Другие статьи

Цель нашей работы - изучение аминокислотного и минерального состава травы чертополоха поникшего
2010

Слово «этика» произошло от греческого «ethos», что в переводе означает обычай, нрав. Нравы и обычаи наших предков и составляли их нравственность, общепринятые нормы поведения.
2010

Артериальная гипертензия (АГ) является важнейшей медико-социальной проблемой. У 30% взрослого населения развитых стран мира определяется повышенный уровень артериального давления (АД) и у 12-15 % - наблюдается стойкая артериальная гипертензия
2010

Целью нашего исследования явилось определение эффективности применения препарата «Гинолакт» для лечения ВД у беременных.
2010

Целью нашего исследования явилось изучение эффективности и безопасности препарата лазолван 30мг у амбулаторных больных с ХОБЛ.
2010

Деформирующий остеоартроз (ДОА) в настоящее время является наиболее распространенным дегенеративно-дистрофическим заболеванием суставов, которым страдают не менее 20% населения земного шара.
2010

Целью работы явилась оценка анальгетической эффективности препарата Кетанов (кеторолак трометамин), у хирургических больных в послеоперационном периоде и возможности уменьшения использования наркотических анальгетиков.
2010

Для более объективного подтверждения мембранно-стабилизирующего влияния карбамезапина и ламиктала нами оценивались перекисная и механическая стойкости эритроцитов у больных эпилепсией
2010

Нами было проведено клинико-нейропсихологическое обследование 250 больных с ХИСФ (работающих в фосфорном производстве Каратау-Жамбылской биогеохимической провинции)
2010


C использованием разработанных алгоритмов и моделей был произведен анализ ситуации в системе здравоохранения биогеохимической провинции. Рассчитаны интегрированные показатели здоровья
2010

Специфические особенности Каратау-Жамбылской биогеохимической провинции связаны с производством фосфорных минеральных удобрений.
2010

Еттегі антибиотиктерді анықтау

Аңдатпа

Жұмысымыздьщ мақсаты антибиотиктердің ағзадан шығу уақытын белгілеуі болады.

Жоғарыдағы аталған мақсатқа байланысты келесі алдымызға мәселелер қойылды:

Жаңа антибиотиктерді зертханалық жағдайда сынау;

Қояндардыц ағзаларында апрамицин қалдығын. «Premi test» аппаратымен анықтау; апрамициннің организмнен шығу мерзімін анықтау;

Зертгеу әдістері мен тәсілдері.

Тәжірибе жұмыс 2018 жылы Шал ақын аудандық ветеринарлық зертханасында және ветеринарлық клиника жағдайында үй қояндарына жүргізілді.

Зерттеу жүргізу кезінде үй қояндарына (үш қоян) апрамицин антибиотиктер енгізілді. Берілген апрамицин мөлшері 1 кг салмаққа 2 мг/кг. Жалпы мөлшері 6 мл/кг апрамицинді 20 м/литр суда ерітіп, қояндарға ішкізілді. Антибиотикті күніне екі рет бір апта бойы берілді. Антибиотикті бергеннен кейінгі үй қояндарының жағдайын, дене қызуын, тамыр соғуын жиілігін, тыныс алу жиілігі бақыланып отырылды. . Қоян етінің құрамында жоғары дәрежеде қүнды белоктар, аз мөлшерде майдың экстрактивті заттары және холестерин болады. Мысалы, адам организмінде қоян етінің белоктың 90 пайызы қорыгылып сіңсе, сиыр етінің тек 62 пайызы ғана сіңеді.

Жануарлардың организмдеріндегі бактериялардың рөлі өте қүнды. Олар түрлі биологиялық процестердің бөлігі болып табылады, асқорытута белсенді қатысады. Қояндар жүкпалы және жүкпалы емес көптеген ауруларға үшырайды. Аурудың пайда болуында асылдандыру, сақтау және азықтандыру ережелерін сақтамау маңызды рөл атқарады. Қояндардың асқазан- ішек жолдары өте нәзік жүйе болып табылады, сондықтан қоянды емдеу үпгін қолданылатын антибиотикті тандауды ерекше сақтықпен жүргізу қажет.

