспарлауға əсер етуші жайлар  

Стратегиялық жоспарлау үдерісі фирманың мақсаты мен əлеуетті мүмкіндіктері арасындағы стратегиялық сəйкестікті келтіруді жəне оны қолдауды басқару үшін жүргізіледі [5–7].

Стратегиялық жоспарлау шеңберінде келесі мəселелер шешіледі:

  • нарыққа қандай өнім, қандай ассортиментте жəне қандай көлемде шығарады;
  • өндірістік бағдарлама (ассортиментке) қандай сегментке есептелген жəне ол болашақта қандай əлеуетті клиенттерді тартуы мүмкін;
  • фирманың нарықтағы үлесі мен бет-бейнесінің сандық жəне сапалық мақсаттары бекітіледі;
  • жоспарланған деңгейде өнімдерді сату үшін қажетті жағдайлар анықталады;
  • тауар қозғалысының қандай арналары арқылы нарық тауарлармен жабдықталады;
  • өткізуді ынталандыру үшін қандай құралдар пайдаланылады;
  • ресурстар қалай бөлінетін болады (стратегиялық жоспарға сəйкес материалдық, қаржылық, еңбек ресурстары);
  • фирма қандай экономикалық нəтижелерді күтеді жəне алдыға қойылған мақсаттарды жүзеге асыру кезінде қандай шығындар жұмсалады.

Маркетингтік жоспарлау — бұл үздіксіз процесс. Тек үздіксіз жоспарлау кезінде ғана оның тиімділігі мен дұрыстығына қол жеткізілуі мүмкін. Маркетингтік жоспарлау кезінде ағымдағы, одан кейінгі бағдарламалық көрсеткіштерге түзетулер енгізуді қарайтын сырғымалы жоспарлау принциптері кең түрде қолданылады. Мысалы, егер жоспар 1 жылға есептелген болса, онда əрбір 3 ай сайын өзгермелі нарықтық ахуалдарға қатысты оған өзгертулер енгізілуі мүмкін. Түзетуге тек тіке көрсеткіштер ғана емес, сонымен бірге туынды көрсеткіштер де (өткізу көлемі, шығындар, пайдалар) жатады.

Маркетингтік бағдарламалар тұтастай алғанда, маркетингтік тұжырымдамалар сияқты фирма қызметін реттеудің икемді құралдары болып саналады. Бағдарламаларды жасау кезінде көп варианттылық принциптері қолданылады, яғни жалғыз емес, бірнеше варианттары дайындалады: min, optim, max. Ең азы, нашар жағдайдағы фирманың дамуын, ал ең көбі жақсы жағдайдағы оның дамуын қарастырады.

Маркетингтік бағдарлама — бұл алға жылжытылған мақсаттар мен стратегияларға сəйкес белгілі бір уақыт кезеңінде фирманың дамуына оңтайлы вариант ұсынуға шақырылған, кешенді зерттеулер негізінде əзірленген фирманың өндірістік-өткізу жəне ғылыми-техникалық қызметінің стратегиялық жоспар-ұсынымы.

Маркетингтік бағдарламалар индикативті (кеңес берушілік) сипатқа ие. Егер жоғары басшылық маркетингтік бағдарламаның мазмұнын мақұлдаса, онда ол фирманың жалпы жұмыс жоспарының құрамды бөлігіне кіреді. Фирманың жалпы жұмыс жоспары маркетингтік бағдарламаға қарағанда неғұрлым кең, сондай-ақ ол өзіне қаржы кадр саясаты сияқты бөлімдерді кіргізеді. Кейбір фирмалар маркетингтік бағдарламаны жұмыс жоспарының негізі ретінде қарастырады [8–10]. Мысалы, американдық экономистер қазіргі уақытта «маркетингтің маңыздылығына айналған барлық басқару процесі жоспарлау қызметінің айналасына шоғырланатындығын» атап өтеді.

