Түйін
Тіс жегімен зардап шегеті мектеп жасына дейінгі балалардың ауыз қуысының сілекейінде майлардың асқын тотығының қоюлану 30,5%-ды құрады.«Новая жемчижуна» атты тістік пастаның қолданғаннан кейін үш жасқа дейінгі балалардың сілекейінде антиоксидантты жүйенің жағдайлары қалыпты деңгейге жақындай түседі,оған дәлел майлардың асқын тотығының өнімдерінің: диенді конъюгатың, майлардың гидроасқын тотығының және малоновды диальдегиттің қоюлануының емге дейінгі деңгейіне қарағанда 21,3%, 26,1 % және 69,3%-ға, «Реминді топпен салыстырғанда 8,4% 13,7% и 2,3% төмендеуі.
Кілт сөздері: мектеп жасына дейінгі балалар, ауыз қуысының сілекейі, майлардың асқын тотығының өнімдері, «Новая жемчужина» тіс пастасы, «Ремин» ерітіндісі.
Жұмыстың өзектілігі
Мия тамырының құрамында орын алатын глицеризинды қышқылдың және одан алынған фитопрепаратардың көптеген «гиперпероксидациялық» синдром орын алатын пато- логиялық жағдайларда және ауруларда липидтердің асқын тотығу үрдістеріне және анти- оксидантты жүйенің жағдайларына позитівті әсерлері кәзіргі кезде толық дәлелденген[16 ].
Тіс жегінің патогенездік ықпалдардың бірі, ол липитдердің асқын тотығығының өнімдерінің шамадан тыс топтасында немесе антиоксиданнты жүйенің депресиялың жағдайға тап болуының арқасында «гиперпероксидалық» синдромның орын алу [1 ].
Әдебиеттерде кездесетін мәліметтерге сүйен отырып, құрамында мия тамыры бар, «Новая жемчижуна» тіс пастасынының антиоксидантты әсерін тіс жегімен ауыратын балалардың ауыз қуысының сілекейіндегі майлардың асқын тотығының өнімдерінің топтасуының көрсеткіштеріне әсерін анықтауды жөн көрдік.
Жұмыстың мақсаты
Балаларының ауыз қуысының гигиеналық жағдайына құра-мында мия тамырының фитопрепараты бар «Новая жемчужина» атты тістік пастаның әсеріне ауыз қуысының сілекейіндегі майлардың асқын тотығының қоюлану жағдайын зертеу.
Зертеу әдістері мен материалдары
Зертеудің мақсатына байланысты балалардың сілекейінде антитотықтырғыш жүйесінің белсенділіктері мен майлардың асқын тотығы-ның алғашқы, ортв және соңғы өнімдерінің көрсеткішін стандартты спектофотометриялық әдіспен анықтадық[1 ].
Зертеу нәтижелері
Шымкент қаласының балабақша жасындағы балаларының ауыз қуысының ауыз қуысыныңың сілекейіндегі майлардың асқын тотығының(МАТ) өнімдерінің соның ішінде алғашқы өнімдердің бірі-диенді қоспаның,ортаңғы өнімнің туындысы - майлардың гидро- асқын тотығының мөлшері (МГАТ)және соңғы өнімнің көрсеткішінің бірі - малонды диальдегиттің мөлшері (МДА) мөлшерлерін «Реминнің» және «Новая жемчужи-на» тіс пастасын қолдланудағы өзгерген жағдайлары төмендегі кестеде көрсетілген.
Балабақша жасындағы, үш жасқа дейінгі балаларының, ауыз қуысыныңың сілекейін-дегі майлардың асқын тотығының (МАТ) өнімдерінің соның ішінде алғашқы өнімдердің бірі- диенді қоспаның тіс жегімен зардап шегетіндердің бйоортасында диенді қоспасының мөлшері «Ремин» атты ерітіндісін қолданғаннан кейін 0,280,01отб/мг липидке есепте-геннен кейін 0,240,01 отб/мг липидке дейін төмендеді, яғни азаю деңгейі 14,3-% ға тең болды, майлардың асқын тотығының (МАТ) өнімдерінің соның ішінде, ортаңғы өнімнің туындысы - майлардың гидроасқын тотығының мөлшері (МГАТ) деңгейі 2,60,08 отб/мг липидтен 2,30,11 отб/мг липидке дейін кеміді, яғни емге дейінгі көрсеткішінен 11,5-% ға төмендеді.