Бүгінде антибиотиктердің көптеген түрлері бар, бірақ антибиотиктер қояндарды емдеуге жарамайды. Уақытылы медициналық шаралар тек бір қояннан тана емес, кейде бүкіл отбасынын қалпына келуін қамтамасыз етеді, сондықтан тек алдын-алу шараларынан сақтандыру керек.

Kipicne

Қоян еті - барлық диеталық еттің ішінде маңызды орын алады. Ол сөлді, нәзік, дәмі жағынан тауық етіне жақын, қуаттылығы өте жоғары, қуаттылығы өте жоғары, тез қорытылады. Құрамында белок пен майдың мөлшеріне қарай қоян етітауықтың етінен әлдеқайда асып түседі. Қоян етінің құрамында жоғары дәрежеде құнды белоктар, аз мөлшерде майдың экстрактивті заттары және холестерин болады. Мысалы, адам организмінде қоян етінің белоктың 90 пайызы қорытылып сіңсе, сиыр етінің тек 62 пайызы ғана сіңеді. Қоян етінің 1 килограмында 1384-тен 1820-ға дейін калория болады. Қоянның майы тез ерігіш, сондықтан да тек қана сиырдың, қойдың майынан емес, шошқаның да майынан асып түседі. Қоян етін егде тартқан адамдарға, әсіресе, балаларға, сол сияқты нипертониялық ауруға, бауыр және қарын, от жолдары ауру адамдарға диеталық (ет) тамақ ретінде үсынылады. Осыған байланысты қоянның етінде аздаған мөлшерде пурин (100 г етте 38 мг) және хлорлы натрий (100 г етте 84 мг) кездеседі. Сонымен бірге қоян еті PP витаминіне де (никотин қышқылы), калийдің, кальцийдің, магнийдің және фосфордың тұздарына да бай Қоянның майы ақ, жүмсақ, 22-25° температурада ериді.

Үй қояндары жасының өсуіне қарай олардың бұлшық еттері, майлары толығады, нәтижесінде олардың салмағы артады. Сонымен бірге олардың салмағы артады. Сонымен бірге олардың жасына қарай, етінің қүрамындағы белоктар мен майлардың мөлшері көбейді, каолориялығы жоғарлайды (1 Кесте). Қоянның бауыры, бүйрегі және өкпесі де құнды азық болып есептеледі. Бауырында 22 пайыз белок, 2,2 пайыз май, өкпеде соған сәйкес 15,8 және 2,6 ал бүйректе - 14,0 белок 2,7 пайыз май болады. Қолмен ұстап көргенде жақсы жетілген еті бар, қоңдылығы көңілдегідей қояндарды бірінші категорияға жатқызады. Қоңды қояндардың арқа омыртқасының жіктері қолмен ұстағанда білінбейді, бөксесі, жамбас сүйегінің маңы оқтаудай жүмыр болады; бауырында, қолтығының астыңғы жағындағытері қыртыстарын қолмен ұстап, айқын байқауға болады. Қолмен ұстап байқағанда орташа жетілген етті қояндарды екінші қоңдылықты категорияға жатқызады. Арқа омыртқасының жігі қолмен ұсағанда, білініп, аздап шығып түрады, жамбас сүйегі жалпақтау, көтеріңкі келеді, арт жағы қоңсыз, май қыртыстары білінбейді. Ортадан томен қоңдылық талабына жауап бермейтіндері арық қояндар деп есептеледі. Қоянды сойғанан кейін, оның тағы екі категорияға бөледі. Бірінші категория - бүлшық еттері жақсы жетілген, май шоқтығында және шап қуысында жуан таспа тәрізді жиналған, бүйректері жартылай май басқан еттерді жатқызады. Екінші категория - бүлшық еттері орташа дамыған, арқа омыртқаларының сүйектері аздап шығыңқырап тұрады, аз мөлшерде жинлған майлар шоқтықта, шап қуысында және бүйрек маңында болуы ықтимал. Сайып келгенде, бүл категорияға майы жоқ, етті орташа жамаған қояндардың ұлпалары жатады. Әрбір ұшаға баға беріп болғаннан кейін, мал дәрігері сирағының сыртқы жағына белгі (клеймо) соғады, бірінші категориялы ұшаға дөңгелек мөр де, екінші категорияға төрт бұрышты мөр соғады.

