Қазіргі таңдағы вакцина егудің тиімділігі мен кері әсерлері

ТҮЙІН

Мақалада заманауи әдебиеттерге сүйене отырып, вакцина егудің адам организімінің иммундық жүйесіне қолайлы әсер көрсетуімен қатар, кері байланыс нәтижесінде басқа мүшелер мен жүйелердің зақымдану мүмкіндігі қарастырылады.

Кілт сөздер: вакцина, инфекция, егу көрсеткіштері, сынамалар.

Тақырыптың өзектілігі: Вакцина егу инфекциялық аурулардың алдын алудағы ең тиімді тәсілдердің бірі ретінде қарастырылады. Бүгінгі күнге дейін бізге белгілі адам организімі үшін қауіпті аурулардың қоздырғыштары болып табылатын 70 - тен аса бактериялар мен вирустардың түрлері бар. Осы ауруларға қарсы вакцина профилактикасы бір жүйелілікпен әсер етіп, эпидемиологиялық көрсеткіштерге сүйене отырып жүргізілетін маңызды іс-шаралары болып табылады. Ең бастыларына, еліміздің барлық өңірлерінде жүргізілетін күнтізбелік ережеге сай вакциналар егіледі. Ал эпидемиялық көрсеткіштерге байланысты вакцина жүргізуге келер болсақ, турғындары шағын аймақтарда, яғни белгілі бір ауруға шалдығуы мүмкін болған жағдайда жүргізіледі. Сонымен қатар, сіреспе, қутыру сияқты аурулар өрши бастаған кезеңдерде жоспарсыз міндетті түрде жедел эпидемиялық вакциналар егілуі тиіс.

Тарихи деректерге жүгінсек, вакцинацияның пайда болуы 2 ғасырдан астам екені бізге белгігі. Алайда бүгінгі күнге дейін оның әсері мен қауіпсіздігіне толық кепіл көрсетіл меген.

1769 жылы дүние жүзінде қауіпті ауру болып табылатын күл ауруына қарсы вакцинаны ағылшын дәрігері Эдвард Энтони Дженнер ойлап тауып, адамдар арасында сынақ жүргізген болатын. Бул сынақ ең бірінші сиыр сауатын даяршылар арасында жүргізілді. Себебі бул ауру ең жиі даяршылар арасында анықталған.

1871 жылы Ұлыбританияда жасырын кеңестің ужымы жиналысында 97,5% науқас күл ауруынан қайтыс болғандығы анықталды. Ал 1884 жылы ағылшын дәрігері Чарльз Крейтон вакцинаға қарсы мынадай ой тужырымдады: вакцинация терең және жан-жақты ізденісті қажет ететін, бірнеше сынақтар жүргізіп толықтай көз жеткізгеннен кейін ғана жүргізілетін сынама. Мақсаты: Халық арасында әр түрлі инфекциялық, вирустық аурулар шақыратын қоздырғыштарға қарсы вакцина егудің нәтижелерін бағалап, организм үшін кері әсерлерінің себептерін анықтап, дәлелді медицина турғысынан сарапқа салу.

Зерттеу нәтижелерін талқылау: Әр бір адамның организімінің имундық жуйесін ескерер болсақ, кері әсерлерін де есепке алу қажет. Халық арасында вакцинаның кейбір түрлеріне деген сенімділіктері күннен күнге азайып бара жатыр. Себебі, вакцинада дарілік препараттар қатарына жататындықтан жағымсыз әсерлері де болады. Мысалы: белгілі препаратты қабылдау алдында ең басты көңіл бөлетін жағдай, оның қарсы көрсеткіштері, жағымсыз әсерлері және қолдану көрсеткіштерін міндетті түрде есепке аламыз. Ал вакцина егуде негізгі көрсеткіш болып аурудың алдын алу болып табылады. Сол себептен, вакцина салу алдында қарапайым халық үшін оның кері әсерлерін және міндетті салу көрсеткіштерін дәрігер түсіндіру қажет. Тағы бір ескеретін жағдай, вакцинаның сапасының төмен болуы. Осы қателіктердің салдарынан вакцина салудың кері әсерлері көбею үстінде.

