Лингвистика

Қазақ тіл білімі дербес ғылым ретінде Ұлы Қазан революциясынан бергі дәуірде қалыптасты. Қазақ тіл білімі қазақ тілінің жүйесін, құрылымын, ерекшелігін, барлық байлығын зерттейді,
2016
Тег: Қоғам Таным Лингвистика

Мəтін, оның ішінде көркем мəтін — мағынасы көмескіленген көнерген сөздерді өмірге қайта əкеліп, қайта тілдік қолданысқа шығаратын тұтас бір лексика-семантикалық бірлік. Кейде тіпті мəтіннің өзінде көнерген тұлғаның мағынасын тек сөздік арқылы ғана түсінетін жайттар болады. Сондықтан көркем тілдегі көнерген тұлғалардың этнолингвистикалық сипатын талдап, танудың маңызы зор.
2009
Тег: Лингвистика

Қазіргі линвистикалық парадигмаға «гендер» ұғымы басқа гуманитарлық ғылымдарға қарағанда кейінірек, атап айтқанда, өткен ғасырдың аяғына таман енді. Бұл салаға қатысты еңбектер Батыс тіл білімінде пайда болып, əйел мен ер адамның тілдеріндегі ерекшеліктер туралы алғашқы жүйелі зерттеулер роман-герман тобындағы тілдерде жүргізілді. Ал орыс тіл білімінде осы тақырып бойынша тұңғыш зерттеулер тек өткен ғасырдың 80-жылдарының аяғы мен 90-жылдарының басында қолға алынып, 90-жылдардың ортасына таман іргелі ғылыми жұмыстар жазылып жарық көре бастады. Біздің республикамыздың отандық тіл білімінде де гендерлік қатынасқа байланысты зерттеу жұмыстары ХХ ғасырдың аяғы мен ХХІ ғасырдың басында басталып, қазіргі уақытта жаңа бағыттағы жүйелі зерттеулер жалғасуда.
2009
Тег: Лингвистика

Психолингвистиканың пəнін айқындауда даулы мəселелер баршылық, қазіргі психолингвистикадағы бірқатар қағидалар нақты емес, зерттеуге алынған мəселелерде айқын меже жоқ десе де болады. Бұл жайттан психолингвистика осы күнге дейін арыла алмай отыр. Себебі оның қамтып отырған проблемалар аясы өте кең, əр алуан, əр текті. Басқа сала өрістеріне жиі жайылып кетеді. Мұның өзі біздің зерттеуімізді бұлдыр шексіздікке апарып соғардай əсер етеді. Сондықтан ділдік лексиконға қатысты айқын деген құбылыстарды негізгі нысанаға алуға тура келеді.
2010
Тег: Лингвистика

Жапон тіл білімінде «тіл тіршілігі» деп аталатын мектеп бар. Ондағы зерттеулердің мақсаты — тілді адам іс-əрекетімен, қызметімен байланыстыру. Бұл — тілдік акті мен ауызекі сөйлеуді зерттеу деген сөз. Бұл мектеп тұжырымдамасының түйінін тезис түрінде ұсынамыз. Тілқатысым танымның құралы болғандықтан, соған орай зерттеудің негізгі нысаны интеракт болады. Сөйлем — адамның əлеуметтік дағдылы, əдеттегі əрекеті. Ол əрекет ой мен сезімді тілдік таңбалар көмегімен бейнелеуден жəне осы бейнеленгенді ұғынудан тұрады [1].
2010
Тег: Лингвистика

Ғылыми еңбектерге сүйеніп, модальділік санатының психолингвистикалық сипатын есепке алып, белгілі жағдаяттарға мəн бере қараудан мəнмəтіндегі синтаксистік бірліктердің жұмсалу мақсатын дəл айқындауға қол жеткіземіз. Бұл жағдайда психолингвистикалық салыстырулар бүткіл шығарма деңгейіндегі жағдаяттық, əлеуметтік, субъектаралық қарым-қатынасты есепке ала отырып сипаттауды қажет етеді. Өйткені сөйлеу, оның құрылымы — күрделі грамматикалық байланыстан, бір-біріне тəуелді мағыналық-құрылымдық байлаулардан тұратын, қозғалмалы функционалды жүйесі бар құбылыс. Сөйлеудің бұл жүйесін В.П.Белянин: «Психолингвистикалық түсініктерге сəйкес, адамның сөйлеуін ұйымдастыруы тіл туралы мəліметтердің пассив қоймасы болып табылмайтынын атай көрсеткен жөн.
2011
Тег: Лингвистика
Модальді мəнді кодтау, декодтау мəселесі

Қазіргі заманғы лингвистикада тіл біртұтас жүйе, қарым-қатынас құралы жəне таным мен əлемнің тілдік картинасын көрсетуші ретінде қалыптасты. Тілді антропологиялық феномен ретінде жете тануға бағытталған салыстырмалы фразеологиялық сипаттау тəжірибесі мен теориялық фразеологияда зерттеу нысанын кең лингвомəдени контексте қарастыруға талпыныстар жүргізіліп жатыр, «... тілдің рухани мəдениетті құруға қатысты аспектісі мен рухани мəдениеттің тілді қалыптастыруға қатысын қарастыруда».
2011
Тег: Лингвистика
Мəдениет контексіндегі тілдік құбылыстар

Адамзат баласының болашақ үшін қоғамдық, мəдени-əлеуметтік, экономикалық, тағы басқа кү- ресі, сан ғасырлық тарихы, рухани жаңғырулары ұрпақтан ұрпаққа сол ұлттың тілінде сақталуы ар- қылы жетеді. Ана тілінің өміршеңдік қызметінің қуаты мен құдіреті, негізінде, жаңа ұрпақтың ұлты- мыздың көне тарихы мен мəдениетін дұрыс танып-білуінен бастау алады. Осы бастаулар кешенді тіл ғылымының көкжиегінде тағылымдық мəні зор ұлт тілінің өн бойынан ұлттық мəдениеттің көзі ре- тінде табылады. Осымен байланысты тіл табиғатының қыр-сыры өзге ғылым салаларымен (психоло- гия, антропология, этнография, мəдениеттану т.б.) тығыз қарым-қатынастың негізінде танылып, зер- деленіп отыр.
2012
Тег: Лингвистика

Мақалада құрамында түр-түс атаулары бар фразеологиялық бірліктер қарастырылды. Түстің қазіргі адам өмірінде үлкен маңызы бар. Авторлардың айтуынша, қарым-қатынаста айтушы мен тыңдаушының мəдениет жəне реалийлер туралы фондық білімі болуы шарт. Түстерді атауда əр түрлі тілдердегі қолданылатын əдіс-тəсілдерді салғастырмалы зерттеу — лингвистикада дəстүрлі тақырыптардың бірі. Сондықтан этностың тілдік санасын айқындайтын кейбір түр-түс атауларының мағынасын ашуға талпыныс жасалды.
2013
Тег: Лингвистика

Жақсылық/жамандық тақырыбы өткен ғасырлардан-ақ ұлы ойшылдардың, жырау, ақын, жазушылардың шығармаларынан көрініс тапқан. Мақалада «жақсылық»/«жамандық» ұғымдарының лингвистикалық, философиялық мəні ашылды. Жыраулар поэзиясы негізінде жақсылық/жамандық концептілерінің репрезентациясы қарастырылды. «Жақсылық»/«жамандық» концептілеріне қарама- қарсы «адам» концептісі негізінде талдау жасалды.
2013
Тег: Лингвистика