Kipicne. Казіргі татдагы хирургияныү жене каркынды емніү айкын жетістіктеріне карамастан, жедел іріүді перитониттіү таралган т%орлері емініп. меселесі өзекті болып кала беруде. Бул патологиялық жағдай кезінде қурсац қуысындағы мүшелердің қабынуынан басқа, өзге де жүйелердің жумыс істеу қабылеті бузылады /1/. Осы патологиялық бузылыстарды емдеу үшін негізгі хирургиялық емнен кейін антибактериалдық емнің орны өз алдына ерекше /2/. Бірақ, этиологиялық факторға олар дурыс эсер еткенмен, олардың жанама эсерлерінің маңызы өте жоғары. Негізінен бул антибактериалдық препараттар үлкен мөлшерде егу арқылы беріледі. Бірақ, олардың микробқа қарсы эсерінен басқа, жанама эсері маңызды орын алады. Осыған байланысты біздің міндетіміз антибиотиктердің тиімділігін улғайтып, жанама эсерлерін азайтуға тырысу үшін жаңа емдеу эдісін қолдану.
Материалдар мен зерттеу эдістері. Жумыстың мақсатына байланысты 30 науқас алынды. Олар емдеу тэсілдеріне байланысты бірнеше топқа бөлінді: 1 топ - хирургиялық жэне емінде цефамезин қолданылган дэстүрлі антибиотикотерапиялық (ДАТ) топ. 2 топ - операциядан кейінгі кезеңде цефамезин жэне иммуномодулин тері астына егу арқылы қолданылган иммуномодулиноантибиотикотерапиялық (ИМАТ) топ. 3 топ - цефамезин қанның аз көлемдік түйіршіктер тунбасы арқылы жэне оны қолданудан иммуномодулинді 2 сағат бурын тері астына енгізу арқылы емделген оригиналды антибиотикоиммуномодулинотерапиялық (ОАИМТ) топ.
Липидтердің асқын тотыгуының өнімдері, соның ішінде диенді конъюгаттың (ДК), липидтердің гидро- асқын тотығының (ЛГАТ) жэне малонды диальдегидтің (МДА) концентрациялары биохимиялық эдіспен /3/ зерттелінді. Антитотықтыргыш жүйенің жағдайын анықтау үшін церулоплазмин (ЦП) /4/ жэне супероксиддисмутаза (СОД) /5/ белсенділіктері спектрофотометриялық эдіспен анықталынды. Қанның антирадикалды (АРБ) жэне антитотықтыргыш белсенділіктерін (АТБ) анықтау үшін биофизикалық /6/ жэне биохимиялық эдістер /7/ қолданылды. Келтірілген көрсеткіштер емге дейін жэне емнен кейінгі бесінші тэулікте анықталынды.
Зерттеу нэтижелері. Таралған перитониттің екінші (токсикалық) стадиясындағы науқастар қанындағы ЛАТ өнімдерінің деңгейінен дэстүрлі антибиотикотерапиядан кейін айтарлықтай өзгерістер байқалмады (кесте).
Кесте 1 - Таралган перитониттің екінші (токсикалық) стадиясындағы науқастар қанының қурамындагы ЛАТ өнімдері мен антитотықтыргыш жүйе көрсеткіштеріне антибиотикоиммуномодулинотерапияның эсері.
|
Топтар |
Таралган перитониттің екінші (токсикалық) стадиясы |
|||
|
Көрсеткіштер |
Емге дейін |
ДАТ |
ИМАТ |
ОАИМТ |
|
ДК (ОТБ/мг) |
2,7±0,13 |
2,5±0,12 р>0,05 |
1,3±0,04 р<0,01 р1<0,05 |
1,0±0,04 р<0,01 р1<0,05 р2<0,05 |
|
ЛГАТ (ОТБ/мг) |
2,6±0,14 |
2,5±0,13 р>0,05 |
1,56±0,07 р<0,01 р1<0,05 |
1,2±0,05 р<0,01 р1<0,05 р2<0,05 |
|
МДА (нмоль/мл) |
3,72±0,18 |
4,0±0,21 р>0,05 |
2,6±0,1 р<0,01 р1<0,05 |
2,1±0,79 р<0,01 р1<0,05 р2<0,05 |
|
СОД (шб/мл эр) |
32±1,7 |
33±0,99 р>0,05 |
41±1,6 р<0,01 р1<0,05 |
48±2,1 р<0,01 р1<0,05 р2<0,05 |
|
Церулоплазмин (г/л) |
14,0±0,82 |
15±0,06 р>0,05 |
18±0,07 р<0,01 р1<0,05 |
22±1,1 р<0,01 р1<0,05 р2<0,05 |
|
SH-тобы |
26,6±1,4 |
22±1,0 |
30±1,5 |
37±1,4 |
|
(мкмоль/мл) |
р>0,05 |
р<0,01 р1<0,05 |
р<0,01 р1<0,05 р2<0,05 |
|
|
АРБ (%) |
20,7±1,3 |
20±0,91 р>0,05 |
30±1,6 р<0,01 р1<0,05 |
35±1,5 р<0,01 р1<0,05 р2<0,05 |
|
АТБ (%) |
17,1±0,92 |
16,3±0,8 р>0,05 |
21±1,0 р<0,01 р1<0,05 |
25±1,3 р<0,01 р1<0,05 р2<0,05 |
|
