Түйін
Ағынды судағы микроорганизмдер саны ондағы органикалық заттардың құрамына байланысты, себебі органикалық заттар микроорганизмдерге қоректік орта болып табылады, микроорганизмдер судағы органикалық заттарды ыдырату үшін қажет.
Кілт сөздер: ағынды су; микроорганизм; белсенді микроорганизмдер; органикалық заттар; реагенттер.
Аннотация
Количество микроорганизмов зависит от состава органических веществ, так как микроорганизмы используют органические вещества как питательную среду, микроорганизмы нужны для разложения органических веществ в воде.
Ключевые слова: сточные воды, микроорганизм; активные микроорганизмы; органические вещества; реагенты.
Annotation:
The number of microorganisms depends on the composition of organic substances, since microorganisms use organic substances as a nutrient medium, microorganisms are needed for the decomposition of organic substances in water.
Keywords: sewage, microorganism; active microorganisms; organic substances; reagents;
Ағынды сулар күрделі гетерогенді қоспа болып табылады, оның құрамына органикалық және минерал тектес қоспалар кіреді. Ағынды сулардың ластану дәрежесі концентрацияда, қоспалар масасын бірлік көлемге мг/л немесе г/куб.м. анықталады. Өндірістік ағынды суларды қалыптау үшін өңделетін шикізат түрі, өндірістің технологиялық процесі, қолданылатын реагенттер, аралық бұйымдар және өнімдер, судың бастапқы құрамы,жергілікті жағдайлар әсер етеді.
Ағынды сулардың ластануын келесідей типтерге бөлуге болады:
- механикалық - механикалық қоспаларды арттыру;
- химиялық - суда органикалық және бейорганикалық заттардың улы және улы емес күйде болуы;
- бактериалды және биологиялық - суда әртүрлі патогенді микроағзалардың болуы;
- жылулық - су қоймаларына жылулық және атомды электростанциялардан жылытылған суларды жіберу[1].
Суда үнемі мекен ететін микроорганизмдерге жатады: Azotobacter, ШгоЬасІег, Micrococcus, Pseudomorns, Proteus, Spirillum және т.б. Сутоғандар микрофлорасын 2 топ құрайды: аутохтонды (судың өзінде бұрыннан мекендеуші) және аллохтонды (ластанған кезде сырттан түсетін) микроорганизмдер. Аутохтонды микрофлора - суда үнемі мекен етіп, көбейетін микроорганизмдер қауымдастығы. Аллохтонды микрофлора - суға кенеттен түсіп, онда қысқа уақыт қана сақталатын микроорганизмдер қауымдастығы. Сутоғандарының бактериалдық ластануының негізгі көзі - тұрмыстық және өндірістік сулар болып табылады. Қала канализациясының ағынды қалдық суларының 1 мл-де миллиардттаған микроб клеткалары кездеседі. Тұрмыстық сулар микрофлорасы негізінен адамның және жануарлардың ішек құрылысынан бөлінетін сапрофитті микроорганизмдер және адам денесі мен басқа да заттар жуындыларынан бөлінетін микробтар [2].
Ауру адамдар мен жануарлардан суға патогенді микробтар, соның ішінде ішек инфекцияларын тудыратын (холерлы вибрион, дизентерия таяқшасы және іш сүзегі таяқшасы, сальмонеллалар, патогенды эшерихиялар) зооантропонозды аурулар қоздырғыштары (сібір жарасы бацилласы, туберкулез бактериясы, бруцеллез, туляремия бактериялары). Онымен қоса сутоғандарының пастереллалармен, стрептококпен, патогенді анаэробтармен, полиомиелит вирустарымен, гепатит, ящур вирустармен ластануы ықтимал [3].
Белсенді лай құрамында жиі кездесетін микроорганизмдер түрлері: эуглифа(бақалшақты амебалар), арцелла (бақалшақты амебалар), инфузория (кірпікшелі кебісше), жіп тәрізді бактериялар, сорушы инфузория, политома (жіпшелі), коловратка нотоммата, белсенді лай үлпегі, дөңгелек амёба, зооглея «бұғы мүйізі», коловратка филодина, оксидриха (инфузория), хармонихилл (инфузория), кархезиум, амёба террикола (отарлы инфузория), бодо (жіпшелі), аспидиска, эплотес, эолозома, оперкулярия (отарлы инфузория), циклидиум (инфузория), коловратка моностила, стилонихия (инфузория), коловратка катипна.
Микроорганизмдердің барлық түрлерінің өзіндік өмір сүру ортасы («экологиялық текшесі») бар, ол жерде олар ыңғайлы өмір сүріп, көбейеді. Микроорганизмдердің түрлерінің әртүрлілігі, бірінші кезекте, осы өмір сүру мекендерінің ірі жиынтығына байланысты.
Осылайша тек тұщы немесе тұзды суларда өмір сүретін ағзалар болады, сонымен қатар рН шекті диапазонын, тұз мөлшерін, қысым, температура және өзге де шартттарды қатаң сақтай отыра тіршілік етеді. Бұл мынаны білдіреді: кез келген ортаға бірдей оң бейімделіп тіршілік ететін микроорганизмдер жоқ. Бұдан шығатын қорытынды белгілі бір қауымдастықты жасанды түрде өзге ортаға ауыстыру толық не жартылай жойылуға алып келеді. Ағынды судағы микроорганизмдер саны ондағы органикалық заттардың құрамына байланысты, себебі органикалық заттар микроорганизмдерге қоректік орта ретінде қолданылады. Екінші жағынан ағынды судағы микроорганизмдер судағы органикалық заттарды ыдырату үшін қажет.
Әдебиеттер
- Жуков А.И., Монгайт И.Л. Родзиллер И.Д. Методы очистки производственных сточных вод. - М.: Стройиздат , 1977. - 204с.
- Урюмцева Т.И, Экологическая биотехнология: Учебное пособие.- Павлодар: Инновац. Евраз.ун- т,2009. -152с.
- Наливайко Н.Г. Микробиология воды: учебное пособие. - Томск: Изд-во Томского политехнического университета. 2006 - 139 с.