Кесте – Шымкент қаласының балабақша (3 жасқа дейінгі және 6 жасқа дейінгі) жасындағы ауыз қуы-сыныңың сілекейіндегі майлардың асқын тотығының (МАТ) өнімдерінің «Реминнің» және «Жемчужина» тіс пастасын қолдланудағы жағдайы.
|
Көрсеткіштер Топтар |
Майлардың диенді қоспасының мөлшері(ДК) (отб/мг) |
Майлардың гидро-асқын тотығының мөлшері (МГАТ) (отб/мг |
Малонды диальдегиттің мөлшері( МДА) (нмоль/мг) |
|
|
3 жасқа дейін |
БТ |
0,210,01 |
1,90,09 |
36,61,6 |
|
1 |
0,280,01* |
2,60,08* |
44,51,5* |
|
|
2 |
0,240,01* |
2,30,11 |
43,62,1 |
|
|
3 |
0,220,01* |
2,00,10 |
42,52,1 |
|
|
6 жасқа дейін |
БТ |
0,221,6 |
2,00,10 |
37,61,6 |
|
1 |
0,290,01* |
2,70,10* |
48,42,1* |
|
|
2 |
0,260,01* |
2,20,11* |
46,22,3* |
|
|
3 |
0,230,02* |
2,10,12* |
45,42,3* |
|
|
Ескерту;БТ- бақылау тобы,1- емге дейінгі көрсеткіш,2-«Ремин» атты ерітінді,3- |
||||
|
«Жемчина» атты тіс пастасы,*-р<0,05 |
||||
Майлардың асқын тотығының (МАТ) өнімдерінің соның ішінде соңғы өнімнің көрсеткішінің бірі - малонды диальдегиттің мөлшері (МДА) мөлшерлері «Реминнің» ерітіндісін қолданғаннан кейін 44,51,5 нмоль/мг липидтен (емге дейінгі көрсеткіш) 43,62,1 нмоль/мг липидке дейін төмендеді, бірақ азаю деңгейі(2,1%-ға) статистикалық тұрғыдан қарағанда сенімсіз түрде орын алды (р>0,05).
Зертеу нәтижесінде алынған деректер үш жастан алты жастағы балалардың «Новая жемчина» атты тіс пастасының әсеріне ауыз қуысындағы сілекейдегі антиоксиданнты жүйелердің жағдайы позитивті жағдайлық белсенділікке тап болады, оған дәлел «Реминді» ерітіндінің әсерінен және құрамында мия тамырының фитопрепараты бар, соның ішінде глицирризин қышқылының әсерінен салыстырмалы тобына қарағанда біраз өседі.
Шымкент қаласының балабақша жасындағы балаларының ауыз қуысының ауыз қуысыныңың сілекейіндегі майлардың асқын тотығының (МАТ) өнімдерінің - диенді қоспаның, майлардың гидроасқын тотығының мөлшері (МГАТ) және малонды диальдегиттің (МДА) қоюлану мөлшерлерін «Новая жемчужина» тіс пастасын қолдланудағы өзгерген жағдайлары жоғардағы кестеде көрсетілген.
Балабақша жасындағы, үш жасқа дейінгі балаларының, ауыз қуысыныңың сілекейіндегі майлардың асқын тотығының (МАТ) өнімдерінің соның ішінде алғашқы өнімдердің бірі- диенді қоспаның тіс жегімен зардап шегетіндердің бйоортасында диенді қоспасының мөлшері «Новая жемчужина» тіс пастасын қолданғаннан кейін 0,290,01 отб/мг липидке есептегеннен кейін 0,260,01 отб/мг липидке дейін төмендеді, яғни азаю деңгейі 14,3% ға тең болды, майлардың асқын тотығының (МАТ) өнімдерінің соның ішінде, ортаңғы
өнімнің туындысы - майлардың гидроасқын тотығының мөлшері (МГАТ) деңгейі 2,70,08 отб/мг липидтен 2,20,11 отб/мг липидке дейін кеміді, яғни емге дейінгі көрсеткішінен 11,5-% ға төмендеді. Майлардың асқын тотығының (МАТ) өнімдерінің соның ішінде соңғы өнімнің көрсеткішінің бірі - малонды диальдегиттің мөлшері (МДА) мөлшерлері «Новая жемчужина» тіс пастасын қолданғаннан кейін 48,42,1* 46,22,3 нмоль/мг липидтен (емге дейінгі
көрсеткіш) 43,62,1 нмоль/мг липидке дейін төмендеді, бірақ азаю деңгейі (2,1%-ға) статистикалық тұрғыдан қарағанда сенімсіз түрде орын алды (р>0,05) (Сурет 1).