Нүсқама: р - науқастардың емге дейінгі көрсеткішімен салыстырғандағы, р1 - дәстүрлі антибиотикотерапиялық топ көрсеткіштерімен салыстыргандагы, р2 - иммуномодулиноантибиотикотерапиялык топ көрсеткішімен салыстырғандағы делдік коэффициенттер |
||||
ИМАТ әсерінен науқастар қанының қүрамындағы ЛАТ өнімдерінің көрсеткіштері едәуір төмендеді: ДК, ЛГАТ және МДА деңгейлері ДАТ емдік тобымен салыстырғанда 48%-ға, 37,6%-ға және 35%-ға төмендеді. Таралған перитониттің екінші (токсикалық) стадиясындағы науқастардың операциядан кейінгі кезеңіндегі емінде ОАИМТ қолданылғанда ЛАТ өнімдерінің көрсеткіштері ДАТ және ИМАТ топтарға қарағанда едәуір дәрежеде төмендеді: ДК мөлшері 60%-ға және 23,1 %-<а, ЛГАТ деңгейі 52%-ға және 23,1 %-<а сәйкес төмендесе, МДА концентрациясы 47,5%-ға және 19,3%-ға сәйкесінше кеміді, бірақ бүл көрсеткіштердің деңгейлері дені сау адамдардың көрсеткіштеріне қарағанда біршама жоғары болды. Демек, науқастарды жаңа әдіспен емдегенде (ОАИМТ) қанның антиоксиданттық қасиеті жоғарылап, ЛАТ өнімдерінің көрсеткіштері төмендеді. Таралған перитониттің екінші (токсикалық) стадиясындағы науқастар емінде ДАТ қолданылғанда қан қүрамындағы антитотықтырғыштардың көрсеткіштері өзгеріссіз қалды, тек қана SH-тобының деңгейі емге дейінгі деңгейімен салыстырғанда 17,3%-ға төмендеді. ИМАТ әсерінен науқастар қанының антиоксиданттық көрсеткіштері біршама жоғарылады: СОД белсенділігі ДАТ тобына қарағанда 24,2%-ға, ЦП деңгейі 20%-ға, SH-тобының мөлшері 36,4%-ға артса, осы көрсеткіштердің өзгеруіне байланысты қандағы АРБ және АТБ деңгейлері 50%-ға және 28,8%-ға сәйкесінше жоғарылады.
Таралған перитониттің екінші (токсикалық) стадиясындағы науқастар емінде ОАИМТ қолданылғанда СОД белсенділігі ДАТ және ИМАТ топтарымен салыстырғанда 45,4%-ға және 17%-ға сәйкес, ЦП мөлшері 46,6%-ға және 22,2%-ға сәйкес, SH-тобының деңгейі 68,2%-ға және 23,3%-ға сәйкес жоғарылауы нәтижесінде қанның АРБ және АТБ деңгейлері 75%-ға, 16,6%-ға сәйкес және 53,3%-ға, 19%-ға сәйкес артты. ОАИМТ әсерінен таралған перитониттің екінші (токсикалық) стадиясындағы науқастар қанының антиоксиданттық қасиеті жоғарылап, еркін радикалды асқын тотығу үдерісі едәуір деңгейде төмендеді.
Қорытынды: ОАИМТ әсерінен науқастар қанының антиоксиданттық көрсеткіштері жоғарылап, липидтердің еркін радикалды асқын тотығу үдерісінің өнімдері едәуір дәрежеде төмендеді. Алынған мәліметтер бүл кешеннің емдік тиімділігін “жақсы” деп бағалауға мүмкіндік берді.
ӘДЕБИЕТТЕР
- 1. Шелестюк П.И., Благитко Е.М., Ефремов А.В. Перитонит. - Новосибирск: “Наука”, 2000. - С. 26-148. 2. Савельев В.С. Проблемы антибактериальной терапии в хирургии. - Антибиотики, 1985, вып. 2, с. 151. 3. Гаврилов В.В., Мишкорудная М.И. Спектрофотометрическое определение содержания гидроперекисей липидов в плазме крови // Лабораторное дело.- 1983, № 3. - С. 33-36.
- Колб В.Г., Калашников В.С. Определение содержания церулоплазмина в биосредах // Клиническая биохимия.- Минск .-1976. - С.219-220.
- Чумаков В.Н., Осинская Л.Ф. Количественный метод определения активности цинк-медь-зависимой супероксиддисмутазы в биологическом материале // Вопросы мед. химии.- 1977, № 5.- С. 712-716.
- Орманов Н.Ж. Разработка и внедрение методов ранней диагностики хронической интоксикации соединениями фосфора: Автореф. дисс док. мед. наук .-Алматы .-1992.- С.52.
- Спектор Е.Б., Аноненко А.А., Политова Л.Р. Определение общей антиокислительной активности плазмы крови и ликвора // Лабораторное дело.-1984.-№1.-С.26-28.