Маркетингтік бағдарламалардың бөлінуін келесі түрде беруге болады:

  • өндірістік-өткізу қызметінің барлық функциялары бойынша мəселелерді шешу мүмкіндіктерін талқылаушы, қарапайым түрдегі жəне қандай да бір айрықша міндеттерді шешуге бағытталған мақсатты;
  • фирманың жоғары басшылығы əзірлеген жəне төменгі буындар үшін негізгі стратегиялық көрсеткіштерді белгілеуші орталықтандырылған;
  • ескеруші, аралас, яғни, жоғары басшылық фирманың ортақ мақсаттары мен олардың мүмкіндіктерін анықтайды, ал төменгі буындар мен бөлімшелер фирманың мақсаттарға жетуінің жоспарлары мен жолдарын əзірлеп жасайды. Бұл жоспарларды қарап болғаннан соң, жоғары басшылық бекітеді;
  • орталыққа тəуелсіз бағдарламалар төменгі буындарға жасалады, талқылауға жəне бекітуге жоғары басшылыққа беріледі.

Маркетингтік бағдарламалар түрлі құрылымдарға ие, бірақ бағдарламалардың мазмұны негізінен бір сарынды болып келеді.

Ең баста фирма қызметіне талдау беріледі, содан соң таңдалып алынған мақсатты нарыққа қысқаша талдау жасалады. Одан əрі қарай фирманың мақсаты, оның негізгі стратегиялық міндеттері көрсетіледі.

Алға қойылған мақсаттарды жүзеге асыру үшін құралдарды сипаттау, маркетингтік бағдарламаның негізгі бөлігін алады. Құралдардың үйлесімі олардың оңтайлы əсері шаруашылық қызметінің нəтижелеріне жететіндей болуы тиіс. Біртұтас стратегиялар шеңберіндегі түрлі құралдардың жиынтығы мультипликативті тиімділік беретіндей болуы қажет.

Мультипликатор (латын сөзінен көбейткіш, ұлғайтамын дегенді білдіреді) — бұл оңды кері байланыстың басқарылатын жүйесінің шығатын шамасына көбейтуші əсерінің шегін көрсетуші коэффициент. Мысалы, 5 млн. теңгеге инвестицияның өзгеруі, өндіріс деңгейінің жəне кірістің 20 млн. теңге сомаға өсуіне əкеледі. Бұл дегеніміз — мультипликативті тиімділік.

Фирма маркетингтік зерттеулердің қандай түрлерін жүргізетін болады, ақпараттық қамтамасыз етудің қандай көздері бар, осылардың барлығы бағдарламада көрсетіледі. Оны əзірлеу кезінде жоспарланатын өнімдердің өткізу көлемін жəне пайда нормаларын қамтамасыз ете алатын маркетингке қаражат сомасын бағыттаудың қажеттілігі ескеріледі.

Осыдан шыға отырып, бағдарламаның қорытынды бөлімінде осы өткізуге жұмсалатын сметасы келтіріліп, жəне оның тиімділігіне баға беріледі.

Кез келген бағдарламаны жүзеге асыру қаржылық, материалдық, еңбек ресурстары шығындарын талап етеді.

Мақсатты нарық пен өз кəсіпорыны бойынша жиналған ақпараттар алғы мақсаттарды қалыптастырудың негізі болып қызмет етеді. Мақсат ретінде болашақта қалайтын нақты жағдай түсіндіріледі. Ол келесі қызметтерді орындайды:

  • баламалы мінез-құлықтарды таңдау критерийлері;
  • маркетингтік бақылауды жүргізу кезіндегі жөнелту нүктесінің базасы болып қызмет етеді. Мақсаттарды былайша жіктеуге болады:
  • сандық жəне сапалық (мысалы, сату көлемінің 20 процентке, нарық үлесінің 5 процентке ұлғаюы) — сандық мақсаттар мен нарықтың жаңа сегменттерін игеру, фирма беделінің артуы болып саналады, бұл — сапалық мақсаттар;
  • негізгі жəне себептік үлесінің көптігін анықтайды;
  • жоғары жəне бағыныштылар.

