Статьи, год 2010

Методология көне грек сөзінен аударғанда «методос», «зерттеу жолдары,» «таным тəсілдері», ал «логос» ілім деген мағына береді, яғни ол ғылыми зерттеу жолдары, таным тəсілдері туралы ілім болып шығады. Ғылымда методологияның «тарихи таным теориясы» деген интерпретациясы да кездеседі. Қазіргі кезеңде методологияның анықтамасын беруде ресейлік тарихшылар белсенділік танытуда. Мəселен, В.В.Журавлев: «... тарихи зерттеу методологиясы — бұл тарихи білімді дүниеге келтіру жəне олардың принциптерін реттеу. Методология бұл тұста ғалымның қарамағындағы малай немесе құлдық ұруды талап ететін патша емес. Яғни методологияны «не істесем де өзім білемін» деген принципті ұстанып, оны біржақты дəріптеуге немесе елеусіз қалдыруға болмайды. Нағыз тарихшы ең алдымен өмір бойы методологиялық жағынан жетіледі. Ол ғылымда жинақталған методологиялық қазынамен бірге өседі, ал соңғысы ғалымның күш-қайратының арқасында молаяды», — деп жазды [1]. Сонымен, тарих ғылымының методологиясы теориялық, дүниетанымдық ережелердің жүйесі, ол нақты шындықты танудың тəсілдері ретінде ғылыми талдау жасау талаптарынан пайда болады. Басқаша айтқанда, тарих ғылымының методологиясы — ғылыми зерттеу жұмысында танымдық принциптер, идеялар ретінде пайдаланылатын белгілі бір дүниетанымдық теориялық ережелердің жүйесі.
2010

Қоршаған ортаның жағдайы кез келген мемлекеттің дамуындағы алдыңғы қатарлы мəселелердің бірі болуы тиіс. Бұл реттегі экология мəселесі, əсіресе осы саладағы қордаланып келе жатқан «тарихи проблемаларды» шешу жолдары орнықты даму аясында қарқынды жүзеге аспақ. Алдымен, экологиялық хал-ахуалды жақсартудағы ең маңызды мəселелердің біріне    айналғаны — Арал теңізінің тартылуыны тоқталсақ. Бұл тек Қазақстанға ғана емес, бірнеше мемлекетке ортақ сауал қойып, ортақ шешімін күтіп отырған мəселе. Осы мəселеге назар аударып, оны шешу мақсатында БҰҰ мен Бүкілəлемдік банк Орта Азиялық бес мемлекетке — Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан, Тəжікстан, Түркіменстанға бірқатар талаптар қойған. Олардың ең бастысы əр республиканың Арал аймағындағы өз халқының жағдайын жақсартуға бағытталған заң шығаруы міндеті болатын. Сонымен қатар республикаларға өз бюджеттері есебінен Аралды құтқару қорын кұру ұсынылды. Содан соң Қазақстан мен Өзбекстан жұртшылығы өкілдері қатынасқан «Аралға — араша!» атты телемарафон ұйымдастырылып, одан түскен қаражат жəне медициналық құрал- жабдықтар Арал аймағы тұрғындарына жеткізілді.
2010

Жалпы алғанда қандай да болмасын статистикалық зерттеулер алдын ала ұйымдастырылады. Оның ең алдымен арнайы нұсқауы, бағдарламасы қабылданады. Бұл бағдарламада  зерттеудің мақсаты мен міндеті, зерттеу қажет объектілер нақты мəселе ретінде қойылады. Осы бағдарламаларға негізделіп арнайы сауалнамалар, анкеталар, карточкалар жасалады. Байқаудың бағдарламасын жасау — жауапты жəне күрделі іс. Ол байқаудың алдына қойған міндеттің бəріне жауап бере алатындай болуы керек. Мысалы, халық санағының бағдарламасы халық шаруашылығын дамытудың келешегіне керек деректер жиналуын қамтамасыз етуі керек [1; 15].
2010

Қазақстан тəуелсіздік алғаннан бергі кезеңде өзінің ішкі, сыртқы саясатында ынтымақтастық, бейбітсүйгіш бағытын ұстанып келеді. Бүгінгі таңдағы əлемнің бірқатар елдерінде саяси, əскери келіспеушіліктер мен қақтығыстардың орын алуы кез келген елде қауіпсіздік, елдің біртұтастығы мəселесін алдыңғы қатарға шығарады. Бұл үшін өскелең ұрпақтың, жалпы ел азаматтарының отан қорғау қабілетін, патриоттық сезімдерін дамыту бүгінгі қоғамның басты міндеті болып табылады. Ұлы Отан соғысындағы Ұлы Жеңістің 65 жылдығы аталып өткен кезеңде Қазақстан тарих ғылымында соғыс жылдарындағы республика тарихына қатысты мəселелердің зерттелуі маңызды болып отыр. Ұлы Жеңістің кеңес халқына қаншама адам шығынымен, материалдық-техникалық зардаптарымен келгені анық. Күші басым жауға қарсы күрес тек қан майданда ғана емес, сонымен қатар фашистер уақытша басып алған жерлерде де жүргені белгілі. Жау тылындағы партизандардың астыртын қызметі, кеңес əскерімен бірлесе жүргізген əрекеті фашизмді жеңудегі маңызды фактордың бірі болып табылады. Қазақстандық жауынгерлердің партизандар қозғалысына қатысуы мəселесі əлі де талай тың зерттеулерді қажет етеді.
2010

