Другие статьи

Цель нашей работы - изучение аминокислотного и минерального состава травы чертополоха поникшего
2010

Слово «этика» произошло от греческого «ethos», что в переводе означает обычай, нрав. Нравы и обычаи наших предков и составляли их нравственность, общепринятые нормы поведения.
2010

Артериальная гипертензия (АГ) является важнейшей медико-социальной проблемой. У 30% взрослого населения развитых стран мира определяется повышенный уровень артериального давления (АД) и у 12-15 % - наблюдается стойкая артериальная гипертензия
2010

Целью нашего исследования явилось определение эффективности применения препарата «Гинолакт» для лечения ВД у беременных.
2010

Целью нашего исследования явилось изучение эффективности и безопасности препарата лазолван 30мг у амбулаторных больных с ХОБЛ.
2010

Деформирующий остеоартроз (ДОА) в настоящее время является наиболее распространенным дегенеративно-дистрофическим заболеванием суставов, которым страдают не менее 20% населения земного шара.
2010

Целью работы явилась оценка анальгетической эффективности препарата Кетанов (кеторолак трометамин), у хирургических больных в послеоперационном периоде и возможности уменьшения использования наркотических анальгетиков.
2010

Для более объективного подтверждения мембранно-стабилизирующего влияния карбамезапина и ламиктала нами оценивались перекисная и механическая стойкости эритроцитов у больных эпилепсией
2010

Нами было проведено клинико-нейропсихологическое обследование 250 больных с ХИСФ (работающих в фосфорном производстве Каратау-Жамбылской биогеохимической провинции)
2010


C использованием разработанных алгоритмов и моделей был произведен анализ ситуации в системе здравоохранения биогеохимической провинции. Рассчитаны интегрированные показатели здоровья
2010

Специфические особенности Каратау-Жамбылской биогеохимической провинции связаны с производством фосфорных минеральных удобрений.
2010

Тұтынушы құқықтарының кейбір мәселелері

Аннотация

ОҚО түтынушыларының қүқықтарын қорғау жүйесінің қалыптасуын, түтынушылардың қүқықтарын қорғау саласында түтынушының ақпараттық деңгейі мен мемлекеттік саясаттың тиімділігін, халықтың мемлекеттік институттарға деген сенімділік деңгейін және көрсетілетін қызметтерге қанағаттанарлық жағдайын анықтауға, облыстың 400 түрғындары арасында сүхпаттасу жүргізіліп бағаланды.

Кілт сөздер: түтынушы, түтынушы қүқықтарын қорғау, мемлекеттік саясат, респондент, тауар, көрсетілетін қызмет.

Кіріспе: Қазақстан Республикасы Конституциясының 12 бабы 2 тармағы «Адам қүқықтары мен бостандықтары әркімге тумасынан жазылған, олар абсолютті деп танылады, оларды ешкім айыра алмайды, заңдар мен өзге де нормативтік қүқықтық актілердің мазмүны мен қолданылуы осыған қарай анықталады» деп көрсетілген [1]. Сәйкесінше еліміздің әрбір азаматының түтынушылық қүқықтары бар, олардың қүқықтарын қорғаудың қүқықтық, экономикалық және әлеуметтік негіздерін, сондай-ақ түтынушыларды қауіпсіз және сапалы тауарлармен (жүмыстар, көрсетілетін 16

қызметтер) қамтамасыз ету жөніндегі шараларды, Қазақстан Республикасының 04.05.2010 жылғы «Түтынушылардың қүқықтарын қорғау туралы» Заңымен айқындалған [2]. Әлемдегі әрбір мемлекеттің түтынушылар санының үлғаюуы, сол елдің демографиялық өсуімен барабар болып, сол мемлекеттің экономикалық, әлеуметтік өркендеуі, түтынушылардың тауарға, көрсетілетін қызметке деген сүранысын үлғайтады [3].

Зерттеудің мақсаты: Қазақстан Республикасында түтынушылардың қүқықтарын қорғау жүйесінің бүгінгі күйін, мәселелері мен келешекте дамуын бағалау болды. Жүмысымызда түтынушылардың қүқықтарын қорғау саласында халықтың ақпараттық деңгейі, мемлекеттік саясаттың тиімділігін, халықтың мемлекеттік институттарға деген сенімділік деңгейін және де көрсетілетін қызметтерге қанағаттанарлық жағдайын анықтау қаралды.