Кесте 1 Әртүрлі жастағы қояндар етінің химиялық құрамы
(Г.С. Ционский, Е.И. Румынскаяның деректері бойынша)

Көрсеткіштер

Ақ үй қояны

Сүр үй қояны

Қара қоңыр түсті үй қояны

Советтік шиншилла

Күміс түсті үй қояны

Вена көгілдір үй қояны

65 күндігінде

Cy

73,9

74,9

73,5

75,1

76,9

75,5

Ақуыз

19,1

17,9

18,6

17,5

17,9

14,6

Май

6,1

6,2

5,0

6,3

4,1

4,9

Күл

1,0

1,1

1,0

1,1

1,1

Калориясы, ккал

166

161

154

160

141

134

135 күндігінде

Cy

70,1

70,3

70,9

74,5

72,8

74,5

Ақуыз

19,9

19,7

19,9

19,4

19,7

19,6

Май

8,9

8,4

7,8

5,0

6,4

4,3

Күл

1,0

1,0

1,0

1,1

1,0

1,0

Калориясы, ккал

197

187

187

158

173

150

270 күндігінде

Cy

64,4

66,5

64,4

57,3

57,4

57,8

Ақуыз

19,2

19,6

20,6

22,3

22,3

22,1

Май

15,4

12,6

13,4

18,5

18,5

19,8

Күл

0,9

0,9

0,8

1,3

1,0

1,1

Калориясы, ккал

255

231

244

292

305

320

Қоян салмағының көпшілігін бұлшық ет ұлпалары алып жатады. Үй қояндарының бүлшық еттері басқа малдың еттерімен салыстырғанда өте нәзік болады. Олай болатын себебі, еттерінің арасында жіктеліп жатқан майлы қабаттар болмайды.

Қоян етінің құрамында аз мөлшерде гемоглобин болғандықтан олардың түсі ақшыл- қызыл болады. Қоян етінің тағамдық қасиеті жоғары және дәмді болып келеді. Азоттық заттардың мөлшеріне қарай ол тек күрке тауық пен дал қояндарының еттерінен кейін тұрады.

Антибиотиктер үй жануарларының етінде кездеседі. Етте антибиотиктер әдетте малды емдеу барысында малды уақытынан бүрын сойған кезде етте байқалады [1, 2]. Антибиотиктердің бактерияларға әсері олардың оған сезімталдығы, дозасына, қолдану мерзіміне байланысты. Антибиотиктердің көпшілігі организмдегі бактерияларды өлтірмейді, тек олардың өсуін тоқтатады. Одан әрі организмнің бактериялардан тазаруы ол оның қорғаныс күштеріне байланысты [3].

Антибиотиктер пайдасымен бірге, олар организмге зиянды да эсер етеді. Мысалға антибиотиктер аллергиялық реакция беруі мүмкін сол сияқты антибиотиктер нерв жүйесіне, ішкі ағзаларға улы эсер етуі де мүмкін [4].

Материалдар мен зерттеу нәтижелері

Жүмысымыздың мацсаты антибиотиктердің ағзадан шығу уақытын белгілеуі болады.

Жоғарыдағы аталған мақсатқа байланысты келесі алдымызға мэселелер қойылды:

Жаңа антибиотиктерді зертханалық жағдайда сынау;

Қояндардың ағзаларында апрамицин қалдығын, «Premi test» аппаратымен анықтау; апрамициннің организнен шығу мерзімін анықтау;

Зерттеу эдістері мен тэсілдері.

Тэжірибе жұмыс 2018 жылы Шал ақын аудандық ветеринарлық зертханасында жэне ветеринарлық клиника жағдайында үй қояндарына жүргізілді.

Зерттеу жүргізу кезінде үй қояндарына (үш қоян) апрамицин антибиотиктер енгізілді. Берілген апрамицин мөлшері 1 кг салмаққа 2 мг/кг. Жалпы мөлшері 6 мл/кг апрамицинді 20 м/литр суда ерітіп, қояндарға ішкізілді. Антибиотикті күніне екі рет бір апта бойы берілді. Антибиотикті бергеннен кейінгі үй қояндарының жағдайын, дене қызуын, тамыр соғуын жиілігін, тыныс алу жиілігі бақыланып отырылды (Кесте 1; Кесте 2; Кесте 3).