Мақсаттардың мазмұны көлемі, уақыты жағынан дəл қисындалған болуы тиіс. Мақсаттарды оқшау түрде емес, бір-бірімен өзара байланыста қараған дұрыс. Маркетингтік қызметтегі мақсаттарды жоспарлау келесі жағдайларға негізделеді:

  • жеке емес, бірнеше мақсаттар анықталады («Мақсаттар ағашын» құру);
  • мақсаттар біріне-бірі қарама-қайшы келмеуі тиіс (мысалы, өнімді техникалық жетілдіру мен рентабельділік арасындағы қарама-қайшылық);
  • I мақсатқа қол жеткізу II мақсатқа қол жеткізуді жеңілдететіндей етіп құрылуы қажет (мысалы,өнімді техникалық жағынан жетілдіру мен рентабельділік арасындағы қарама-қайшылық);
  • мақсаттарды II мақсатқа жететіндей етіп құру (мысалы, фирманың бейнесі жəне өткізу көлемі);
  • мақсаттар фирманың қызметін ары қарай дамытуды ынталандыруға жəне негізгі күшті қызметтің басым бағыттарына шоғырландыруды қамтамасыз етуге шақырылған.

«Мақсаттар ағашын» құру кезінде кешенді келісті пайдалану қажет (2-сур). Мысалы, фирманың басты мақсаты — дамыған елдерге экспортты 11 %-ке көбейту, негізгі мақсаттары — экспортты Германияға 15 %-ке, Францияға 12 %-ке жəне т.б. көбейту. III деңгейдегі мақсаттар — Ұлыбритания нарығы үшін үлгілерді жаңарту. ІV деңгей мақсаттары — Германияға жөнелтілетін тауарларға сапа сертификатын алу. V деңгей — пайда алуды арттыру.

  2-сур. «Мақсаттар ағашы»

Маркетингті жоспарлау кезінде Бостон консалтинг тобы қалыптамасы жиі қолданылады. Бостон консалтинг тобы қалыптамасын АҚШ-та Массачусетс штатындағы Бостон қаласындағы кеңес беруші тобы ұсынған. Бұл қалыптамасы тауар көлемін рынок үлесі мен саланың өсу қарқынына сəйкес белгілеуді ұсынады. Қалыптама негізінде қандай тауардың бəсекелестердікіне қарағанда артықшылығы бар екенін жəне рынок серпінін анықтауға болады. Бұл қалыптамасының ерекшелігі оның стратегиялық тауар топтарының аталған аттары ерекше (3-суретте көруге болады) болғанымен негізделген.

  3-сур. Бостон консалтинг тобы қалыптамасы

Суретте көрсетілгендей, фирма тауарлары саланың өсу қарқыны мен олардың рыноктағы үлесіне сəйкес төрт түрлі топқа бөлінген. Топтағы тауарлардың беделіне қарай топтардың аттары қойылған («жұлдыздар», «сауынды сиыр», «тентек балалар», «қуылатын иттер»). «Жұлдыздар» тобындағы тауарлар дамып келе жатқан салада жетекші орын алады. Мұндағы көзделген мақсат бəсеке жағдайында фирманың ұтымды жақтарын күшейтуге арналған. Бұл айтарлықтай табыс əкеледі. Алайда сату өсімін одан əрі жалғастыру үшін қаржы қорын талап етеді. Рыноктағы қол жеткен үлесін бағаны төмендету арқылы, жарнама көлемін ұлғайту арқылы, өнімді ұтымды өзгертіп оны айтарлықтай кеңірек тарату арқылы сақтап қалуға болады. Саланың даму қарқынына байланысты «жұлдыздар» тобы «сауынды сиыр» тобына ауысуы мүмкін.