Қазақстан Республикасының үшінші мегеполисінде тұратын балабақша жасындағы, үш жастан- алты жас аралығындағы балаларының, ауыз қуысыныңың сілекейіндегі майлардың асқын тотығының (МАТ) өнімдерінің соның - диенді қоспаның тіс жегімен зардап шегетіндердің бйоортасында диенді қоспасының мөлшері «Ремин» атты ерітіндісін қолданғаннан кейін 0,290,01 отб/мг липидке есептегеннен кейін 0,260,01 отб/мг (р<0,05) липидке дейін төмендеді, яғни азаю деңгейі 10,4-% ға тең болды, майлардың асқын тотығының (МАТ) өнімдерінің соның ішінде, ортаңғы өнімнің туындысы - майлардың гидроасқын тотығының мөлшері (МГАТ) деңгейі 2,70,10 отб/мг липидтен 2,20,11отб/мг(р<0,05) липидке дейін кеміді, яғни емге дейінгі көрсеткішінен 18,5-% ға төмендеді.
Майлардың асқын тотығының (МАТ) өнімдерінің соның ішінде соңғы өнімнің көрсеткішінің бірі - малонды диальдегиттің мөлшері (МДА) мөлшерлері «Реминнің» ерітіндісін қолданғаннан кейін 48,42,1 нмоль/мг липидтен (емге дейінгі көрсеткіш) 46,22,3 нмоль/мг липидке дейін төмендеді, бірақ азаю деңгейі (4,6%-ға) статистикалық тұрғыдан қарағанда сенімсіз түрде орын алды (р>0,05).
Қазақстан Республикасының үшінші мегеполисінде тұратын балабақша жасындағы, үш жастан- алты жас аралығындағы балаларының, ауыз қуысыныңың сілекейіндегі майлар-дың асқын тотығының (МАТ) өнімдерінің алғашқы туындысының бірі - диенді қоспаның тіс жегімен зардап шегетіндердің бйоортасында диенді қоспасының мөлшері «Новая жемчужина» тіс пастасын қолданғаннан кейін 0,290,01 отб/мг липидке есептегеннен кейін 0,230,01
34
отб/мг(р<0,05) липидке дейін төмендеді , яғни азаю деңгейі 20,3,3-% ға тең болды.
Майлардың асқын тотығының (МАТ) өнімдерінің соның ішінде, ортаңғы өнімнің туындысы – майлардың гидроасқын тотығының мөлшері (МГАТ) деңгейі 2,70,10 отб/мг липидтен 2,10,11отб/мг (р<0,05) липидке дейін кеміді, яғни емге дейінгі көрсеткішінен 22,3-% ға төмендеді.
Майлардың асқын тотығының (МАТ) өнімдерінің соның ішінде соңғы өнімнің көрсеткішінің бірі - малонды диальдегиттің мөлшері (МДА) мөлшерлері «Новая жемчу-жина» тіс пастасын қолданғаннан кейін 48,42,1 нмоль/мг липидтен (емге дейінгі көрсет-кіш) 45,42,3 нмоль/мг липидке дейін төмендеді, бірақ азаю деңгейі (6,2%-ға) статистика-лық тұрғыдан қарағанда сенімсіз түрде орын алды (р>0,05).
Зертеу нәтижесінде алынған деректер үш жастан алты жастағы балалардың «Новая жемчина» атты тіс пастасының әсеріне ауыз қуысындағы сілекейдегі антиоксиданнты жүйелердің жағдайы депрессиялық жағдайдан белсенділік жағдайға тап болады,оған дәлел «Реминді» ерітіндінің әсерінен құрамында мия тамырының фитопрепараты бар, соның ішінде глицирризин қышқылының әсерінен салыстырмалы тобына қарағанда біраз өседі (Сурет 2).
