АННОТАЦИЯ
Жұмыстың мақсаты:Өкпе туберкулезді инфильтраты таралған сырқаттар қанының плазмасындағы липидтердің асқын тотығу (ЛАТ) өнімдерінің ацетилдеу түріне байланысты жағдайын зертеу.
Ғылми мәлiметтерi бойынша туберкулез дергімен ауыратын науқастардың химиотерапияның жанама әсерлерінің жшлгі негізшен гомозиготгі фенотишне байланысты, туберкулезге қарсы дәрілердің әсершен бауырдың зақымдануы Нр1-1 фенотипгі науқастарда 51,6%-да орын алады
Өкпе туберкулезінің инфильтраты таралған сырқаттардың жалпы тобының қанындағы ЛАТ өнімдерінің ауытқулары әртүрлі деңгейде орын алады. диенді қоспаның концентрациясы дені сау адамдар көрсеткішінің 232%-ын құрайды, ЛГАТ қоюлагуының мәні екі еседен артық, сырқаттардың қан плазмасындағы ТБК- ӘӨ-нің концентраиясының мәні дені сау адамдардың көрсеткішінің 177,4%-ын құрайды. Өкпе туберкулезінің инфильтраты таралған сырқаттар плазмасындағы диенді қоспаның концентрациясы күшті ингибиторлы науқастарда өсу деңгейі 80,9%-ға тең, орта ингибиторлы түріндегі сырқаттарда бұл көрсеткіштің мәні бір еседен артық (103,7%) жоғарыласа, әлсіз ингибиторлы түріндегі сырқаттарда оның мәні дені сау адамдардың көрсеткішінің 270%-ын құрайды
Кілт сөздер: Өкпе туберкулезі, ацетилдеу, липидтердің асқын тотығуы,қан.
Кіріспе. Химиотерапияның әсерінен өкпе туберкулезді таралған науқастардың қанындағы липидтердің еркін радикалды асқын тотығуы мен антитотықтырғыш жүйесінің интегралдық көрсеткіші 1, 2 және 3 айлық емнен кейін күшті ингибиторлы топта 20,4%, 47,2% және 86%-ға ғана өссе, орта ингибиторлы топта 48,6%, 82% және 167,4%-ға, ал әлсіз ингибиторлы науқастарда 64,5%, 94,5% және 209,9%-ға сәйкес жоғарылады[1,2]..
Жұмыстың мақсаты: Өкпе туберкулезді инфильтраты таралған сырқаттар қанының плазмасындағы ЛАТ өнімдерінің ацетилдеу түріне байланысты жағдайын зертеу.
Зерттеу әдістері. Науқастардың қан эритроциттершдегі ДҚ, ЛГАТ, ТБК-ӘӨ Арутюнян А.В., Андреева Л.И. [3], әдктерімен анықталды,
Зерттеу нәтижелері. Өкпе туберкулезінің ИТ сырқаттардың жалпы тобының қанындағы ЛАТ өнімдерінің ауытқулары әртүрлі деңгейде орын алады. диенді қоспаның концентрациясы дені сау адамдар көрсеткішінің 232%-ын құрайды, яғни өсу деңгейі 132,0%-ға тең, ЛГАТ қоюлагуының мәні екі еседен артық (219,2%) жоғарыласа, сырқаттардың қан плазмасындағы ТБК- ӘӨ-нің концентраиясының мәні дені сау адамдардың көрсеткішінің 177,4%-ын құрайды. Өкпе туберкулезінің ИТ сырқаттардың ацетилдеу түріне байланысты қанындағы ЛАТ өнімдерінің ауытқулары әртүрлі деңгейде орын алады. ( кесте).
Өкпе туберкулезінің ИТ сырқаттар плазмасындағы диенді қоспаның концентрациясы күшті ингибиторлы науқастарда сәйкес дені сау адамдар көрсеткішінің 180,5%-ын құрайды, яғни өсу деңгейі 80,9%-ға тең, орта ингибиторлы түріндегі сырқаттарда бұл көрсеткіштің мәні бір еседен артық (103,7%) жоғарыласа, әлсіз ингибиторлы түріндегі сырқаттарда оның мәні дені сау адамдардың көрсеткішінің 270%-ын құрайды, күшті және орта типті ингибиторлы сырқаттардың деңгейінен 49,21%-ға және 32,5%-ға жоғарғы деңгейде орын алады(1-ші кесте).
ЛГАТ-ның сырқаттардың қанындағы көрсеткіші күшті ингибиторлы науқастарда дені сау адамдардың деңгейінің 127,2%- құрайды, яғни өсу деңгейі 27,2%-ға тең болады, орта ингибиторлы сырқаттарда бұл көрсеткіштің деңгейі дені сау адамдардың 206% - ына тең болса, әлсіз ингибиторлы түріндегі сырқаттарда өсу деңгейі екі жарым еседен артық (277,5%), күшті және орта ингибиторлы типті сырқаттар көрсеткішінің 161,9% және 218,1 %-ды құрайды, яғни жоғарылау деңгейі бір жарым еседен артық және екі еседен артық мәнге тең болады.