Зерттеу нысандары мен әдістері: Жүргізілген зерттеулер, ҚР ҰЭМ Түтынушылардың қүқықтарын қорғау комитетінің бастамасы мен қаржыландыруы есебінен, еліміздің 14 облысы, оның ішінде Оңтүстік Қазақстан облысы халықтыры арасында жүргізілді. Біздің зерттеуімізде негізгі нысаны болып облысымыздың қала және ауылдық елді мекен түрғындары болды. Зерттеу әдіснамасында; халыққа нысандандырылған анкеталық сауалнама, сараптау сауалнамасы және фокус топты қолданды. Зерттеуде Шымкент қаласы мен облысы түрғындарының 400 респонденті оның ішінде қала түрғындары - 179, ауыл түрғындары - 221 қамтылды. Деректерді талдау SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) арнайы статистикалық деректерді өңдеу бағдарламасының көмегімен орындалды.

Зерттеу нәтижесімен оны талдау: Сауалнамамен қамтылған 400 респонденттің жас шамасы бойынша 18-20 жастағылар 24 адамды (6,0%), 21-25 жастағы 44 адамды (11,0%), 26-29 жастағы 32 адам - 8,0%, 30-34 жастағы 64 адам - 16%, 35-39 жастағы 52 адам - 13,0%, 40-49 жастағы 88 адам - 22,0%, 50-64 жастағы 80 адам - 20,0% және 65 жас және одан жоғарғы жастағы 16 адам - 4,0% қүрады. Жынысы бойынша сауалнамамен қамтылған респонденттердің, 192 адамы немесе 48,0% еркектер, ал 208 адамы немесе 52,0% әйелдер болып 4,0% артық орын алған, бүл жағдай әйелдердің 18-20 жасында - 3,6%, 21-25 жаста - 3,1%, 30-34 жаста - 3,7% және 40-49 жаста -1,3% көп болып, әйелдердің белсенділігін көрсетеді.

Респонденттердің түрғылықты мекен-жайы бойынша, 179 адам (44,7%) қала түрғындары болып, ал 221 адамы (55,3%) облыс аумағындағы ауыл түрғындары болып қалыптасты. Сауалнамадағы респонденттердің жас-шамасына және түрғылықты мекен-жайына байланысты үлестік қатынасы 1- суретте берілген. Онда 18-20 жастағы 24 респонденттің 7,8% қала және 4,5% ауыл түрғындары, 21-25 жастағы 44 адамның 12,8% қала және 9,5% ауыл түрғындары, 26-29 жастағы 32 адамның 8,5% қала және 7,7% ауыл түрғындары, сәйкесінше 30-34 жастағы 64 адамның 22,9% қала, 10,5% ауыл түрғындары, 35-39 жастағы 52 адамның 10,6% қала, 14,9% ауыл түрғындары, 40-49 жастағы 88 адамның 21,2% қала, 22,6% ауыл түрғындары, 50-64 жастағы 80 адамның 13,4% қала, 25,4% ауыл түрғындары, ал 65 жас оданда жоғары жастағы 16 адамның 2,8% қала және 4,9% ауыл түрғындары болды.

Респонденттердің оқу деңгейі бойынша басым көпшілігінде 38,0% жоғарғы білімі бар азаматтар және арнайы орта білімі барлар - 20,0% қүрады. Ал бастауыш білімі барлар - 8,0%, жартылай орта білімі барлар - 10,0%, орта білімі барлар - 24,0% қүраған. Сауалнамамен қамтылған респонденттердің білім деңгейі, оның еңбекке қабілеттілігі мен қажеттілігін айқындайды. Зерттеуімізде еңбекке қабілеттілігі бойынша респонденттердің бөлінуі; түрлі сала бойынша ғалымдар - 2,0%, заңгер - 15,0%, экономист - 30,0%, жеке кәсіпкер - 25,0% және өзгеде мамандық иелері - 28,0% қүраған. Табысы бойынша бөлінуі, табыс қаражатын кез келген шығындарға жүмсай алатын, соның ішінде саяжай және машина да сатып ала алатын, өзінен еш тыйым салмайтын - 5,0%, ірі түрмыс техникасын сатып ала алатын, алайда саяжай мен машинаға қаражаты жоқтар - 7,0%, қаражат киім және азық-түлік сатып алуға жеткілікті, алайда ірі түрмыс техникасын сатып алу қиындық туғызады - 25,0% және қаражат азық-түлік сатып алуға ғана жететіндер - 63,0% қүрады.