Қорытынды
- .«Новая жемчина» атты тіс пастасының әсеріне ауыз қуысындағы сілекейдегі майлардың асқын тотығының қоюлануының денгейі жоғары болды, яғни «гиперперокси- дациялық» белсенділікке тап болады. Құрамында мия тамырының фитопрепараты, соның ішінде глицирризин қышқылының бар «Новая жемчужина» тіс пастасының әсерінен салыстырмалы (Реминді тобымен) тобына қарағанда 3 жасқа дейінгі балалардың сілекейін-де, соның ішінде - диенді қоспаның, майлардың гидроасқын тотығының мөлшері және малонды диальдегиттің мөлшерлерінің деңгейілері 21,3-ға, 23,1%-ға және 6,3%-ға төмендейді.
- . «Новая жемчина» атты тіс пастасының әсеріне ауыз қуысындағы сілекейдегі диенді қоспаның, майлардың гидроасқын тотығының және малонды диальдегиттің қоюлануы
35
мәні емге дейінгіге қарағанда 17,3% -ға, 22,3%-ға және 6,5%, ал салыстырмалы тобына қарағанда 6 жасқа дейінгі балаларда балалардың деңгейі 6,8 ,4,6% -ға және 1,9%-ға азайды..
Әдебиеттер
1.Орманов Н.Ж., Орманов Т.Н., Шойынбаева Г.Б., Дильдабаева Э. Влияние фитопрепаратов корня солодки и донника лекарственного на активность антиоксидантной системы в конденсате выдыхаемого воздуха при различной степени хронической свинцовой интоксикации//Сборник трудов научно-практической конференции «Актуальные проблемы и профилактики профессиональной патологии и гигиена труда», посвященной памяти доктора медицинских наук, профессора Адильбековой Дариги Айдановны. ЮКГФА. Шымкент, 3 мая 2013года, 34-38 бет.
2. Орманов Н.Ж.,Садырханова Ұ.Ж. Влияние фитопрепаратов корня солодки и донника лекарственного на процесс свободно-радикального перекисного окисления в бронхо-альвеолярном смыве крыс, отравленных ацетатом свинца интоксикации//Сборник трудов научно-практической конференции «Актуальные проблемы и профилактики профессиональной патологии и гигиена труда», посвященной памяти доктора медицинских наук, профессора Адильбековой Дариги Айдановны. ЮКГФА. Шымкент, 3 мая 2013года, 34-38 бет- 38-41 беттер
3.Орманов Н.Ж.,Садырханова Ұ.Ж. Влияние фитопрепаратов корня солодки и донника лекарственного на перекисного окисление липидов в бронхо-альвеолярном смыве крыс, отравленных ацетатом свинца интоксикации//Сборник трудов научно-практической конференции «Актуальные проблемы и профилактики профессиональной патологии и гигиена труда», посвященной памяти доктора медицинских наук, профессора Адильбековой Дариги Айдановны. ЮКГФА. Шымкент, 3 мая 2013года, 41-43 бет.
5.Орманов Н.Ж., Садырханова Ұ.Ж. Влияния фитопрепаратов корня солодки и корня донника лекарственного на функциональный показатель эритроцитов в крови крыс, отравленных ацетатом свинца интоксикации //Сборник трудов научно-практической конференции «Актуальные проблемы и профилактики профессиональной патологии и гигиена труда», посвященной памяти доктора медицинских наук, профессора Адильбековой Дариги Айдановны. ЮКГФА. Шымкент, 3 мая 2013года, 38-46 бет.
6.Орманов Н.Ж.Орманов Т.Н., Садырханова Ұ.Ж. Влияния фитопрепаратов корня солодки и донника лекарственного на стабильнось мембран эритроцитов в крови крыс, отравленных ацетатом свинца интоксикации//Сборник трудов научно-практической конференции «Актуальные проблемы и профилактики профессиональной патологии и гигиена труда», посвященной памяти доктора медицинских наук, профессора Адильбековой Дариги Айдановны. ЮКГФА. Шымкент, 3 мая 2013года,- 46-48 бет.