Дені үй жануар денесінің температурасы, пульсі жэне тыныс алуы төмендегі кестелерде көрсетілген.

Кесте 1 Пульс жиілігінің физиологиялық ауытқуы

Жануарлар мен қүс түрі

Бір минутта соғу саны

Үй қояны

120- 140

Кесте 2Үй қояны денесінің қалыпты температурасы

Жануардың түрі

Денесінің температурасы (градуспен)

Үй қояны

38,5 -39,5

Кесте 3. Ересек үй қоянының тыныс алу жиілігі

Жануарлар түрі

Бір минутта тыныс алу саны

Үй қояны

50-60

Антибиотиктер. Микробтар мен төменгі сатыдағы өсімдіктер бөліп шығаратын не химиялық жолмен алынатын (түзілетін), басқа бір микробтардың тіршілік ету қабілетін жоятын (өлтіретін) не уақытша доғаратын химиялық заттар (пенициллин, стрепмицин, тетрациклин, биомицин, синтомицин, олеандомицин, т.б.

Антибиотиктердің шығу тегіне қарай бөлінуі: 1) жануарлар бөліп шығаратын антибиотиктер - лизоцим (жүмыртқа белогінен алынады), экмолин (балық ұлпасынан алынады) [5]. Тыныс алу жүйесі

¥й қояндарына ауаның тазалығы қажет. Сондықтан жабық клеткаларда, үйшіктерде (торда) өсірілетін қояндар ауаның қолайсыздығын тез сезінеді. Ауаның құрамында зиянды газдар (аммиак , көмірқышқыл, күкіртті сутегі) мөлшерінің көп болуы қояндардың жабық бөлмелерде ұстамау керек [6].

Сонымен бірге қоян еті PP витаминіне де (никотин қышқылы), калийдің, кальцийдің, магнийдің және фосфордың тұздарына да бай Қоянның майы ақ, жүмсақ, 22-25° температурада ериді [7].

Сайып келгенде, бұл категорияға майы жоқ, етті орташа жамаған қояндардың үлпалары жатады [8].

Азоттық заттардың мөлшеріне қарай ол тек күрке тауық пен дал қояндарының еттерінен кейін түрады [9].

Үй қояндарының өсу қарқынын күшейту, тірілей салмағын арттыру қоян өсірушелірдің игілікті міндеттерінің бірі [10].

Yu қоянын сою және өңдеу. Үй қоянын союға әдейленіп жасалған торда, ия болмаса жәшікте жеткізіледі. Негізінде ең дүрыс көлденеңінен тақтаймен не болмаса сеткамен бірнеше бөлімге және көлденеңінен екі бөлімге бөлінген жекеше торлармен әкелінуі дұрыс. Союға арналған қояндардың денсаулығы жақсы, жүн түлеп аяқталған және денесінде ешқандай жара болмауы тиіс. Үй қоянының терісі қалың және сәнді түстес жүнмен қыста, не болмаса түлегеннен соц күзде жамылады. Осы себептерден де үй қоянын союдың тиімді кезеңдері: қыста көжектегендерін 3-4 айлық жасында, ерте көктемде 7 айлықта, ал күздегі көжектерін қысқы жүнімен толық жамылып болған соң. Союға қабылдап алу, басқа малдарды қабылдап алу ережесіндей. Торларды қоянымен қабылдау үстеліне әкелінеді, өткізуі адам тордан даналап қоянды шығарады да, сырттай қарауға және анықтауға қабылдаушыға береді. Одан кейін оларды алдын ала өлшелінген торларға жайғастырады. Қояндарды сұрыптап алғаннан соц топтан өлшейді.

Үй қоянын есеңгірету үшін электр тоғын пайдаланады. Механизацияланбаған сою пунктарында және қасапханаларда қояндарды доңғалақтау жасалынған ұрғышпен құлақтарының артына қарақұстан жеңілдеп ұрып есеңгіртеді. Электр тоғымен есеңгіреткенде кернеуі 220 B күші 0,5 А. Эсер ету ұзақтығы 3 секунд толық қолданылады. Есеңгірету аяқталғаннан соң, қансырату толық болған мақсатпен қоянды артқы сыйрақтарынан асып қояды. Оған дейін басы желке сүйек пен бірінші мойын омыртқа аралығынан кесіп алады. Басын кесіп алу, көп еңбек сіңіруді талап ететін іштің, кеуденің аяқтарының терісін түсіріп аяқтарын кесу және терісін түсіріп жүмыстарын жеңілдетеді, екіншіден қансырату жылдамдығы 3 есе кемиді.