«Сауынды сиыр» тауарлар тобы рынокта жоғары үлесін алады. Тұтынушылар арасында ол тауарлардың жақтаушылары көбейіп, бəсекелестерге өз тауарларын қызықтыру аса қиынға соғады. Өйткені өткізудің салыстырмалы көлемі көп өзгермей тұрақты болады. «Сауынды сиыр» тобы маркетинг жəне тауарды жетілдіруге кететін шығындарын аса көп қажет етпейді де, одан түскен табыс айтарлықтай асады. Осылай артық түскен қаражат фирманың басқа стратегиялық шаруашылық бөлімшелерінің дамуына жұмсалады. Фирманың маркетинг стратегиясы халықтың «есіне түсіру» жарнамасына, кезеңдік баға женілдіктерін қолдануға, өткізу арналарын сақтап қалуға, қайтара сатып алуды ынталандырудың жаңа тəсілдерін енгізуге жұмсалады.

«Тентек балалар» (немесе «Сұрақ белгісі») тауар тобы рынокқа айтарлықтай əсер етпейді. Тұтынушылардың ол тауарлар тобын қолдауы шамалы жəне олардың ерекше жағымды қасиеттері анықталмаған. Сондықтан рынокта маңызды орынға бəсекелестердің тауарлары ие болады. Ал ол тауарлардың рыноктағы үлесін көбейту үшін аса көп қаражат қажет. Бұл тауарларға байланысты фирма екі түрлі шешім қабылдауы мүмкін:

  1. Жылжыту шығындарын көбейтіп, жаңа өткізу арналарын жедел іздеп тауып, тауардың жағымды қасиеттерін жақсартып бағасын төмендету керек.
  2. Немесе рыноктан шығару керек.

Стратегиялық шаруашылық бөлімшелерінің (СШБ) бəсекелік қабілеттілігіне қарай осы шешімдердің біреуі таңдалып алынады.

«Қуылатын иттер» тауар тобы əдетте кемелінен асқан, тарылған салада шектеулі өтім көлемін алған СШБ орын алады. Рынокта айтарлықтай тараса да, бұл тауар тобы өзіне қажетті тұтынушыларды тарта алмайды жəне де тауарды өткізу көлемі, шығын құрылымы мен түрі жағынан өз бəсекелестерінен едəуір артта қалған. Бұл топты жетілдіру үшін көптеген шығындар қажет. Оның үстіне оның даму мүмкіндіктері де шамалы. Сондықтан бұл тауар тобы фирмалары мамандандырылған рынокқа шығуға, тауардың басқа қолдану жолдарын іздеуге тырысады немесе рыноктан кетуге мəжбүр болады.

Америкадағы ірі компаниялардың зерттеу мəліметтеріне қарағанда, стратегиялардың бəріне бірдей тəн жетістіктері мен кемшіліктері анықталған. Олардың негізгі жетістіктері мыналар болған:

  • тұтынушыларға қажет барлық ұйымдар, тауарлар жəне қызмет түрлерін табуға болады, яғни бұл стратегияларды қолдану нəтижесінде халықтың, фирмалардың мұқтажын барынша толық қанағаттандыруға болады;
  • əр түрлі стратегиялар ұсынылып, олардың ішінен ыңғайлысы тандалып алынуға мүмкіндік ашылады;
  • мұқтажға сəйкес койылған мақсаттарға байланысты көрсетілген қызметтерді жəне өнімдерді бағалауға болады;
  • фирма жұмысын, өнімді жақсартуға жеткізетін жолдар мен тəсілдерін табуға мүмкіндіктер қалыптасады;
  • бəсекелестердің əрекеті мен ресурстары бөлініп, пайдалануы айқын көрінеді. Стратегиялардың негізгі кемшіліктері мыналар:
  • оларды қолдану айтарлықтай қиындыққа соғады;
  • кейде істің бетіндегі маңызды факторлар ескерілмей қалып қояды;
  • стратегиялық шаруашылық бөлімшелерінің белгілерін жəне оларды бағалау белгілерін анықтау жағдайы өзгерістерге өте сезімтал келеді;
  • қоршаған ортаның жағдайын толық ескеру ісі ойдағыдай болмайды.

