Антиоксиданттардың алопеция еміндегі ролі

Алопеция мәселесінің өзектілігі тек аурулардың санының өсуі жəне науқастар санының көбеюімен ғана емес, олардың емге беріле қоймауымен жəне әлеуметтік- психологиялық бейімделу проблемалары өмір сапасына кері әсерін тигізеді.

Адопеция барлық жастарда кездеседі, дегенмен көбінде 43-50% 15 жаста құрайды [1,7]. Жынысы байланысты емес. Соңғы кезде ошақты алопеция даму механизмі күрделі деп есеп отыр. бізге мәлім көп зерттеушілер оны эндокриндік жүйеінің бұзылыстарымен байланыстырса [3,12,14]. Басқа мамандар созылмалы жұқпа ошақтары паразитті инвазия деп отыр [10,11].

Қазіргі таңда көптеген зерттеушілер алопецияның негізгі себептерінің бірі сыртқы орта тригггерлік факторлардың әсерінен туындайтын тұқым қуалаушылыққа бейім, иммундық жүйе бұзылыстары деген көз қарастар кездесіп отыр[6, 15, 16]. Сонымен қатар күрделі бұзылыстардың бірі қан айналымының нашарлауы, гипоксия, қанның реологиялық қызметінің бұзылыстары [13], майларыдң асқын тотығуының бұзылыстары, токсиндер, нейротроптық факторалдың ақаулары [9]. Кейбір авторлар психоэмоционалдық күйзелістер деп қарап отыр.

Жоғарыда көрсетілген факторлардың барлығын қалпына келтіру үшін бірнеше емдік шаралар қолданылады, оның ішінде физиотерапиялық емдер де бар.

Алопецияның кешендік емдеріне дəрумендер тобы кіреді: олар С, В, А, Е, РР, қан айналымын жақсартатын дәрілік заттар, глюкокортикоидтар, микроэлементтер (цинк, қорғасын, темір), жерлігілікті тітікендіретін дәрілік заттар, өосалқы ауруларын емдеу, психотерапиялық ем, шашты күтетін әсемдік заттар. Физиотерапиялық емі ішінде ПУВА, ОМТ, лазермен емдеу, Дарсенваль, инемен емдеу.

Осы жоғарыдағы ем шараларын ескере отырып, бізде өзіміздің емдік протокол дайындадық. Осы мәселені іске асыру үшін келесі мақсат қойдық: Алопеция шалдыққан науқастардың жаға ем шараларын дайындау жəне олардың тиімділігін бақылау.

Зерттеу материалдары мен тәсілдері: бақылауда 17-35 жас аралығындағы алопецияға шалдыққан 20 науқасты алдық, олардың ішінде 7 (35%) ер адам, 13 (65%) əйел адам. Диагнозды негізгі анамнезіне жəне көрінетін белгілеріне қарай қойдық. Науқастардың барлығына жалпы клиникалық зерттеу жасалды (жалпы қан анализі, жалпы зір анализі, биохимиялық тесттер, құрттарға тексері), соныменен қатар иммунологиялық тесттер жасалды. Қосалқы ауруларынның ішінде көбінде: омытрқа остеохондрозы 5 науқаста, со- зылмалы ішінің қатуы 10 науқаста, паразитарлыұ инвазия 5 науқаста, жатыр миомасы 3 науқаста.

Науқастарды 2 топқа бөліп ем шараларын жасадық: бірінші топ науқастары - 10 науқас кешендік еміне қосып арнайы драже Мерц дәруменін күніне 1 данадан 2 рет қабылдады, жергілікті алғашқы жұмасында метипредни- залон кремі (адвантан) соңғы 3 пата шашқа ницерголин (сермион) дәрілік затын тері астына жұмасына 1 рет екпе жасалды. Арасында бұрыш тұндырмасын жақтық.

Арнайы драже МЕРЦ - құрамы күрделі дәрімен жəне микроэлементтер құралған: А, Бета-каротин, Токоферол, С, В, Кальций пантотенаты, никотинамид, темір.