Қоянның басын кесіп алмай- ақ қансырату тәжірбиеде көптеп тараған. Мұндай жағдайда, төменгі жағының бұрыштау жақында мойын терісін аздап қана кесіп жібереді. Қоянның мамық жүніне қан шашыратпақ мақсатпен, ұшасын сол қолмен құлағынан 1-2 минуттай ұстаңқырап сосын 3-4 минут толық қансырату үшін асып қояды. Алдыңғы сирақтарын білек буындарына дейін және құлақтарын кесіп тастайды.

Терісін сыпырардың алдында, ұшаның құрсақ қабырғасына басып әрі қарай етті зәрмен ыластамау үшін қуықты ішіндегілерінен босатады. Тілерсек буындарын айнала дөңгелектілік жасайды, содан соң сирақты және бір сирақ санының ішкі жағынан, артық тесік арқылы екінші тілерсек буынға дейін теріні кесіп тіледі. Артқы сирақтарынан теріні сыпырып түсіргеннен кейін, оны екі қолмен ұстап, яғни қоянның денесінен шөлке түрде, мамық жүні ішінд, шелі сыртында болатындай етіп абайлап темен тартады. Бас терісін түсіру үшін көздерінің, құлақтарының, мұрнының қасынан тілік жасайды, құлақтарының шеміршектерін алып тастайды. Ұшаның құрсақ қабырғасын ақ жолақ сызығымен төс сүйегіне дейін тіле кесіп, өтін және қуығын пышақпен абайлап кесіп алып тастайды. Жамбастың бірігіп бітіскен жерін беле кесіп, артқы тесікті айнала кесіп тілік жасап, ас ішекті және асқазанды айырады, басқа ішектерді, жүректі, бауырды, өкпені, кеңірдекті, өңешті алып тастайды. Бүйректерді, бүйрек майымен ұшада қалдырады. Басы бұған дейін алынбаса желке сүйек пен бірінші мойын омыртқа аралығынан кесіп алады. ¥шаны алғаш өңдеу, артқы сыйрақтарын тілерсек буындарға дейін кесіп алумен аяқталынады.

Зерттеу нәтижелері

Сояр алдында қояндардың күре тамырларынан қан алып, олардың көрсеткіштері.

Қан сарысуда- жалпы ақзат, альбуминдер, ақ зат бөлімдері (ХРү) глобулиндер анықталды.Бір аптадан кейін қояндар кезектілікпен сойылып, олардың жүрегі, бүйрегі, бауыры және бүлшық еттері «Premi test» аппаратында зерттелді.

Зерттеу нәтижесінде екі қоянның (ақ және қара) организмдерінде антимикробтық субстанция бар екенін көрсетіп (7 және 14 күн), ал үшінші қоянда анықталған жоқ. Өйткені үшінші қоян апрамицин енгізгеннен кейін 28 күн өткеннен соң сойылды.

Үй қоян ұшасын тазартуды, етті және мүшелерді ветеринарлық санитарлық экспертизадан өткізгеннен кейін жүргізеді. Сою барысында ұшаның өзгерген және ыласталынған учаскелерін, мойынның сойылған жерін тазалайды, шашақталған етті кесіп, қалған ішкі мүшелерден және теріден айырады.

Егерде үшалар сондай ыластанған болса шланг арқылы, ия болмаса шөткелі душпен жуады. Артық суды пышақтың сырт жағымен жоғарыдан темен қарай тазалап ағызады. Ұшаны сулы шүберекпен сүртуге болмайды, мұндай жағдайда еттегі микрофлораның тұқым тарту қаупі жоғарлайды, сақтау тұрақтылығы төмендейді, «қыртыс- қабық» құралуы баяулайды.

