Жаңа технологиялар көмегімен электронды оқыту құралын жасақтау

Аңдатпа

Мақалада қазіргі таңдағы білім беру үрдісінде,заманауи технологиялардың ен бір озығы Macromedia Flash технологиясының мүмкіндіктері қысқаша баяндалған. Электронды оқыту құралының сыртқы құрылымы мен құндылығы көрсетілген.

Қазақстан Республикасының Президент! - Елбасы Нурсултан Әбішұлы Назарбаевтың «Қазақстан-2050 стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» деген Қазақстан халқына Жолдауында «Еліміздің негізгі міндеті - 2050 жылға қарай қуатты мемлекеттің, дамыған экономиканың және ортақ еңбектің негізінде жалпыға берекелі қоғам құру. Ол үшін қолжетімді әрі сапалы білім беруді дамыту бағытын дәйекті жүргізудеміз» деп көрсетілген.

Қазіргі кезде білім беру саласында жаңа педагогикалық технологияларды пайдалану мұғалімге оқу процесінің құылымын түбегейлі өзгертуге, оқытудағы пәнаралық байланысты күшейтуге, оқушылардың дүниетанымдарын кеңейтуге және жеке қабілеттерін көре біліп, оны дамытуға толық жағдай жасауға мүмкіндік береді. Оқушылардың ойлау қабілетін дамыту, танымдық іс-әрекеттерін қалыптастыру, шығармашылықпен, өз бетінше жұмыс жасауға дағдыландыру барысында, өз іс тәжірибемде жаңа технологияны тиімді пайдаланып жүрмін.

Қазіргі заман талабына сай электрондық оқулықтарды оқу үрдісінде тиімді пайдалану арқылы білім сапасын көтеру қажеттілігі туындап отыр.

Электрондық оқулықтың мазмұны оқушының зерделі ойлау қабілетін дамытуға бағытталуы және оның мына қасиеттерді қанағаттандыруы өте қажет: қисынды ойлау жүйесінің қалыптасуы, жинақгылығы, жүйелілігі, эстетикалық көркемділігі, жылдамдығы, т.б.

Электрондық оқулықтың тиімділігі, қашықтан оқытуға, оқушының өздігінен оқып үйренуіне және өзіндік жұмыс қабілетін дамытуға мүмкіндік береді.

Электрондық оқулық - бул тек жиынтық қана емес, оқу материалдарының қиын жерлерін ақпараттық технологияның әртүрлі формаларын пайдалану арқылы түсіндіруге мүмкіндік беретінтолық дидактикалық, әдістемелік және интерактивті бағдарламалық жүйе. Электрондық оқулық көмегімен материалды оқушыға түсінікті де, көрнекті түрде жеткізуге болады.

Электрондық оқу құралы - құрамында оқу курсының ең маңызды бөлімдері, сонымен қатар есептер жинағы, анықтамалықтар, энциклопедиялар, оқу материалын өткізуге нұсқаулар, практикалық және зертханалық жұмыстарды дайындауға әдістемелік нұсқаулары бар басылым.

Электрондық оқулықтарды сабақ кезінде пайдалану оқушылардың бұрын алған білімдерін кеңейтеді, өз бетімен есептер шығаруға дағдыланады. Әрбір оқушы таңдап алған тақырыбы бойынша тапсырмалар орындап, тестілер шешіп, сурет және схемалармен жұмыс жасауға жұмыстанады.

Электрондық оқулықтардың теориялық білімді жетілдірудегі маңызы зор. Электрондық оқулық арқылы сабақты түрлі суреттер мен видеокөріністер, дыбыс және музыка тыңдатып өткізуге болады. Бұл, әрине мұғалімнің тақтаға жазып немесе құрсөзбен айтып түсіндіргенінен әлдеқайда тиімді әрі әсерлі. Меңгерілуі қиын тақырыптарды өткенде компьютердің көмегімен оқушыларға ұғындырса, жаңа тақырыпқа деген олардың құштарлығы оянады [4, 10].

