Кіріспе. Жылына Қазақстан Республикасында55 564-нан аса инсульт орын алады - бұл ауру бүкіл дүние жүзі бойынша тұрғындардың өлім жітімнің басты себепшісінің бірі болып отыр.Инсультке ұшыраған науқастардың 80% айықпасмүгедекболыпқалады[1]. Ертеректе инсульт 55 жаста насқантұрғындарға үлкен қауіптіліктуғызса, ал бүгінде ауру барыншажасарған[2]. Инсульттің ауыр неврологиялық салдарына- мүгедектікке әкелетін және тіршілік сапасын нашарлататын қимыл-қозғалыстық және когнитивтік бұзылыстар жатады[3]. Сөйлеу қабілетінің бұзылысы науқастың жеке отбасылық және әлеуметтік қарым қатынасын қиындатып, әлеуметтік және психикалық бейімсіздігін тұғызады.Сауықтырудың нәтижелілігі қалыпқа келтіру емінің басталу уақытымен, науқастың жасы және жынысымен, қосымша ауруларының болуы және неврологиялық бұзылыстардың ауырлығымен анықталады[4].Инсульттан кейінгі емдеу өзіне қантамыр терапия курсын өткізуді, ми алмасуын жақсартатын препараттарды қабылдауды, оттегі терапияны, емдеуді қалпына келтіруді немесе айықтыруды (емдеу дене тәрбиесі, физиоемдеу, сылау) қамтиды [2].
Зерттеу мақсаты.Ишемиялық инсультке шалдыққан науқастардың қимыл қозғалысын қалыптастыруда медбикелік көмектің тиімділігінзерттеу.Зерттеу материалдары және әдістер. Зерттеу Оңтүстік Қазақстан Мемлекеттік фармацевтика академиясының Анестезиология және реаниматология курсы мен мейірбике ісі кафедрасында және Шымкент қаласы Т.О.Орынбаев атындағы «Паллиативті көмек және медбикелік күтім» бөлімінде жүргізілді. Зерттеу жұмысында қойылған міндеттерге байланысты ішкі күретамыр артериясы бассейніндегі ишемиялық оң жарты шар инсультіне шалдыққан 32-ден бастап 76 жасқа дейінгі екі жыныстағы (олардың 35 ейелдер, 35 ер кісілер) 70 науқасқа мейіргерлік күтім жасалды.Ми инсультінің, гиподинамияның дамуының негізгі себепшісі оның факторларының қатарындағы ертеден ықпал ететін макро- және микроангиопатиялық үрдістердің басталуымен, психо-эмоциональді салмақтардың шамадан тыс түсуімен, стрессті жағдайлардың көбеюімен байланысты.Зерттелген
науқастардың70 %-ында инсультке дейін омыртқаның ауқымды остеохондроз белгілері болғандығы анықталған. Мидың ишемиялық инсультіне шалдыққан 31 науқастың (86,1%) артық салмақ, жиі орын алған психо-эмоциональді салмақтардың болуы және тиімді тамақтану, физикалық салмақтардың түсірілуі, демалу режимдерін сақтамау, шылым тарту,жүрек қан-тамыр жүйесінің ақаулары болып табылады.Талдау нәтижесі. Инсульттің неврологиялық көріністері құрылымын зерттеу науқастардың(8,3%); дақимыл-қозғалыс бұзылыстарын анықтады, ал сол жақ жарты шарда зақымдану ошағы бар науқастарды зерттеу кезінде сөйлеу қабілетінің бұзылыстарының орын алғандығы анықталды. Бірақ сөйлеу қабілетінің жетімсіздігі 35 науқаста байқалды(83,3%); 6 науқаста (16,6%) экспресивті сөйлеу қабілетінің бұзылыстары байқалмаған, бұл зақымдану ошағының шоғырлануы мен көлеміне байланысты болса керек. Ишемиялық инсультті меңгеру мен емдеу қиындығы оның гетерогендігімен байланысты. Оңалту терапиясыинсулттан кейінгі мерзімде психо-эмоционалдық, когнитивті ортасын, қимылын қалпына келтіру арнайы тренажерлардың көмегімен физиотерапиялық емдеу, емдік физкультура, массаж, гипербариялық оксигенация көмегімен науқастың жағдайын жақсарту. Нау,қастың гемодинамикасынАҚҚ, есін, пульс, температурасын, диурезі тыныс алу өткізгіштігін бақылау. Науқастардың жоғарғы психикалық функцияларын оқып-тану олардың бұзылулары емделушілерді инвалидтеуі себебі бойынша ғана емес, сонымен қатар мидың оң жақ жартышары бұзылуларын қалыпқа яғни оңалтуда науқаспен психологиялық қарым қатынас жасап өмір салтын жақсартуға сырқатын жеңілдетуде барынша қолдаукөрсету. Қорытынды.Стационарда ми инсультінің жіті және ерте қалыпқа келтіру кезеңдерінде емдік гимнастика процедураларын тек емдік дене шынықтыру бойынша маманданған дәрігерлер немесе әдістемелік тәсілдерді білікті жүргізу мақсатында арнайы дайындалған, жоғары білімді нұсқаушы-әдіскермен жүргізген жөн. Кешенді сауықтыру іс-шараларының тиімділігі, маманданған дәрігер, психоневролог, кардиолог, және ортопедпен жүзеге асады, бұл емдеуде жағымсыз сәттерді болдырмауға және оның тиімділігін жақсартуға мүмкіндік береді. Физикалық оңалту кешені дәрі-дәрмектік емнің, күтімнің психологиялық физиотерапевтік көмек алу сауықтыру шараларын жетілдіру. Қол жеткізілген нәтижелер, өмір сапасын жақсартуға септігін тигізеді және стационардан тыс қалыпқа келтіру іс- шараларының келесі кезеңіне дайындықты жеңілдетеді.
ӘДЕБИЕТТЕР
- .Гусев Е.И., Скворцова В.И. Ишемия головного мозга. -М.: Медицина, 2001 - 328 с.
- . Основы сестринского дела. Широкова Н.В. «ГЭОТАР-Медиа»,2009-144с
- .Шкловский В.М. Концепция нейрореабилитации больных с последствиями инсульта // Инсульт. Приложение к журналу неврологии к психиатрии. - 2003.-Вып 8.-С. 10-23.4.Кадыков А.С.,