Кесте 1 - Өкпе туберкулезді инфильтраты таралған сырқаттар қанының
плазмасында ЛАТ өнімдерінің ацетилдеу түріне байланысты жағдайы
|
'Көрсеткіштер Топтар |
ЛАТ өнімдері |
|||
|
ДҚ (Отб/ мг липидке) |
ЛГАТ (Отб/ мг липидке) |
ТБК-ӘӨ (нмоль-мг липидке) |
||
|
1 Жалпы бақылау тобы |
0,25 ± 0,003 |
0,26 ± 0,02 |
0,62 ± 0,03 |
|
|
Жалпы топ |
0,58±0,03 |
0,57±0,03 |
1,1±0,14 |
|
|
Күшті ингибитор |
1 2 |
0,21 ± 0,01 0,38±0,02 |
0,22±0,01 0,28±0,01* |
0,50±0,02 0,75±0,04 * |
|
Орта ингибитор |
1 2 |
0,27±0,01 0,55 ± 0,03* |
0,28±0,02 0,57±0,04* |
0,65±0,04 1,36±0,17* |
|
Әлсіз ингибитор |
1 2 |
0,30±0,03 0,81±0,04* |
0,31±0,02 0,85 ± 0,07* |
0,73±0,06 2,03±0,20 * |
Нұсқама: * - р<0,05 -бақылау тобымен салыстырғандағы дәлдік көрсеткіш;1- бөлшектің алымында дені сау адамдардың көрсеткіші;
2- бөлімінде ӨТ ИТ сырқаттар;
ИТ өкпе құртымен ауыратын сырқаттар қан плазмасындағы ТБК- ӘӨ-нің концентраиясы күшті ингибиторлық типінде сәйкес дені сау адамдардың көрсеткішінің 150% құраса, орта ингибиторлы түріндегі науқастарда бұл көрсеткіштің деңгейі дені сау адамдардың 210%-ын құрайды, әлсіз ингибиторлы сырқаттарда бұл көрсеткіштің деңгейі 279,0%,-ға жоғарылайды, күшті және орта ингибиторлы сырқаттардың 186% және 132%-на тең болады, яғни өсу деңгейі бір жарым еседен артық және 32% -ға жоғары болады.
Сонымен, өкпе туберкулезінің ИТ науқастардың қан құрамындағы ЛАТ-өнімдерінің шамадан тыс топталуы сырқаттардың ацетилдеу түріне тікелей байланысты, күшті ингибиторлы типінде шамасы жоғарыласа, әлсіз ингибиторлы типінде өте жоғары деңгейде болады.
Қорытынды
- .Өкпе туберкулезінің инфильтраты таралған сырқаттардың жалпы тобының қанындағы ЛАТ өнімдерінің ауытқулары әртүрлі деңгейде орын алады. диенді қоспаның концентрациясы дені сау адамдар көрсеткішінің 232%-ын құрайды, ЛГАТ қоюлагуының мәні екі еседен артық, сырқаттардың қан плазмасындағы ТБК- ӘӨ-нің концентраиясының мәні дені сау адамдардың көрсеткішінің 177,4%-ын құрайды
- .Өкпе туберкулезінің инфильтраты таралған сырқаттар плазмасындағы диенді қоспаның концентрациясы күшті ингибиторлы науқастарда өсу деңгейі 80,9%-ға тең, орта ингибиторлы түріндегі сырқаттарда бұл көрсеткіштің мәні бір еседен артық (103,7%) жоғарыласа, әлсіз ингибиторлы түріндегі сырқаттарда оның мәні дені сау адамдардың көрсеткішінің 270%-ын құрайды.
ӘДЕБИЕТТЕР
- Бисимбаева С.Б., Орманов Н.Ж. Инфильтраты шектелген өкпе туберкулезді науқастардың эритроциттеріндегі ЛАТ өнімдерінің ацетилдеу типіне байланысты өзгеуі // «Қазақстан Фармациясы: ғылым,білім және өндіріс интеграциясы» Халықаралық ғылыми тәжірибелік конфер. матер. ОҚММА. -Шымкент. -2009(2). -341-342 бет.
- Бисимбаева С.Б., Орманов Н.Ж. Өкпе туберкулезімен ауыратын науқастар жағдайының «Прооксидант-Антиоксидант» жүйесінің ацетилдеу түріне байланысты өзгеруі // Здоровье и болезнь -2009. -№4(80)-С.113-115.
- Арутюнян А.В., Дубинина Е.Е., Зыбина Н.А. Методы оценки свободнорадикального окисления и антиоксидантной системы организма. - Спб.: ИКФ-Фолиант, 2000. - 104 с.