Қазіргі ақпараттық технологиялардың дамуы кезінде электрондық оқулықтардың ерекшелігі-үлгіге сәйкестіл ігі мен жоғары мобил ьділігі, оқуға үйренуге икемділігінде болып табылады. Мысалы, электрондық оқулықтағы бір тақырыпқа тоқталатын болсақ, алғашында сол тақырып бойынша теориялық материал берілген:

1. Осы материалды оқушы оқып, тыңдайды.
2. Теориялық білімді негіздейтін мультимедиялық материалды көреді.
3. Берілген тақырып көлемінде түрлі жаттығулар мен тапсырмалар орындайды.

Оған:

1. Компьютермен сұхбаттасу арқылы қойылған сұраққа дұрыс жауап бере алатындығын көрсетеді.
2. Тақырыпты түсінгендігін тексеретін тестпен жұмыс жасайды.

Сонымен электрондық оқулықтар оқушылардың

• Білім деңгейін тереңдетуге;
• Тапсырмаларды өз бетімен орындай білу дағдыларын қалыптастыруға,
• Өзбетінше іздену қабілетін қалыптастыруға;
• Ойларын дамытуға;
• Оқушылардың сөздік қорының молаюына;
• Жаңа сабақты үйренуге деген ынтасы мен қызығушылығының артуына;
• Сабақта өзін еркін ұстап, өз мүмкіншілігін кеңінен пайдалана алуна;
• Өз ісіне талдау жасай алуға көптен- көп көмегін тигізеді.

Әр сабақта электрондық оқулықтарды пайдаланып отырған оқушы, тақырыпты толық меңгеруге үлкен мумкіндігі бар деп айта аламын.

Білім берудің саласында " Электрондық оқулықтарды" пайдалану оқушылардың, танымдық белсенділігін арттырып кана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға шығармашылыкпен еңбек етуіне жағдай жасайды.

Осы уақытка дейінгі білім беру саласында тек мүғалімнің айтқандарын немесе оқулықгы пайдалану казіргі заман талабын қанағаттандырмайды. Сондықтан қазіргі ақпараттандыру қоғамында бұл оқулықтарды пайдаланбай алға жылжу мүмкін емес.

Соның нәтижесінде оқушылардың пәнге деген қызығушылығы артып, шығармашылықпен жұмыс жасауына кең мүмкіндік ашылды.

Оқу материалдарын ұтымды игерудегі электронды оқу кұралдарының атқаратын рөлі зор. Онда пәндегі теориялық тақырыптар кеңінен беріліп түсіндіріледі. Теориялық материалдарды графикалық иллюстрация түріндегі әртүрлі суреттер,сұлба тәсілдер арқылыт олыктырып отырса, онда теориялық білімді оқып, көзбен көріп, түйсініп және оны мида бекіту үрдістері бір уақытта өтіп отырады да материалды қорыту үрдісі үгымды болады.

Электрондық оқулықтар ғылыми негізде дайындалған педагоги калық ақпараттық өнім. Электрондық оқулық дайындаудың концептуальдық негізі модульдық оқытудың педагогикалық теориясы болып табылады. Сонымен қатар электрондық оқулық дайындаудың педагогикалық принциптер жүйесі оқытудың дидактикалық жүйесіне сәйкес келеді. Яғни, процесінің автоматтандырылған формасы іспетті. "Электрондық практикум" берілген. Оқушы оқулықгы қажет етпей- ақ информатика негіздерінен кез-келген мәліметті тауып алып, оқып-ақ үйренуіне болады. Лабораториялық, практикалық жұмыстар компьютер көмегімен тез, жылдам түсіндіріледі. Бағдарламаны меңгеруге арналған тест сұрақтарымен қамтамасыз етілген.

Қазіргі кезде негізінен білім жүйесінің барлық сатылары үшін электронды оқулықтар жасаумен шүғылданып келеді. Электронды оқулық оқушы үшін дайын материал. Оқушылар үшін электрондық оқулық- мектепте оқыған жылдардың барлығында да өздері толықгырып отыра алатын және нәтижелік эмтиханға дайындалуға көмектесетін мәліметтер базасы болып келеді. Электронды оқулықтармен жұмыс істеу әрбір оқушының өз мүмкіндігін есепке ала отырып, оқып үйрену ісін жеке дара жүргізу болып саналады.

