Бүл зерттеуде деструктивті өкпе туберкулезімен ауыратын 130 науқасқа жүргізілген эндобронхиалды әдіспен емдеуді көтере алушылығы мен тиімділігіне баға берілді. Өкпе туберкулезі науқастарына АПБ-ны эндобронхиалды енгізудің көрсеткіштері мен қарсы көрсеткіштері анықталды. Эндобронхиалды терапия әдісін қолдану өкпе туберкулезі емінің тиімділігін арттырады, химиопрепараттарды көтере алушылықты және тыныс алу мен жүрек-қан жүйесі қызметтерін жақсартады.
Өкпенің деструктивті туберкулезін емдеу тиімділігін жоғарылату әдістерінің біріне дәрілік заттарды кеңірдек пен бронх арқылы енгізу, олардың өкпе тінінде және зақымданған ошақта жоғары концентрацияда болуына мүмкіндік береді (1).
Кейбİр зерттеулер, тыныс алу мүшелерінің әртүрлі ауруларын емдеуде кешенді антибактериалды терапия барысында дәрілерді эндобронхиалды енгізу әдістерінің тиімді екенін анықтады. Бул кезде лимфа жүSесі мен өкпенің интерстициалды тінінде дәрінің қоры құрылып, бауырдың дәрілік заттың белсенділігін төмендететін әсерін әлсіретеді. Осыған байланысты өкпе тіндерінде препарат концентрациясы энтералды және егу әдісімен салыстырғанда, тыныс жолдары арқылы жіберу кезінде анағурлым жоғары (2).
Осы зерттеуде ТМ¥О-да өкпенің деструктивті туберкулезімен емделіп жатқан 130 науқастың эндобронхиалды емдеу әдісін көтере алушылығы мен тиімділігіне бағалау жүргізілді. Зерттеуге қатысқан ерлер саны-64, əйелдер-66, оның ішінде 19 дан 29 жасқа дейİн 67 адам, 30-39 жас аралығында- 37, 40-49 жас арасында- 18, 50 және одан жоғары жас аралығында- 8 адамды қурады.
Барлық науқастар 2 топқа бөлінді. Бірінші топқа (I т) 1 жылдан аса екінші қатардағы туберкулезге қарсы препараттарды қабылдап, тиімсіз емделген өкпенің созылмалы фиброзды- кавернозды туберкулезімен ауыратын 97 науқас қатысты. Екінші топты (II т) өкпенің созылмалы фиброзды-кавернозды туберкулезімен ауыратын, екінші қатардағы туберкулезге қарсы дәрілермен бірге эндобронхиалды препараттар тағаSындалған кешенді еммен 33 науқас қурады. Антибактериалдық препараттарды эндобронхиалды енгізу, кәдуілгі энтералдық және парентералдық енгізу әдістерінен соң, дәріні көтере алмаушылық салдарынан қолданылып отыр. Ауру анамнезінің узақтығы 2 жылдан 10 жылды қурады.
Жоғарыда көрсетілгендерге байланысты өкпе туберкулезімен ауыратын науқастарға АБП-ны эндобронхиалды әдіспен енгізудің келесі көрсеткіштері мен қарсы көрсеткіштері анықталды.
Көрсеткіштері:
- Дәстүрлі әдіспен химиопрепараттарды көтере алмаушылық, соның салдарынан улану реакциясының дамуы.
- Арнайы және арнайы емес эндобронхиалды патологияның болуы.
- Стандартты химиотерапия жүргізуге кедергі жасайтын, қосарлана жүретін АіЖ патологиясы:
- а) асқазан мен 12-елі ішектің жарасы;
- б) атрофиялық, гипо- және гиперацидтік гастрит түрлерінің өршу сатысы;
- в) бауырдың зақымдануы: токсикалық немесе вирусты гепатит, холециститтің өршу сатысы;
- г) уйқы безі мен ішек аурулары (панкреатит, энтероколит, дуоденит, колит).