Қоянды сойып өңдеу, ұшаны қалыпқа келтірумен аяқталады. Бұл үшін кеуде клетканың бүйірлерінің үүшінші және төртінші қабырғалар арасынан тіледі де, оған артқы және алдыңғы сыйрақтарын түзеп енгізеді. Ұшаны суытуға температурасы IOoC - дан жоғары емес цехқа ілулі жағдайда түседі. Өңделіп суытылған қоян ұшасының салмағы 1,1 кг төмен болмауы қажет.

Қоңдылығына қарай қоян ұшасын екі категорияға бөледі: бірінші және екінші.

Бірінші категорияға, бүлшық еті жақсы дамыған, шоқтығының тінде және шап маңайында жуан тілімдей түсті май шоғырланған, бүйректері жартылай маймен жамылған ұша жатады.

Екінші категорияға енетін ұшаның бұлшық еті қанағаты дамыған, артқа омыртқаларының омыртқа сабағы аздап шығыңқы, май шоғырлану шоқтығында, шап маңайында және бүйректерінде аздау. Бұл категорияға бұлшық еті жақсы дамыған, йткенмен де май байлануы жоқ үшаларды да енгізеді. Әрбір ұшаны таңбалап сыйрақтың сыртына бір таңба қояды. Бірінші категориялы ұшаны дөгелек, екінші категориясын төртбүрышты таңбамен таңбалайды.

Еттің және ішкі мүшелердің шығымы қоянның жасына, тұқымы және басқа да факторларға байланысты. Ет өңдеу өңдірістерінде, жаңа сойылған қояндардың сойыс шығымы төмендегідей орташа нормасы бекітілген: бірінші категориялы қоңдылықта Украйна, Молдава және Балтық жағалау республикалары үшін - 52%, Тәжікстан және Түркменстан - 50%, басқа республикаларға - 51%.

Екінші категориялы ет шығымы: Литва республикасына - 49%, Латвия - 50,3, Тәжікстанға - 49,4, Түркменге - 46,1, Эстонияға - 49,5 және басқа республикалар үшін - 48,2%.

Қорытынды

Жүргізілген жүмысты қорытындылай келе, антибиотик 28 күннен кейін қоян ағзаларында байқалған жоқ. Бұл көрсетілген уақыттан кейін етті тагам ретінде қолдануға болатынын көрсетіп тұр. Сонымен «Ргеші test» аппараты арқылы ет және ет тағамдарында антибиотиктерді анықтау аз уақыт жүргізуге жеңіл, ыңғайлы және тиімді екенін зерттеу нәтижелері көрсетіп отыр.

 

Әдебиет:

  1. Асылбаева Е.Ж., Кожахметова З.А., Төлемісова Ж.К. Ұзақ мерзімдік сақтауғадсйнгі бифидобактерия B.bifidum b- rkm- 0577 штамын антибиотиктергетөзімділік және антагонистік белсенділік қасиеттеріне зерттеу// «Жас ғалымдардың агроөнеркәсіп кешенінің индустриалды-инновациялық дамуына қосқан үлесі» жас ғалымдардың халықаралық ғылыми- практикалық конференциясының материалдар жинағы. - Алматы, 2016, Б. 115-118.
  2. Антибиотиктердің микробиологиялық синтез!.Алматы, 2015. - б. 75.
  3. Әсем Сарқыт Антибиотиктер эсер етпесе не болады,- Алматы. 2016. - б. 134.
  4. Б.Маратқызы аллергиядан қалай айығамыз? / Астана ақшамы. Республикалық қоғамдық- саяси газета, 2016.
  5. Бияшев К.Б., Сарсембаева Н.Б., Мустафина Ш.А. Экспериментальные данные о содержании антибиотиков в органах и тканях//Ветеринарлық гылымдар. - 2015, № 4. - Б. 103-106.
  6. Газизова А.О., Ибраева Л.К., Аманбекова А.У., Рыбалкина Д.Х.. Дюсембаева Н.К., Салимбаева Б.М., Дробченко Е.А., Уресаев А.О. Заболеваемость органов дыхательной системы населения Приаралья // Экология и гигиена. - 2017, № 3. - Б. 50-57.
  7. Даутбаева Д.С. Қоян етінің биологиялық жэне тағамдық қүндылығы. - Семей, 2015. - б. 130
  8. Қоян етінің балаусалығын анықтау// Әдістемелік нұсқау.Орал. 2013. - Б. 65-67.
  9. Ромашев Қ.М., Аккозова А.С., Шалхарова Д.Ж., Қазтаева Б.Қ.. Джунисбаева С.М. Оңтүстік казак стан облысының қоян шаруапіылығының жағдайында қоян тұқымдарының еттерінің химиялық құрамы/Дзденістер, Нэтижелер. - 2015, № 3. - Б. 112-114.
  10. Шуклин Н.Ф., Елемесов К.Я., Кырыкбайулы С.К. Ветеринарно-санитарная экспертиза, стандартизация и сертификация продуктов». - Алматы, 2003, Т. 1.-6. 145.