Мұғалім үшін электронды оқулық бұл күнбе-күн дамытылып отыратын ашық түрдегі әдістемелік жүйе, оны әрбір оқытушы өз педагогикалық тәжірибесіндегі материалдармен толықтыра отырып, ары қарай жетілдіре алады.

Электрондық оқулықтарды дайындаудың бір жүйеге келтірілген зандылығы болуы керек. Осыған байланысты электрондық оқулықтарды дайындауда мынадай дидактикалық шарттарды ескеру керек секілді.

• белгілі бір пәнге байланысты дайындалған электрондық оқулықгың сол пәннің типтік бағдарламасына сөйкес болуын;
• электрондық оқулықтар курста оқытылатын тараулар мен тақырыптарға қатысты лекция конспектісін қамтитын негізгі; зертқаналық және практикалық тапсырмаларды орындауға арналған қосымша; материалға қатысты анықгама, библиографиядан түратын көмекші; аралық және қорытынды бақылау сұрақгарынан түратын тест; материалды дайындауда пайдаланылған әдебиеттер тізімдерібөлімдерін камтуын;
• электрондық оқулықгың кәдімгі оқулықтар мазмұнын қайталамауын яғни, берілетін тақырыпісд қатысты ақпараттың нақты әрі қысқа берілуін ескеру керек;
• белгілі бір тақырыпқа катысты материал 2-3 экрандық беттен артық болмауы тиіс. Erep мәтін көлемі бірнеше экрандық бетті қамтитын болса онда экранда пайда болатын он жақ тік төменгі көлденеңінен жылжыту сызықгарын электрондық оқулықгы пайдаланушының көп пайдалануына тура келеді. Мұның өзі пайдаланушының материалға қатысты ойын бөледі және мәтінді жоғары-төмен оңға -солға жылжыта беру пайдаланушының шыдамдылығына да эсер етеді.
• бір қатардағы мәтін 62-65 таңбадан аспауы тиіс. Себебі материалды баспаға шығару кажет болса, ол А4 көлемді параққа дұрыс түсетіндей болуы керек.

Оқулықты шектен тыс иллюстрациялық анимациялық тұрғыдан көркемдеу пайдаланушыға кері әсерін тигізуі мүмкін, бірақ кейбір пәндерге атап айтқанда физика, химия, биология секілді пәндерге қатысты процестерді анимациялап көрсету, тіпті кинофильмдер мен диафильмдер үзінділерін MPEG, AVI типті файлдар ретінде сақгап, оларды гипермәтінді формат арқылы электрондық оқулықа кірістіру оқулықгың көркемдік әдістемелік деңгейін арттырады [3, 448].

Әлемдік білім беру стандарттарына сай болу үшін, жас ұрпақтың жетілдірілген ақпараттық технологияларды қолданудың маңызы айрықша. Бүгінгі таңда жастарға пәнді ұғындырудың тиімді жолы - білім берудегі заманауи технологияларды тиімді пайдалану . Бүгінгі таңда мултимедиялық Macromedia Flash технологиясы қарқынды даму үстінде, ол. информатика саласының алдыңғы қатардағы перспективті және танымал жаңа бағыттарының бірі. Сандық статистикалық мәліметтерге сүйенсек электронды-оқыту жүйесін қолдану арқылы жалпы үйренушілердің білім сапасы 70% артады [1,3].

Электронды оқыту құралының құндылығы әрине, оның тақырыптық мазмұнында. Erep электронды оқу құралы кейін сынақ не емтихан тапсырылуы тиіс пәннен болса, онда бір материалды үш түрлі құрылымда берген жөн:

• Мазмұндау мәтін, сурет, кескін, схема, кесте, график т.с.с түрінде беріледі. сонымен қатар мұнда қарапайым оқулықтағы мүмкін емес, анимациялар, видеолар, дыбыстық эффектілер сияқты компьютерге тән элементтер орын алуы мүмкін.
• Схемокурс - оқу құралының мазмұнын қысқартылған мәтін график түрінде бейнелеу. Бұл оқу материалының құрылымын, ондағы негізгі идеяларды түсінуге септігін тигізеді. Оқулық мазмұнын графикалық образдар арқылы бейнелеу мазмұнды ассоциативті түрде есте сақтауда улкен комек береді.
• Өзін-өзі бақылаудың тесттік жүйесі - оқу материалының мазмұнын арнайы интерактивті жүйені пайдалану арқылы сұрақтар мен жауаптар түрінде беріледі. Тексттік жұйе көбіне алынған білім деңгейін тексеруге арналғандықтан, пайдаланушы үшін оқулықтың ең қызықты бөлігі болып табылуы да мүмкін. Әрине мұндай жүйе оқулықтың авторлары құрған тесттер қорынан тұрады. Бұл тесттер қорын сынақ немесе емтихан қабылдау кезінеде де пайдалануға болады. [5, 42 б.)

Қазіргі таңда оқу процесінде электронды оқулықтар, оқытушы бағдарламалар мультимедиялық бағдарламалар көптеп қолданылуда. Осындай бағдарламалар жасақтауда Macromedia Flash технологиясы мүмкіндіктерін тиімді қолдануға болады.

Macromedia Flash - өте мықты программа. Flash суретшілермен дизайнерлерге өте керекті құрал болып табылады. Web - сайтттагы проектілі анимациялар мен дыбыстар беру үшін қолданылады. Алғашқы кездері Macromedia корпорациясы жаңа Walt Disney серверін ұсынсынғанға дейін Flash - тің мүмкіндіктері жоғары дәрежеде емес еді. [2, 36 б.]

Macromedia фирмасы интерфейсін программаның автоматизациясын ауыстырды.. Macromedia фирмасы тек сыртқы пішінін өзгертіп қоймай ішкі порограммаларында өзгертті.

Macromedia Flash бұл:

• Векторлы графика. Векторлық графика математикалық координаттардың нүктесін және оларды қосатын құрал.
• Растірлі графика. Flash - те тағы растірлі графика бар. Манипуляциялық көрініс растірлі нүкте көлемде берілмейді, барлық сурет көлемінде беріледі. Flash импортталған және архивтелген файлдарды JPEG тен сақтауға мүмкіндік береді. Роликке растрлік, графикалық және векторлық көріністерді: *.EMF, *WMF, *EPS, *АІ, *DXF, *DIB, *JPG, *GIF, *.PNG. импорттауға болады.
• Анимация. FLASH PLAYER-Ғ1_А5Нфильмді қосқан кезден бастап жүктеледі
• Дыбыс.ҒІ_А5Н-ролигінде дыбысгық файылдарды *.WAV,*.AIFF. форматта қолдануға болады...
• Трансформация. Анимацияны . FLASH автоматты түрде өзі істейді.
• Арнаулы эффектылыр: кез келген графикалық элементті қолдануш ымен белсенді етуге болады, роликті басқаруға , дыбысты қосуға жәнек тоқтатуға ,URL- ресурсын қасуға, видео кнопкалармен мәэірді функионалдауға болады.
• Роликтің өлшемі. Векторлы пішімде қолдану обьектімен жұмыс істеуде, қарапайым графикалық пішімге қарағанда клип файлдың көлемін кішірейтуге мүмкіндік береді..
• Роликтің өздікті ойнату FLASH - те құрылған ролик Internet желісінде ғана көрсетпейді, өздікті арнайы ойнатқышпен де KepceTefliCWindow және Macintosh)..

Әдебиеттер тізімі:

1. Бөрібаев Б. Компьютерлік оқу құралын жасау әдістемесі. «Информатика негіздері» республикалық журналы, №4, 2003. 2-4 б.
2. Дронов B. «MacromediaFlash 8. Экспресс-курс». Москва, БХВ-Петербург, 2003 г.
3. Жантелі X.. Оқытудың компьютерлік программаларын кұру технологиясын жетілдіру.//Халықаралық ғылыми-әдісгемелік конференцияның еңбектері. Шымкент.2004. 446-449 б.
4. Нұрғалиева Г.Қ. Электрондық оқулықтар-мұғалім мен оқушы арасындағы әрекеттестікті гуманизациялау құралы. «Информатика» 2005. 9-11 б.
5. Тажигулова А.И. Конструирование электронных учебников. - Научно- практический журнал «Информационные технологии в Казахстане», №2, 2000. стр. 42-43