7.Орманов Н.Ж.,Орманов Т.Н., Садырханова Ұ.Ж.,Нурманов Н. Влияния фитопрепаратов корня солодки и корня донника лекарственного на общий показатель интоксикации в крови крыс, отравленных ацетатом свинца интоксикации//Сборник трудов научно-практической конференции «Актуальные проблемы и профилактики профессиональной патологии и гигиена труда», посвященной памяти доктора медицинских наук, профессора Адильбековой Дариги Айдановны. ЮКГФА. Шымкент, 3 мая 2013года - 48-51 бет.
8.Орманов Н.Ж.,Орманов Т.Н., Садырханова Ұ.Ж. Влияния фитопрепаратов корня солодки и корня донника лекарственного на интегральный коэффициент соотношения между продуктами ПОЛ и скоростью ПОЛ в крови крыс, отравленных ацетатом свинца интоксикации//Сборник
трудов научно-практической конференции «Актуальные проблемы и профилактики профессиональной патологии и гигиена труда», посвященной памяти доктора медицинских наук, профессора Адильбековой Дариги Айдановны. ЮКГФА. Шымкент, 3 мая 2013года, - 51-53 бет.
9.Орманов Н.Ж.,Орманов Т.Н., Садырханова Ұ.Ж. Влияния фитопрепаратов корня солодки и корня донника лекарственного на стабильность биологических мембран клеток печени крыс, отравленных ацетатом свинца интоксикации //Сборник трудов научно-практической конференции «Актуальные проблемы и профилактики профессиональной патологии и гигиена труда», посвященной памяти доктора медицинских наук, профессора Адильбековой Дариги Айдановны. ЮКГФА. Шымкент, 3 мая 2013года -53-55 бет.
10.Орманов Н.Ж.,Орманов Т.Н., Садырханова Ұ.Ж.Влияния фитопрепаратов корня солодки и корня донника лекарственного на активность процесса микросомального окисления в клетках печени крыс, отравленных ацетатом свинца интоксикации //Сборник трудов научно-практической конференции «Актуальные проблемы и профилактики профессиональной патологии и гигиена труда», посвященной памяти доктора медицинских наук, профессора Адильбековой Дариги Айдановны. ЮКГФА. Шымкент, 3 мая 2013года -55-58 бет.
11.Орманов Н.Ж.,Орманов Т.Н., Садырханова Ұ.Ж.Влияния фитопрепаратов корня солодки и корня донника лекарственного на обезреживающую функцию печени крыс, отравленных ацетатом свинца интоксикации//Сборник трудов научно-практической конференции «Актуальные проблемы и профилактики профессиональной патологии и гигиена труда», посвященной памяти доктора медицинских наук, профессора Адильбековой Дариги Айдановны. ЮКГФА. Шымкент, 3 мая 2013года - 58-60 бет.
12.Орманов Н.Ж., Шойынбаева Г.Б., Каюпова З. Влияние фитопрепаратов корня солодки и донника лекарственного на перекисного окисления липидов в конденсате выдыхаемого воздуха при средной и тяже-лой степени хронической свинцовой интоксикации интоксикации//Сборник трудов научно-практической конференции «Актуальные проблемы и профилактики профессиональной патологии и гигиена труда», посвященной памяти доктора медицинских наук, профессора Адильбековой Дариги Айдановны. ЮКГФА. Шымкент, 3 мая 2013года-60-62 бет.
13.Орманов Н.Ж., Садырханова Ұ.Ж., Сырманова Н.Р., Қазбекова М.Ж., Жақыпбек Г. ІІ дәрежелі артериялық гипертензиямен ауыратын науқастардағы фармакотерапиялық кешендердің әсерінен уыттанудың индекс көрсеткіштерінің өзгеруіне байланысты фармакоэкономикалық нышандардың жағдайы интоксикации //Сборник трудов научно-практической конференции «Актуальные проблемы и профилактики профессиональной патологии и гигиена труда», посвященной памяти доктора медицинских наук, профессора Адильбековой Дариги Айдановны. ЮКГФА. Шымкент, 3 мая 2013года-65-71 бет.
14. Арутюнян А.В., Дубинина Е.Е., Зыбина Н.А. Методы оценки свободнорадикального окисления и антиоксидантной системы организма. - Спб.: ИКФ-Фолиант, 2000. – 104 c.