Маркетинг жоспарын жүзеге асыру үшін оны қаржымен қамтамасыз ету керек. Маркетинг қаржысы маркетинг жоспарының тарауы ретінде табыстан, шығындардан тұрады жəне пайда көлемін көрсетеді. Оны фирма басшылары бекітеді.

Маркетинг тəжірибесі көрсетіп отырғандай, маркетинг қаржысын анықтау үшін əр түрлі əдістер қолданылады. Оларды атап өтейік:

  1. «Қолда бар қаржы» əдісі. Бұл əдісте өндіріске жəне маркетингтен басқа əрекеттерге қажет шығындар анықталады. Қалған қаржы тауарды жылжыту мен коммуникацияға бөлінеді. Алайда бұл əдістің кемшіліктері бар:
  • тауарды жылжыту үшін жеткілікті көңіл бөлінбейді;
  • фирма мақсаты мен шығындар арасындағы байланыс аса тығыз ескерілмейді;
  • тауарды оңтайлы жылжыту үшін қаржы жетпей қалуы мүмкін.
  1. «Өсу» əдісі. Өткен жылдағы қаржы көлемін белгілі пайызға көбейтіп немесе азайтып белгілейді. Бұл əдістің кемшіліктері мыналар:
  • қаржы көлемінің фирма мақсатымен тығыз байланысы болмайды;
  • жорамалды көкейкөз рөлі жоғары болады.

Бұл əдістің артықшылықтары да баршылық, атап айтсақ:

  • қаржыны анықтау ісі оңай жəне тез арада орындалады;
  • бұрынғы қол жеткен жетістіктері мен болашақтағы фирма мүмкіндіктері ескерілуі мүмкін.
  1. Қаржыны бəсекелестер əрекеттеріне байланысты анықтау əдісі. Бұл əдіс бəсекелестердің маркетинг шығындарын ескеруді талап етеді. Əдістің кемшіліктері мыналар:
  • бəсекелестерді озу талабы қойылады, ал ол оңай емес;
  • бəсекелестердің маркетинг шығындарын анықтау қиынға түседі;
  • бəсекелес фирмасы өзінің қаржысын анық көрсетпеуі мүмкін. Əдістің артықшылықтары да бар. Олар мыналар:
  • қаржы рынок қажетіне бағытталады;
  • тауарды жылжытуға қажет шығындардың көбею шектері нақты анықталады.
  1. «Сату үлесі» əдісі. Бұл əдісте фирма маркетинг қаржысын өтімнен түскен пайдаға байланы- стырады. Бұл əдістің кемшіліктері мыналар:
  • фирма мақсатымен қаржы байланысы болмайды;
  • маркетинг шығындары өтім көлемі төмендеген кезде азаяды жəне өтім көлемі жоғары болған кезде көбейеді, демек қаржы көлемі фирма қажетімен сəйкес келмеуі əбден мүмкін.

Əдістің артықшылықтары бар. Олар мыналар:

  • өткізу көлемі негізге алынады;
  • сату мен тауарды жылжытудың өзара байланысы қалыптасады.
  1. Бұл əдісте фирма алдына қойылған нақты мақсаттар мен міндеттерді ескере отырып, қаржы көлемін анықтайды. Əдістің кемшіліктері мыналар:
  • нақты мақсаттарды белгілеудің өзі оңай емес;
  • сондықтан есеп жүргізу қиынға соғады жəне көп уақыт талап етеді. Əдістің артықшылықтары бар:
  • қаржы мақсаттар мен міндеттерге байланысты белгіленеді;
  • табысты көбейту сəтін жəне сəтсіздікті бағалау мүмкіндігі қалыптасады.

Маркетинг мақсатына жету үшін маркетинг іс-əрекеттердің барысы бақылануы керек.