2013-2015 жылдар арасындағы вакцина салудың төмендуі Алматы қаласы жергілікті емханаларындағы көрсеткіштерді мына диаграмма бойынша көрсетуге болады.

2014-2015 жылғы көрсеткіштері бойынша елімізде денсаулық сақтау уйымы бекіткен нақты күнтізбеге енгізілген вакцина егудің 18 түрі бар. 7 екпені көрсеткіштер бойынша салады, қалғаны міндетті түрде (Туберкулезге, вирусты гепатитке, полиомиелитке, тырысқаққа, дифтерия- ға қарсы) салынады.

Қорытынды: Осыған орай, біріншіден медицина саласының қарқынды дамуы барысын-дағы адам өмірінің түрлі ауруларына қарсы алдын алу шарасының алдыңғы шебінің бірінде вакцина екенін ескерсек, екіншіден, оның адам организіміне кері әсерлерінде ескерусіз қалдырмағанымыз жөн. Вакцина әр адамның қалауымен жүргізілуі тиіс ем шара болып табылатындықтан, егудің алдын ол адамның иммундық жүйесін, организм жағдайын жан-жақты бақылап, әсіресе мектеп жасындағы балдардың толық қанды тексерулерден өткізіліп барып егуін қадағалауымыз керек. Себебі, нәресте кезінен бастап салынған вакцинациялар есейген шақтағы оның қауіпті бір ауруының себебі болмас үшін.

ӘДЕБИЕТТЕР

1. Беспощадная иммунизация Александр Коток 95-175
2. Sears RW. The Vaccine Book: Making the Right Decision for Your Child. New York, NY:
3. Little, Brown; 2007
4. Прививки предохранительные и лечебные Коцын М. Б
5. Miller D, Wadsworth J, Diamond J, et al. Pertussis vaccine and whooping cough as risk factors in acute neurological illness and death in young children. Dev Biol Stand.1985;61 :389- 394
6. Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона :
7. Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable DiseasesChapter 2.3.4.5:
8. Davis RL, Kramarz P, Kari B, et al. Measles-mumps-rubella and other measles-containing vaccines do not increase the risk for inflammatory bowel disease: a case-control study from the Vaccine Safety Datalink project. Arch Pediatr Adolesc Med.2001;155 (3):354- 359
9. DeStefano F, Bhasin TK, Thompson WW, et al. Age at first measles-mumps-rubella vaccination in children with autism and school-matched control subjects: a population-based study in metropolitan Atlanta. Pediatrics.2004;113 (2):259- 266
10. Offit PA, Davis RL, Gust D. Vaccine safety. In: Plotkin SA, Orenstein WA, Offit PA, eds. Vaccines. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2008:1629-1650
11. Omer SB, Pan WKY, Halsey NA, et al. Nonmedical exemptions to school immunization requirements: secular trends and association of state policies with pertussis incidence.JAMA.2006;296 (14):1757- 1763
12. Schiller JT, Frazer IH, Lowy DR. Human papillomavirus vaccines. In: Plotkin SA, Orenstein WA, Offit PA, eds. Vaccines. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2008:243-257
13. Ruiz-Palacios GM, Perez-Schael I, Velazquez FR, et al. Safety and efficacy of an attenuated vaccine against severe rotavirus gastroenteritis. N Engl J Med.2006;354 (1):11- 21
14. Madsen KM, Hviid A, Vestergaard M, et al. A population-based study of measles, mumps, and rubella vaccination and autism. N Engl J Med.2002;347 (19):1477- 1482
15. Dales L, Hammer SJ, Smith NJ. Time trends in autism and in MMR immunization coverage in California. JAMA.2001;285 (9):1183- 1185
16. Offit PA, Hackett CJ. Addressing parents' concerns: do vaccines cause allergic or autoimmune diseases? Pediatrics.2003;111 (3):653- 659

Кесте - Қазақстан Республикасының үлттық вакцина егудің күнтізбелік кестесі.

РЕЗЮМЕ