Күнделікті түгыну тауарларын сатып алу кезеңінде, облыс түтынушыларының 63,0% қаражатын үнемді қолдануымен, қала және ауылдың арзанқол дүкендерін аралауға, ондағы үсынылатын тауарлардың сапасын бағаламай, өз түтынушылық қүқықтарының бүзылуына себепкер болып жатады. Зерттеуімізде түтынушылардың қүқықтарының бүзылу жиілігін айқындауда, респондент- тердің 51,0% өз қүқықтарының 3 реттен кем емес жағдайда бүзылганын, ал 3-7 рет бүзылу жағдайын - 9,0% және 7,0% тіптен 7 жағдайдан көп болғанын мәлімдейді. Тек, респонденттердің 33,0% түтынушылық қүқықтарының бүзылмағанын көрсетеді. Егер де сүхпаткердің түтынушылық қүқықтары ағымдағы жылда бүзылған болса, онда оларға қандай салада бүзылғандығы туралы сүрақ қойылды: - қызмет көрсету саласында, - халық түтынатын тауарларды сатып алу және пайдалану

саласында және екі салада бірге бұзылған. Респонденттердің 35,0% қызмет көрсету саласында қызмет сапасының бұзылғанын, 48,0% халық тұгынатын тауарларды сатып алу және пайдалану саласында және 17,0% екі салада қызмет сапасының бірге бұзылғанын көрсетеді.

♦ Барлығы % ■ Қала тұрғындары % -A- Ауыл тұрғындары %

Респонденттерге келесі ұсынылған сұрақтар блогы тұтынушылардың тауарлар сапасына, көрсетілетін қызметке, қызмет көрсетуі мен өзге де тұтынушылардың құқықтарын қорғау мәселелеріне және мемлекет институттарына деген сенімділікке тікелей және жанама түрде қатысты қанағаттанушылық деңгейін анықтауға бағытталған Жүргізілген келесі зерттеуіміз тұтынушылардың, көрсетілетін қызметке қанағаттанушылық деңгейін сипаттайды, мұнда респонденттердің өзіне көрсетілген қызметтің сапасы жоғарғы деңгейде болғанын - 20,0%, ал орташа деңгейде - 45,0% және жеткіліксіз деңгейде орын алғанын - 35,0% көрсетеді.

Бүгінде тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағытын Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды, ал оны іске асыруды осы саладағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі, Тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитеті және оның жергілікті органдары орындайды [2]. Аталғанға орай, елімізде жүргізіліп жатқан тұтынушылардың құқықтарын мемлекеттік қорғау шараларына қанағаттанушылықты бағалауда, жоғарғы деңгейде қанағаттанушылық - 35,0%, ал орташа деңгейде - 32,0% және жеткіліксіз деңгейде қанағаттанушылық - 33,0% респонденттерде орын алды (2- сурет).

Сауалнама барысында респонденттердің, қызмет көрсету сапасына қанағаттанушылық деңгейі 5 баллдық шкала бойынша жүргізілді, мунда 1 -қанағаттанбаған, 5 - өте қанағаттанған. Зерттеуде білім беру, техникалық қызмет станциясы, мемлекеттік медициналық қызметке, қаржылық қызметтер, туризм және саяхат қызметтерін көрсету салаларына өздерінің қанағаттанушылығын 3,1-3,9 баллмен бағалаған, ал көш басын 4,0 баллмен мемлекеттік қызмет көрсету саласы және жеке клиникалар, байланыс қызметі, бұқаралық ақпарат құралдары қызмет көрсету салаларымен (2,5-2,9 балл) респонденттер аз қанағаттанған. Бүгінге тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласындағы мемлекеттік реттеу жағдайының өзгерісін және де билік институттарына сенімділік деңгейін бағалау, жұмысымыздың бірден бір негізі болды. Респонденттердің республикадағы түрлі билік институттарына деген сенімділік деңгейіне қызығушылық танытты. Жалпы сұралғандардың көпшілігі Қазақстан Республикасы Президентіне деген жоғары сенімділігін -4,1 баллда және Парламентке, сотқа, тұтынушылардың құқықтарын қорғау қоғамдық бірлестіктеріне сенімділігін 3,0-3,1 баллмен бағалаған. Ал полицияға, әкімдікке, маслихатқа (2,3-3,9 балл) деген төмен сенімділік деңгейін атап өтуге болады.