Сермион – лизергин қышқылының өнімі, химиялық құрылымы бойынша эрголин ядросынан басқа никотин қышқылының бромауыстырылған қалдығы бар қара күйе алколоидына ұқсас, таблетка түрінде шығарылады. Бұл дәрі глюкоза мен оттегін көптеп жиналуы есебінен, организмнің жағдайына байланыссыз, жасушалар деңгейінде энергетикалық процестердің тиімділігін артты- рады. Глюкоза мен оттегіні жасушаға тасымалдаудың артуы жəне жасуша ішінде қорытудың күшеюі АТФ метаболизмін жеделдетеді, сөйтіп жасушалардың энергетикалық мүмкіндіктерін арттырады. Энергетикалық метаболизмінің қалыпты қызметін шектеу жəне жоғары дəрежеде энергия пайдалану жағдайында сермион функционалдық метаболизм мен анаболизмнің (1) энергетикалық процестерін ынталандырады. Сонымен қатар тіндерде оттегі жеткіліксіз жағдайда сермион жаңа қылтамырлар пайда болу жəне жанама қанайналымы даму есебінен микроайналманың жақсаруына септігін тигізеді, сондықтан бұл дәрі невро- логияда, кардиологияда, радиологияда, аллергологияда кеңінен қолданылады.

Иммундық өзгерткіш ретінде бүл дәріні қолдануға гидроксилдік жəне супероксидттік радикалдары ұстап ала- тын липидтердің тотықтану процесіне қарсы тұратындығы себеп болып табылады.

Сондай-ақ, бұл препарат лимфоциттердің биологиялық мембранасының құрылымы мен қызметін түрлендіруі мүмкін, ал иммундық жауаптың бір тәсілі болып табыла- ды. Осы тұрғыдан қарағанда мембрананың физикалық – химиялық жəне биологиялық қасиетіне əсер етуі мүмкін, сондай-ақ эффекторлық жасушалардың белсенділігіндеедəуíр рол атқаратын, иммундық реакцияларға қатысатын еркін-радикалдық реакциялардың алдын-алатын иммундық өзгерткіштерді жасанды жəне табиғи антиоксиданттар ара- сынан іздеу келешек зерттеулер аясы болып табылады.

Антиоксиданттардың иммундық жүйені молекулярлық, жасушалық жəне медиаторлық реттеу механизмдерін олардың иммундық ынталандыру жəне иммундық – супрессивтік қасиеттері қамтамасыз етеді жəне иммундық реакцияларды бағытты өзгертуге мүмкіндік береді.

Ал екінші топтағы 10 науқас С, В,А,Е,РР тобының дəруменíн кезекпен қабылдады. Жергілікті бірінші апта- сында преднизалон майын жақты, шаштың түбіне тері астына кавинтон ерітіндісін егу жасадық. Расында бұрыш тұндырмасын жақты. Екі топтың науқастары 3 ай бойы бақылауда болды. Ал ем шаралары 1,5-2 айдай бойы жасалды.

Алынған нəтиже: 1 топтың науқастары арасында алғашқы айда 12 науқаста 60% науқаста түк шаштарының шоғырлана шыққандығы байқалды, ал 3 ай ішінде ұзын шаштарының жəне ақ жəне өзіндік шаштары шыға бастады. Жалпы шашының түспеуін қамту үшін 3 ай бойы дəрумен қабылданды. Ал 5 науқаста 25% науқаста жалпы шаш түсу көлемінің кішіреюі, үрпі шаштары шыға бастады. Шаштары тек шыға ғана қоймай, шаштары қоюлана түсті жəне түсі жылтыр өң болды. 2 науқаста 2 айдың соғына қарай 10% жай үрпі шаштары шыға бастады. Ал тек 1 науқаста 5% еш өзгеріс байқалмады.