Маркетингті бақылаудың үш негізгі түрі анықталған. Олар мыналар:

  1. Жылдық жоспардың орындалуын бақылау.
  2. Пайда деңгейін бақылау.
  3. Стратегиялық бақылау.

Жылдық жоспардың орындалуын бақылау. Бұл бақылауда фирманың жылдық нəтижелері жос- пармен салыстырылады. Нəтижелер жоспар көрсеткіштерінен ауытқыған жағдайда жоспарға түзетулер енгізіледі. Жылдық жоспардың орындалуын бақылау жұмысы төмендегі сатыларға сəйкес жүргізіледі:

  1. Жылдық жоспарда ай сайын, тоқсан сайын жəне жылдық мақсаттар анықталынады.
  2. Орындалу қорытындылары тұрақты көрсеткіштер арқылы өлшенеді.
  3. Нəтижелер мен жылдық жоспардың көрсеткіштері арасында айтарлықтай айырмашы- лықтар орын алған болса, оның себептері анықталады.
  4. Жоспарды орындау шаралары белгіленеді.

Пайда деңгейін бақылау. Фирма мамандары жылдық жоспарды бақылаумен қатар əр түрлі өнімдердің, сату аймақтарының, рынок сегменттерінің жəне өткізу арналарының пайда деңгейін тал- дайды. Бұл бақылаудың мақсаты маркетинг іс-əрекеттердің сапасын бағалау жəне керек болса ол əрекеттерге өзгерістер енгізу болады.

Пайда деңгейін бақылау жұмысы үш сатыға сəйкес жүргізіледі:

  1. Маркетинг іс-əрекеттерін жүргізу үшін қажет шығындарды анықтау.
  2. Маркетинг іс-əрекеттерін жүргізу үшін бөлінген шығындармен оның құрамдас бөлшек- терінің байланысын анықтау.
  3. Маркетинг іс-əрекеттерінің əр бөлігінің пайдалы немесе шығынды деңгей есептерін жүргізу.

Стратегиялық бақылау. Фирмалар əрдайым маркетинг іс-əрекеттерінің тиімділігін зерттеулері қажет. Бұл зерттеулер жылдық жоспарды жəне пайда деңгейін бақылауға қарағанда кеңірек жүргізіледі.

Фирманың макро- жəне микроортасындағы өзгерістер оның маркетинг мақсатына, стратегиясына жəне бағдарламасына өзгерістер енгізуді талап етеді. Осы тəрізді бақылау түрі стратегиялық бақылау деп аталады. Стратегиялық бақылау аудит əдістерін қолдану негізінде жүргізіледі.

 

 

Əдебиеттер тізімі

  1. Афанасьев М.П. Маркетинг: стратегия и тактика фирмы. — М.: Финстатинформ, — 112 с.
  2. Мак-Дональд М. Стратегическое планирование маркетинга / Пер. с англ. — СПб.: Питер, — 320 с.
  3. Ахметова К.Ə., Қаменова М.Ж., Нақыпова Г.Н. Фирманың маркетингтік қызметі. — Астана: «Парасат Əлемі», 2003. — 340 б.
  4. Ламбен Ж.-Ж. Стратегический маркетинг. Европейская перспектива / Пер. с фр. — СПб.: Наука, — 589 с.
  5. Вайсман А. Стратегия маркетинга: 10 шагов к успеху. Стратегия менеджмента: 5 факторов успеха / Пер. с нем. — М.: Интерэксперт; Экономика, 1995. — 344 с.
  6. Крэнделл Р. 1001 способ успешного маркетинга / Пер. с англ. — М.: ФАИР-ПРЕСС, — 496 с.
  7. Голубков Е.П. Маркетинг: стратегия, планы, структуры. — М.: Дело, 1995. — 192 с.
  8. Костоглодов Д.Д., Саввиди И.И. Маркетинг предприятия. — М.: Контур, — 112 с.
  9. Қашықов Ш., Нұрғалиев Ө. Кəсіпкерлік жəне маркетинг негіздері: Оқу құралы. — Қарағанды: ҚарПТУ, — 115 б.
  10. Херберг Т. Делу—дело: Планирование стратегии маркетинга и реклама промышленных товаров и специальных услуг/ Пер. со швед. — М.: МЦНТИ, 1991. — 112 с.