18

«Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» ҚР Заңын білу деңгейі бойынша, заңды нақты білетіні және өз тәжірибесінде қолданғандары - 15,0%, заң туралы естіген, кейбір тұтынушы

құқықтарын білетіндері - 17,0%, ал заң туралы естігені, алайда онымен таныс еместері - 28,0% және ол туралы тіптен естімегені - 40,0% құраған, бұл тұрғындарының өз тұтынушылық құқықтары туралы сауаттылықтарының төмен деңгейде екендігін білдіреді.

19

Түтынушылардың сауда орындарында, түрлі қызмет көрсету саласында орын алған, өзіне қатысты қүқықтарының бүзушылығының басым көпшілігі; 46,4% сатып алынған немесе үсынылған тауардың сапасыздығы және 33,3% сатушылар, сауда мененджерлері т.б. тарапынан тауарды айырбастауға немесе қайтаруға бас тартуы орын алады. Ал 8,3% сатушылар тарапынан түтынушыларды алдауы, 4,8% тауардың немесе көрсетілетін қызметтің сапасы жөнінде ақпарат жарияламауы, 3,6% сатып алынған тауарларға көрсетілген қызметке фискальды чекті бермеуі, 2,4% түтынушыға дөрекілік көрсетуі және 1,2% өз ара түзілген келісім шарттың орындалмауы немесе оның бір жақты бүзылуы орын алады (3- сурет).

Біздермен респонденттердің түтынушы ретінде қүқықтары бүзылғаны жағдайында наразылық келтіру тәжірибесі қаралды. Онда өз қүқықтарын қорғап қалуға ниет білдіріп, мамандар мен заңгердің көмегіне жүгінгендер -32 түтынушы (8,0%), қүқықтарын қорғауға ниет білдіріп, өздігінен келісуге және ымыраға келуге тырысқандар - 116 тұгынушы (29,0%), қүқықтарын қорғауға ниет білдіріп, сот органдарына жүгінгендер - 68 түтынушы (17,0%) және түтынушылық қүқықтары бүзылған

жағдайында ешқайда жүгінбеген және өз қүқықтарын қорғамағандар - 184 түтынушылар (46,0%) болып отыр.

Қорытынды: Жүргізілген зерттеулерімізде Оңтүстік Қазақстан облысы көлемінде

түтынушылардың ҚР «Түтынушылардың қүқықтарын қорғау туралы» Заңымен айқындалған түтынушылық қүқықтары, сатушылар мен түрлі қызмет көрсетушілер тарапынан бүзылған жағдайлары орын алады. Бүл түтынушылардың заңмен белгіленген, өз қүқықтарын жете білмегендігінен, ол жөнінде ақпараттандырудың аздығы, түтынушылардың өз қүқықтарына деген немқүрайдылығынан орын алады. Түтынушылардың қүқықтарын реттеуде негізгі басымдылық: жергілікті атқарушы және осы саладағы уәкілетті орган, қоғамдық бірлестіктер мүмкіндігімен, түтынушыларлардың білімін жетілдіру оларды ақпараттандыруды жүргізу қажеттілігі туындайды.

Мүдделер қақтығысы: Мақала авторы, хабарлау қажет болатын мүдделер қақтығысының жоқтығын мәлімдейді.

Қаржыландыру: Жүргізілген зерттеулер, ҚР ҰЭМ Түтынушылардың қүқықтарын қорғау комитетінің бастамасы және қаржыландыруы есебінен, еліміздің 14 облысы, оның ішінде Оңтүстік Қазақстан облысы халықтыры арасында жүргізілді.

