Кіріспе. Бұл зерттеу жұмысында электромагниттік сәулелер, олардың түрлері, басты ерекшеліктері, тұрмыста қолданылу жолдарына сипаттама беріліп, солардың ішінде компьютер мен ұялы телефондардан шығатын электромагниттік сәулелердің балалар мен жасөспірімдерге, олардың жалпы жай-күйі менденсаулығына әсерін бағамдау үшін жүргізілген зерттеу жұмысының нәтижелері талданған.
Зерттеу мақсаты. Электромагниттік сәулелердің түрлерімен танысып, олардың балалар (10-11 және 14-15 жасар балалар) мен жасөспірімдер организміне зиянын насихаттау.Электромагниттік сәулелердің түрлері, олардың зияны туралы әдебиеттерге шолу жасау. Балалардың жас ерекшеліктеріне сәйкес компьютерді және ұялы телефондарды қолдану мүмкіндігін анықтау. Жүргізілген зерттеу жұмысының қорытындысын шығару.
Материалдар мен әдістер. Зерттеу жұмысын жүргізуде қарастырылып отырған тақырыпқа орай әдебиеттерді талдау, тақырыпқа байланысты материалдарды жинақтау, саралау, жүйелеу, сауалнама және оның нәтижелерін математикалық өңдеу әдістері пайдаланылды.
Нәтижелер мен талқылаулар. 1)балалардың компьютер мен ұялы телефондарды пайдалану мүмкіндіктері анықталды; 2)балалар мен жасөспірімдер компьютер мен ұялы телефонды пайдаланудың қарапайым ережелерін сақтамайтыны анықталды; 3)алынған мәліметтерді мектептерде балалар денсаулығын сақтау бағытындағы тәрбие жұмыстарына пайдалануға болады.
Қазіргі кезде жер бетінде жаңа экологиялық жағдайлардың қалыптасуына байланысты қоршаған ортаның электромагниттік тұрғыдан кірленіп, тірі ағзалардың зардап шегуі үлкен алаңдаушылық туғызатын мәселеге айналып отыр. Сондықтан да электромагниттік сәуленің биологиялық әсерін зерттеу жұмыстары өзінің алдына әлеуметтік мәні зор экологиялық міндеттер жүктейді және қазіргі уақыттағы физика, экология, биология ғылымдарының ең өзекті мәселелерінің бірі болып табылады.
Жасушалық деңгейдегі мұндай өзгерістер келесі себептерден туындауы мүмкін деп есептеледі:
- Электромагниттік сәуле зарядталған бөлшектерге және тоқтарға әсер етеді, осының нәтижесінде өріс энергиясы жасушалық деңгейде энергияның басқа түрлеріне түрленеді.
- Атомдар мен молекулалар электр өрісінде полярланады, полярланған молекулалар магнит өрісі таралуының бағытымен бағытталады.
- Электролиттер болып табылатын ұлпаларды құрайтын сұйықтарда, сыртқы өрістің әсерінен кейін иондық тоқтар пайда болады.
- Айнымалы электр өрісі диэлектриктің айнымалы поляризациясы есебінен жүретіндей, өткізгіштік тоғының пайда болуы есебінен тірі ағзалардың ұлпаларын қыздырады. Жылулық эффект электромагниттік өріс энергиясының жұтылуының салдары болып табылады.
Өріс кернеулігі және әсер ету уақыты неғұрлым ұзақ болса, айтылған эффектілер соғұрлым күштірек байқалады. Қатты қызуға көру, ми, бүйрек, қуық және өт жолдары органдары өте сезімтал болып келеді.
Қорытынды.
1. Электромагниттік сәулелердің түрлері, олардың зияны туралы әдебиеттерге шолу жасалды;
2.Балалардыңжасерекшеліктерінесәйкескомпьютердіжәнеұялытелефондардықолданумүмкіндігінанықтал ды;
3. Жүргізілгензерттеужұмысыныңқорытындысыбойыншабалалар мен жасөспірімдер компьютер мен ұялытелефонныңбілсе де мәнбермейтіні, соныменбірге компьютер мен ұялы телефон қолданғалы беріөз организмінде өзгерістердің бар екенінбайқағаны анықталды.
4. Балалар мен жасөспірімдердің денсаулығына мән бермейтіні белгілі болып, бұлбағытта мектепте арнайы насихат жұмыстарын (тәрбиесағаттары, дәрігерлерменкездесу, лекциялар) жүргізу керек деген ұсыныс береміз.
Әдебиеттер
- Махмутов Б. Б. Тірі ағзаларға электромагниттік сәуленің биологиялық әсерінің физикалық негізі [Текст] / Б. Б. Махмутов, Б. Убайда // Молодой ученый. — 2014. — №1.2. — С. 3-4.
- Бинги В.Н. Магнитобиология. Эксперименты и модели. - М.: Наука, 2002. - 592 с.
- Крутиков Р.И. Влияние электромагнитных полей на живые организмы - Днепропетровск: ДНУ. - 2001. - 19 с.
- С. Тұяқбаев, Ш. Насохова, Б. Кронгарт, т.б. Физика: Жалпыбілімберетінмектептің жаратылыстану-Ф49 математика бағытындағы 11 сыныбынаарналғаноқулық . — Алматы: "Мектеп" баспасы. — 384 бет.
- Дубров А.П. Геомагнитное поле и жизнь. - Л.: Гидрометеоиздат, 1974. - 175 с.
- Жижин Г.Н., Москалева М.А. и др. Распространение поверхности электромагнитных волн по металлическим поверхностям.- М.: Наука, 1985.
- Любимов В.В. Искусственные и естественные электромагнитные поля в окружающей человека среде и приборы для их обнаружения и фиксации // Препринт. 1999. - №11 (1127). - С. 28.
- Готовский Ю.В., Перов Ю.Ф. Электромагнитная безопасность в офисе идома. - М.: «ИМЕДИС», 1998 - 176 с., ил.
- Эйди Р. Сотовый телефон.- М.: Знание, 1995
- Майер В.А. Мобильная связь и ее воздействие.- СПб.: Знание, 1999.
- А.Асқарбек. Ұялы телефонның зияны // Massaget. kz
- Дрокина Т.В. Методы физики в медицине. - Красноярск, 2005. - 262 с.
- Экология и сохранность жизнедеятельности: учеб. Пособие для вузов/ Д.А.Кривошеин, Л.А.Муравей, Н.Н.Роева и др.; Под ред. Л.А.Муравья. - М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2002. - 447с.
- Беляев Ю.В. Неврологический эффект и мобильные коммуникации.: М.: Мысль, 1998.
- Холодов Ю.А. Реакция нервной системы человека на электромагнитные поля. -М.: Наука, 1992. - 187 с
- Кузнецов А.Н. Биофизика низкочастотных электромагнитных воздействий - М.: МФТИ, 1994.