- Торпидті өтетін деструктивті өкпе туберкулезі түрлері: фиброзды-кавернозды, кавернозды туберкулез, дәстүрлі емнің тиімсіздігінен инфильтратты туберкулездің ыдырауы.
- Эндобронхиалды патологиясы бар науқасты операция алды дайындау
Қарсы көрсеткіштері:
- Бронхтың жайылмалы зақымдалуы арнайы және арнайы емес үрдіспен жергілікті және жалпы иммунитеттің біраз әлсіреуі салдарынан, бронх-өкпелік жүSесі қызметінің едәуір бұзылуы.
- АБП-ны эндобронхиалды енгізу кезінде жеке көтере алмаушылық, антибактериялық препараттарға және анестетиктерге аллергиялық реакцияның болуы.
- Жүрек ырғағының бузылуы, организмнің улануы, тыныс алу жетіспеушілігінің болуына байланысты науқастың жалпы жағда^ының ауырлауы.
- Туберкулездің өршу қаупіне байланысты аурудың жедел экссудатты кезеңі.
Қақырықта туберкулез микобактериясы 130 науқастың 127-нен (97,7%) табылды (94 науқас і топта, қалғандары іі топта). ТМБ препараттарына сезімталдық і топтың 5 (3,8%) науқасында, төзімділік 125 науқаста (96,2%), соның ішінде і топта 92 (94,8%), іі топтың барлық 33 (100%) науқасында анықталды.
Қант диабеті, созылмалы пиелонефрит, панкреатит, гастрит және холецистит сияқты қосымша аурулар 70 (53,8%) науқаста анықталды (47 - і топта, 23- іі топта).
іі топтың 33 науқасы ішінен АБП-ны эндобронхиалдық әдіспен енгізу арқылы 10 (30,3%) науқас тубазид пен рифампицин алса, 9 (27,3%) науқасқа екінші қатардағы канамицин, капастат препараттары енгізіліп, 14 (42,4%) науқасқа гидрокортизон мен диоксидин салынды.
Эндобронхиалды жолмен қолданылған препараттардың кешенді терапиясы әсерінен, алғашқы 1-2 ай ішінде өкпе сырылы, жөтелдің азаяы арқасында науқастардың жалпы жағда^ы жақсарғандығы баSқалды.
Егер I және II топтардағы науқастар арасындағы жағынды конверсиясы мерзімін салыстырғанда айтарлы∣Ķтай өзгеріс баSқалмаса ( 83,7% I топтың және 93,9 % II топтың
жағда^ында), онда ыдырау қуысының жабылуы I топқа қарағанда II топ науқастарында ( I топта - 33 (34%) науқаста, II топта - 25 (75,7%) науқаста) көп кездесті.
Емнің нәтижесі аурудың өту мерзіміне, үрдіс түрлері мен ем алу узақтығына байланысты.
Сонымен, эндобронхиалды терапия әдісін қолдану өкпе туберкулезі емінің тиімділігін арттырады, химиопрепараттарды көтере алушылықты және тыныс алу мен жүрек-қан жүSесі
қызметтерін жақсартады.
Жоғарыда көрсетілген көрсеткіштерді және қарсы көрсеткіштерді ескере отырып, АБП-ны эндобронхиалды әдіспен енгізу МРТ науқастарын кешенді емдеуде тиімділігін жоғарылата түседі.
ӘДЕБИЕТТЕР ТіЗіМі
- Краснова Т.К., Ким А.Ч., Невекина В.А., Романова В.Я., Козырева А.Л., Гурьян И.Е., Тарасов А.С., Попов В.А. Эндобронхиальные методы в комплексноŚ терапии больных туберкулезом легких.// Сб. науч. работ. - М.: 1982. - С. 64-70.
- Андросов Э.А., Брант А.Л., ГарвеŚ Н.Н., Гребенников П.А., Дружинина А.Я. Эндобронхиальные методы лечения больных туберкулезом легких.// Сб. науч. работ. Труды LXXXVI. - М.: 1981. - С. 36-37.