Әдебиеттер

  1. Қазақстан Республикасы «Конституциясы» 30.08.1995 жыл.
  2. Қазақстан Республикасының «Түтынушылардың қүқықтарын қорғау туралы» Заңы 04.05.2010 жыл.
  3. Матишев А.Б. Жаңартылған заң беттері бойынша // Сіздің Сарапшыңыз. - 2016, - №3, - С.4-7.

Разделы знаний

Биология

Биология бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдарында жарияланған  ғылыми және тәжірибелі биология бойынша көптеген мақалалар мен баяндамаларды таба аласыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында қазіргі билогияның негіздері, тарихы,  зерттеу бағыттары мен ғылыми зерттеулердің нәтжелері және биология ғылымының басқа да бөлімдері жайлы толық анықтама береді.

Медицина

Совокупность наук о болезнях, их лечении и предупреждении.

Педагогика

Бұл бөлімде сіздер педагогика пәні бойынша көптеген тақырыптарға арналған мақалалар мен баяндамаларды таба аласыз. Бұл мақалалар сіздерге түрлі педагогика жайлы ғылыми жұмыстарды жазуға бағыт-бағдар бере отырып, жаңа ғылыми ашылымдар мен тәжірибелік зерттеулердің нәтижелерін танып-білуге көмектеседі.

Психология

Психология бөлімінде психология пәні, міндеттері мен мақсаттары, психикалық құбылыстардың пайда болу заңдылықтары, психология бөлімінің тармақтары, психология ғылымының пайда болу тарихы, қалыптасуы және психологияның басқа да тақырыбындағы қызықты мақалаларды таба аласыздар. 

Социология

 Бұл бөлімде социология немесе әлеуметтану ғылымы жайлы, қоғамның қалыптасуы, жұмыс істеуі және даму заңдылықтары туралы мақалалар қарастырылған. 

Тарих

Бұл бөлімде сіздер тарих ғылымының түрлі тақырыбына жазылған көптеген ғылыми мақалаларды таба аласыздар. Бұл мақалалар сіздерге рефераттар мен баяндамаларды жазуға көмектеседі.

Техникалық ғылымдар

Мұнда келесідей ғылыми мақалалар жарияланады: физика-математикалық , химиялық, гелогия-минерология, техникалық және гуманитарлық ғылымдардың өзекті  мәселелері, ғылыми конференциялардың, семинарлардың материалдары, ғылыми-техникалық комиссияның қағидалары, техникалық білімнің мәселелері.

Филология

 Бұл бөлімде филология пәні жайлы, филологияның түрлі тақырыбына жазылған мақалалардың жиынтығы қарастырылған. 

Философия

Қазақстанның ғылыми журналдарында жарияланған  философия пәні бойынша ғылыми мақалалар. Бұл бөлімде қоғам тану жайлы көзқарастар, сонымен қатар қазақ халқының ұлы тұлғаларының философиялық көзқарастары келтірілген.

Халықаралық қатынастар

Халықаралық  қатынастар  бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында халықаралық қатынастарды дамытудың жолдары мен оларды дамытудағы негізгі алғышарттарды қарастырады. Халықаралық экономикалық қатынастардың мемлекетті дамытудағы ролі мен маңызын ашып көрсетеді.  Мұнда сіздер халықаралық қатынастар, сыртқы экономикалық саясат тақырыбы бойынша көптеген материалдарды таба аласыздар.  

Экология

Экология

Экономика

Экономика бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында материалдық игіліктерді өндіру, айырбастау, бөлу және тұтыну үрдісі кезінде адамдар арасында пайда болатын өндірістік қатынастарды дамытудың жолдарын қарастырады.  Мұнда сіздер экономика, экономикалық теория тақырыбы бойынша көптеген материалдарды таба аласыздар.  

Құқық

Құқық бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында құқық туралы жалпы түсінікті ашады, құқықтық қоғамның қалыптасып дамуы жайлы және оның маңызын қарастырады. Мұнда сіздер құқық пәні тақырыбында жазылған көптеген материалдарды таба аласыздар.