Ал екінші топтың науқастарында алғашқы айында үрпі шашатарының шығуы 9 науқаста 45% -да байқалды, жоғарыда айтылғандай 3 айдың соңында шаштарының барлығы қалпына келді. Ал 7 науқаста 35% науқаста жалпы шаш түсу көлемінің кішіреюі, үрпі шаштары шыға бастады. Шаштары тек шыға ғана қоймай, шаштары қоюлана түсті жəне түсі жылтыр өң болды. 1 науқаста 2 айдың соғына қарай 5% жай үрпі шаштары шыға бастады. Ал 3 науқаста 15% еш өзгеріс байқалмады.

Қорытынды

Қорыта айтқанда, 1 топ науқастары арнайы драже Мерц жəне сермион қабылдаған науқастардың емге жылдам берілетіндігін байқатты соныменнен қатар шаштың шығуын ғана қалыптастырмай, шаштың қайраттылығын бекітті, дегенмен емделген науқастардан кері əсер байқамады. Сондықтан алопецияға шалдыққан науқастардың емдік шараларына енгізуге болады деп айта аламыз.

Қолданылған əдебиеттер

1. Адаскевич В.П., Мяделец О.Д., Тихоновская И.В. Алопеция. Москва, - Медицинская книга. - 2000. - 190с.
2. Алимджанова Р.Ю., Дехкан-Ходжаева Н.А., Газиходжаева М.А. Алопеция грибково-лямблиозной этиологии. – Цитология. – 1992. - Т.34. - №4. – С.18.
3. Божченко А.А. Рубцовые и нерубцовые алопеции: особенности патогенеза и терапии: Автореф. дис… канд. мед. наук. С-П., 1999. - 21с.
4. Глазырина Э.В. Кислородный бюджет пораженных тканей при очаговой алопеции. - Вестн. дерматол. – 1994. -№5. – С.32.
5. Гринберг Я.З. Эффективность СКЭНАР-терапии. Физиологические аспекты. – СКЭНАР-терапия, СКЭНАР- экспертиза. – 1998. – Вып.4. – С.8-19.
6. Каламкарян А.А., Авербах Е.В. Состояние иммунной системы у больных очаговой алопецией. - Вест. Дерматол. – 1988. - №5 – С.6-10.
7. Калюжная Л.Д. Некоторые нейро-гуморальные факторы в патогенезе круговидного облысения: Автореф. дис…канд. мед. наук. – Киев - 1968. - 19с.
8. Кандалова О.В., Аникин А.Ю. Исследование симпатической иннервации кожи при гнездном облысении. – Вест. Дерматол. – 1987. - №10. – С.6-9.
9. Корнишева В.Г., Соколова Г.А. Гнездная алопеция и хронический кандидоз. - Вест. Дерматол. – 2000. – №4. – С.57.
10. Лозицкая В.И. Патология ЛОР-органов и очаговая алопеция. – Журн. ушных, нос. и горл. Болезней. – 1990. - №5. –С.46-49.
11. Машкиллейсон А.Л., Соловьева А.Д., Ундрицов ВМ. и др. Гормональный статус и эмоционально-личностные особенности больных гнездной алопецией. – Вест. Дерматол. – 1986. №10. – С.9-13.
12. Самсонов В.А., Маркушева Л.И., Фомкина И.Г., Волнухин В.А. и др. Терапия больных очаговой алопецией с учетом реологических и коагулологических показателей крови. – Вест. Дерматол. – 2000. - №3. – С.76.
13. Соколова Г.А., Романюк Ф.П., Беттихер О.В., Игнатьева С.М. и др. Роль эндокринных и иммунных нарушений при различных формах алопеций. – Рос. Журн. кож. и венер. болезн. – 1998. №5. – С.50-51.
14. Суворова К.Н., Гаджигороева А.Г. Гнездная алопеция. Часть
15. Этиология и патогенез. – Вест. Дерматол. – 1998. - №5. – С.67-73.
16. Hordinsky M., Ericson M. Autoimmunity: alopecia areata // J. Investig. Dermatol. Symp. Proc. – 2004 (Jan). - №9(1):73-8.
17. Kalish R.S., Gilhar A. Alopecia areata: autoimmunity--the evidence is compelling // J. Investig. Dermatol. Symp. Proc. – 2003 (Oct). №8(2):164