 

Разделы знаний

Биология

Биология бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдарында жарияланған  ғылыми және тәжірибелі биология бойынша көптеген мақалалар мен баяндамаларды таба аласыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында қазіргі билогияның негіздері, тарихы,  зерттеу бағыттары мен ғылыми зерттеулердің нәтжелері және биология ғылымының басқа да бөлімдері жайлы толық анықтама береді.

Медицина

Совокупность наук о болезнях, их лечении и предупреждении.

Педагогика

Бұл бөлімде сіздер педагогика пәні бойынша көптеген тақырыптарға арналған мақалалар мен баяндамаларды таба аласыз. Бұл мақалалар сіздерге түрлі педагогика жайлы ғылыми жұмыстарды жазуға бағыт-бағдар бере отырып, жаңа ғылыми ашылымдар мен тәжірибелік зерттеулердің нәтижелерін танып-білуге көмектеседі.

Психология

Психология бөлімінде психология пәні, міндеттері мен мақсаттары, психикалық құбылыстардың пайда болу заңдылықтары, психология бөлімінің тармақтары, психология ғылымының пайда болу тарихы, қалыптасуы және психологияның басқа да тақырыбындағы қызықты мақалаларды таба аласыздар. 

Социология

 Бұл бөлімде социология немесе әлеуметтану ғылымы жайлы, қоғамның қалыптасуы, жұмыс істеуі және даму заңдылықтары туралы мақалалар қарастырылған. 

Тарих

Бұл бөлімде сіздер тарих ғылымының түрлі тақырыбына жазылған көптеген ғылыми мақалаларды таба аласыздар. Бұл мақалалар сіздерге рефераттар мен баяндамаларды жазуға көмектеседі.

Техникалық ғылымдар

Мұнда келесідей ғылыми мақалалар жарияланады: физика-математикалық , химиялық, гелогия-минерология, техникалық және гуманитарлық ғылымдардың өзекті  мәселелері, ғылыми конференциялардың, семинарлардың материалдары, ғылыми-техникалық комиссияның қағидалары, техникалық білімнің мәселелері.

Филология

 Бұл бөлімде филология пәні жайлы, филологияның түрлі тақырыбына жазылған мақалалардың жиынтығы қарастырылған. 

Философия

Қазақстанның ғылыми журналдарында жарияланған  философия пәні бойынша ғылыми мақалалар. Бұл бөлімде қоғам тану жайлы көзқарастар, сонымен қатар қазақ халқының ұлы тұлғаларының философиялық көзқарастары келтірілген.

Халықаралық қатынастар

Халықаралық  қатынастар  бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында халықаралық қатынастарды дамытудың жолдары мен оларды дамытудағы негізгі алғышарттарды қарастырады. Халықаралық экономикалық қатынастардың мемлекетті дамытудағы ролі мен маңызын ашып көрсетеді.  Мұнда сіздер халықаралық қатынастар, сыртқы экономикалық саясат тақырыбы бойынша көптеген материалдарды таба аласыздар.  

Экология

Экология

Экономика

Экономика бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында материалдық игіліктерді өндіру, айырбастау, бөлу және тұтыну үрдісі кезінде адамдар арасында пайда болатын өндірістік қатынастарды дамытудың жолдарын қарастырады.  Мұнда сіздер экономика, экономикалық теория тақырыбы бойынша көптеген материалдарды таба аласыздар.  

Құқық

Құқық бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында құқық туралы жалпы түсінікті ашады, құқықтық қоғамның қалыптасып дамуы жайлы және оның маңызын қарастырады. Мұнда сіздер құқық пәні тақырыбында жазылған көптеген материалдарды таба аласыздар.