За 2007-2011 годы по Абайскому району города Шымкента заболеваемость эхинококкозом стала предметом пристального внимания санэпидслужбы Южно-Казахстанской области, так как чаще стали его регистрировать в возрасте 20-39 лет и особенно среди безработных. Считаем, что данная категория людей требует усиленнных профилактических мер и санитарно-просветительных мероприятий.
Kipicne. Мемлекетіміз халық денсаулығына әрдайым көңіл бөліп, олардың өмірін неғүрлым үзарта түсуге ықпал етіп келеді. Оның айқын дәлелі — Елбасының жылдағы дәстүрлі Жолдауында айтылатындай, халық денсаулығын жақсарту бағытында қабылданып жатқан жаңа реформалар. 2011 жылы Қазақстандағы инфекциялық аурулардың эпидемиологиялық жағдайы бірқалыпты деңгейде қалып отыр. Тіркеуге алынуға тиісті 59 инфекциялардың 12 нозологиялық формасы тіркелген жоқ. Алайда 4 нозология бойынша аурудың өсуі байқалуда. Атап айтқанда, көкжөтелдің үлес салмағы 6,7%-ға, ротавирустық энтерит 17,4%-ға, эхинококоз 37,9%-ға, ботулизм 3,6%-ға артып отыр [1] .
Жоғарыда келтірілген деректердің маңыздылығын ескере отырып, біз эхиноккок ауруының Шымкент қаласы Абай ауданы бойынша көпжылдық динамикасына талдау жүмыстарын жүргіздік. Эхинококкоз - адам мен жануралар бауырының, өкпесінің және басқа да мүшелерінің созылмалы деструктівті зақымдануымен сипатталатын зоонозды биогельминтоз. Еліміздің аймағы б>л ауру бойынша эндемиялық сипатқа ие, және де ол барлық аумағында кездеседі. Ауру қоздырғышының өмірлік даму циклы екі қожайынды алмастырумен өтеді. Соңғы қожайындары - иттер мен мен өзге де ит тектестердің түқымына жататын жануарлар. Аралық қожайын- дары - адам, ірі және үсақ малдар, шошқалар мен өзге де шөп жегіш жануарлар. Қәуіптілік факторлары мен ауруға шалдыққыш адамдардың топтарынан алып қарар болсақ, б>л ауруға ауылшаруашылығындағы жүмыскерлер, мал қырқымына қатысушылар, қасапхана жүмыскерлері, мал фермаларының жүмыскерлері, үйінде ит үстаушы қала мен ауыл түрғындары, тағы басқалар шалдыққыш келеді [2] .
Негізгі бөлім. Шымкент қаласы Абай ауданы бойынша эхинококкоз жағдайлары стандартты анықтау тәсілдерінің негізінде расталып тіркелген соң, аудандық санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау басқармасы мамандарымен ауру ошағында аурудың инвазия көзін, жолдарын, факторларын және залалдану жағдайын айқындау жүмыстары атқарылып, өзге адамдарға жүғып кетуінің алдын алу мақсатында эпизоотологиялық- эпидемиологиялық және санитарлық-гельминтологиялық шаралар жүйелі түрде жүзеге асырылып келеді. №1 суретте көрсетілгендей, эхиноккокоз ауруының аудан бойынша 2007-2011 жылдар аралығында өсу тенденциясы 2,7-ні қүрап отыр.
Анықталған мәліметтерді жас ерекшеліктері бойынша талдайтын болсақ, бірінші орында 20-29 жас аралығындағылар, екінші орында 30-39 жас аралығындағылар анықталып отыр (№1 кесте).
|
Жас ерекшелігі |
Жылдар |
Барлығы |
||||
|
2007 |
2008 |
2009 |
2010 |
2011 |
||
|
7-9 жас |
2 |
2 |
1 |
3 |
1 |
9 |
|
10-14 жас |
1 |
6 |
1 |
2 |
3 |
13 |
|
15-19 жас |
2 |
5 |
3 |
3 |
6 |
19 |
|
20-29 жас |
8 |
6 |
9 |
11 |
10 |
44 |
|
30-39 жас |
3 |
4 |
6 |
4 |
4 |
21 |
|
40-49 жас |
4 |
2 |
2 |
2 |
2 |
12 |
1 кесте - Эхинококкоздың жас ерекшелігіне қарай тіркелуі
|
50-59 жас |
3 |
1 |
3 |
1 |
1 |
9 |
|
60-тан жоғары |
0 |
1 |
1 |
1 |
0 |
3 |
Кестенің м>ндай қорытынды беруі, 20-39 жас аралығындағы адамдар белсенді өмір сүру сипатына ие бола отырып, жоғарыда келтірілген қауіптілік факторларына жиі шалдығатындықтарымен түсіндіруге болады. Енді №1 суретте келтірілген жалпы мәліметті эхиноккоздың кәсіптік деңгей бойынша тіркелуі тұрғысында талдайтын болсақ, бірінші орынға жұмыссыздар шығып отыр (№2 кесте).