Разделы знаний

Биология

Биология бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдарында жарияланған  ғылыми және тәжірибелі биология бойынша көптеген мақалалар мен баяндамаларды таба аласыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында қазіргі билогияның негіздері, тарихы,  зерттеу бағыттары мен ғылыми зерттеулердің нәтжелері және биология ғылымының басқа да бөлімдері жайлы толық анықтама береді.

Медицина

Совокупность наук о болезнях, их лечении и предупреждении.

Педагогика

Бұл бөлімде сіздер педагогика пәні бойынша көптеген тақырыптарға арналған мақалалар мен баяндамаларды таба аласыз. Бұл мақалалар сіздерге түрлі педагогика жайлы ғылыми жұмыстарды жазуға бағыт-бағдар бере отырып, жаңа ғылыми ашылымдар мен тәжірибелік зерттеулердің нәтижелерін танып-білуге көмектеседі.

Психология

Психология бөлімінде психология пәні, міндеттері мен мақсаттары, психикалық құбылыстардың пайда болу заңдылықтары, психология бөлімінің тармақтары, психология ғылымының пайда болу тарихы, қалыптасуы және психологияның басқа да тақырыбындағы қызықты мақалаларды таба аласыздар. 

Социология

 Бұл бөлімде социология немесе әлеуметтану ғылымы жайлы, қоғамның қалыптасуы, жұмыс істеуі және даму заңдылықтары туралы мақалалар қарастырылған. 

Тарих

Бұл бөлімде сіздер тарих ғылымының түрлі тақырыбына жазылған көптеген ғылыми мақалаларды таба аласыздар. Бұл мақалалар сіздерге рефераттар мен баяндамаларды жазуға көмектеседі.

Техникалық ғылымдар

Мұнда келесідей ғылыми мақалалар жарияланады: физика-математикалық , химиялық, гелогия-минерология, техникалық және гуманитарлық ғылымдардың өзекті  мәселелері, ғылыми конференциялардың, семинарлардың материалдары, ғылыми-техникалық комиссияның қағидалары, техникалық білімнің мәселелері.

Филология

 Бұл бөлімде филология пәні жайлы, филологияның түрлі тақырыбына жазылған мақалалардың жиынтығы қарастырылған. 

Философия

Қазақстанның ғылыми журналдарында жарияланған  философия пәні бойынша ғылыми мақалалар. Бұл бөлімде қоғам тану жайлы көзқарастар, сонымен қатар қазақ халқының ұлы тұлғаларының философиялық көзқарастары келтірілген.

Халықаралық қатынастар

Халықаралық  қатынастар  бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында халықаралық қатынастарды дамытудың жолдары мен оларды дамытудағы негізгі алғышарттарды қарастырады. Халықаралық экономикалық қатынастардың мемлекетті дамытудағы ролі мен маңызын ашып көрсетеді.  Мұнда сіздер халықаралық қатынастар, сыртқы экономикалық саясат тақырыбы бойынша көптеген материалдарды таба аласыздар.  

Экология

Экология

Экономика

Экономика бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында материалдық игіліктерді өндіру, айырбастау, бөлу және тұтыну үрдісі кезінде адамдар арасында пайда болатын өндірістік қатынастарды дамытудың жолдарын қарастырады.  Мұнда сіздер экономика, экономикалық теория тақырыбы бойынша көптеген материалдарды таба аласыздар.  

Құқық

Құқық бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында құқық туралы жалпы түсінікті ашады, құқықтық қоғамның қалыптасып дамуы жайлы және оның маңызын қарастырады. Мұнда сіздер құқық пәні тақырыбында жазылған көптеген материалдарды таба аласыздар.