2 кесте - Эхинококкоздың кәсіптік деңгей бойынша тіркелуі
Кестеде келтірілгендей, б>л аурудың белең алуы жұмыссыздар аралығында байқалады. М>ны осы кәсіптік деңгейдегі адамдарға эхиноккоз ауруының санитарлық-ағарту тұрғысында профилактикалық шараларын жүргізу үнемі мүмкіндікке ие бола бермейтіндігімен түсіндіруге болады.
|
Кәсіптік деңгей |
Жылдар |
Барлығы |
||||
|
2007 |
2008 |
2009 |
2010 |
2011 |
||
|
Ұйымдаспағандар |
0 |
0 |
0 |
2 |
0 |
2 |
|
Оқушылар |
4 |
8 |
3 |
3 |
7 |
25 |
|
Студенттер |
2 |
2 |
1 |
2 |
5 |
12 |
|
Жұмысшылар |
4 |
5 |
3 |
4 |
0 |
16 |
|
Жұмыссыздар |
7 |
7 |
18 |
13 |
12 |
57 |
|
Қызметкерлер |
1 |
3 |
0 |
2 |
3 |
9 |
|
Зейнеткерлер |
5 |
2 |
1 |
1 |
0 |
9 |
Эхиноккокоз ауруы адамдар арасында айқын жыныстық сипатпен ерекшеленбейтін ауру екендігін №3 кестедегі мәліметпен көз жеткізуге болады.
3 кесте - Эхинокккоздың жыныс бойынша тіркелуі
Эхиноккоздың ағзалар бойынша тіркелуін (№2 сурет) талдайтын болсақ, м>ндағы бауырдың зақымдалуымен жиі тіркелетіндігі аурудың алиментарлық жолмен жиі жұғатындығын айғақтап отыр.
|
Жас ерекшелігі |
Жылдар |
Барлығы (Орташа көрсеткіші) |
||||
|
2007 |
2008 |
2009 |
2010 |
2011 |
||
|
Ерлер |
12 |
14 |
11 |
12 |
15 |
12,2 |
|
Әйелдер |
11 |
13 |
15 |
15 |
12 |
13,5 |
Қорытынды: Эхиноккоз ауруының аудан бойынша өсу тенденциясын, 20-39 жастағылар, жұмыссыздар арасында жиі кездесетіндігі мен басым көпшілігінде аурудын алиментарлық жолмен жұғып отырғандығын ескере отырып, осы бағытта эхиноккокоз кезіндегі профилактикалық шараларды, әсіресе санитарлық ағарту жұмыстарын жалпы қала, облыс деңгейінде күшейтуді қолға алу қажет. Сонымен қатар, қала, облыс бойынша халық арасында анкеталық с>рап-білу жұмыстарын жүргізіп, оның қорыгындысына талдама жасау маңыздылығы да артып отыр. Анкета адамның төлқұжаттық мәліметтерін, мекен-жайда т>ру ұзақтығын, үй жануарларының бар-жоқтығын, аңшылық пен мал шаруашылығымен айналысуын, үй жануарларына қатысты санитарлық гигиеналық талаптар мен эхиноккоз аурулары туралы білу, медициналық тексеруден өту қажеттілігін білуі деңгейін анықтау сияқты сұрақтарды қамтуы тиіс.
ӘДЕБИЕТТЕР
- АСТАНА, 14 апр - ИА Новости-Казахстан. С.А.Амреев, Т.А.Муминов, В.П.Сергиев, К.С.Оспанов // Стандарты и алгоритмы мероприятии при инфекционых и паразитарных болезнях// Алматы 2008, 2 том..539-55.