Ұлы Отан соғысы адамзат тарихында болған соғыстардың ішінде ең қасіреттісі болып отыр. Ұлы Жеңіс бізге орасан зор адам құрбандықтарымен келді. Бұл соғыста Кеңес үкіметі 27 миллион адамынан айрылып, 1710 қала мен 70 мыңға жуық ауыл мен деревнялары жойылып, 32 мың өндіріс орны, мыңдаған колхоз-совхоздары қиратылды, халық шаруашылығы ауыр зардап шекті. Қазақстандықтар соғыс басталған батыс шекара майданынан бастап Тынық мұхиттағы милитаристік Жапонияны талқандау мақсатындағы шайқастарда да болды. Соғысқа 1 196 164 жерлестеріміз аттанған екен, еңбек армиясында 700 000 қазақстандық, 4 атты əскер, 12 дивизия, 50 түрлі полктер болған. Сонда жіберілген адам ресурсының өзі 60 пайызды құраған [1]. Сонымен қатар бұл соғысқа ерлермен бірге əйелдер де нəзік табиғатына қарамастан, қолына қару алып, Отан қорғау ісіне белсене араласқаны белгілі. Соғыс жылдары Қазақстанның майдан арсеналына айналып, соғысушы əскерді азық-түлік, киім-кешек, қару-жарақ, күш-көлікпен қамтамасыз етуі де халық шаруашылығында жұмыс істейтін əйелдердің, балалардың, қарттардың ерен еңбегінің арқасы екені аян. Бұл мəселе талай тарихи арнайы зерттеулерде айтылып, əлі күнге дейін өз маңызын жоя қойған жоқ. Енді соғыс жылдарындағы əйелдер мəселесінің тарихнамада қарастырылуына қысқаша тоқталып өтелік.
2010

ХХ ғасырдың басында қазақ халқы саяси аренаға, азаттық пен тəуелсіздік күрес жолына, ағартушылыққа шақырған ірі қоғам қайраткерлерін шығарды. Ел арасынан өздерінің табиғи дарынымен, асқақ білімділік деңгейімен, рухани парасатымен суырылып шыққан алаш азаматтары ұлт болашағы үшін жан аямай тер төгіп, бостандық пен бақытты өмір жаршыларының тұңғыш қарлығаштары бола білді. Жақып Ақбаев, Дінмұхамед Сұлтанғазин, Ғұмар Қарашев, Ғабдұлғазиз Мұсағалиев, тағы басқалар, бұл тізімді осылай жалғастыра беруге болады. Шын мəнінде олар ғұмыр кешкен ХХ ғасырдың басы алып адамдарды қажет еткен, əрі осыған орай өздерінің ойлау, болжау қасиеттері айырықша, энциклопедиялық білім, талғам-танымдары жан- жақты алыптарды дүниеге келтірген дүбірлі заман болды.
2010

XXI ғасыр басында халықаралық қатынастардың жаңа жүйесі тұрақтылық пен қауіпсіздік беріктігіне қатаң сынақтан өтуде. Бір жағынан, Кеңестік блоктың ыдырауымен жəне Екінші дүниежүзілік соғыстың аяқталуымен құрылған биполярлы жүйенің құлауымен біртекті халықаралық қатынастар жүйесін ұйымдастыру мүмкіндіктері туралы либералды-идеалистік болжамдар ақталмады, жаңа біртекті халықаралық қатынастар жүйесінің негізінде оның барлық қатысушылары үшін ортақ либералды мүдделер жəне жалпыадамзаттық құндылықтар жату қажет еді, ал олардың арасындағы қарама-қайшылықтардың орын алуы мүмкін емес еді. Екінші жағынан, əлемде жаңа имперлік типтегі халықаралық жүйе қалыптасуда, онда жалғыз супердержава жинақтық қуаты бойынша қалған барлық мемлекеттерден асып түсіп, оларға өз ойын шарттарын тануға тырысуда.
2010

Достастық кеңістігіндегі жас тəуелсіз мемлекеттер ғасырлар бойы Ресей, кейін Кеңес империясының құрамында болғандықтан, саяси қатынастардың практикасын жəне стратегиясын өте қиын жағдайда меңгеруге мəжбүр болды. Сондықтан бастапқы кезеңде осы салада жетістіктер мен қателіктер де аз болған жоқ. Əрине, ең бастысы бұрынғы КСРО территориясында қалыптасқан саяси проблемаларымен жаңа мемлекеттерге жəне олардың басшыларына есептесуге тура келді. Əр түрлі саяси топтардың арасындағы билік үшін күрес Ресей, Грузия, Əзербайжан, Тəжікстан, Молдова сияқты мемлекеттердегі жағдайды шиеленістіре түсті [1; 521]. Тəжікстанда азамат соғысы басталып кетіп, ол бүкіл Орта Азиядағы жағдайды күрделендіре түсті. Таулы Қарабақ үшін күрес Армения мен Əзербайжан арасындағы жағдайды ерекше шиеленістіріп, Кавказда дау-жанжал тоқтамайтын ахуал қалыптасты [1; 522]. Ал ТМД мүшелерінің екі мемлекетке ұсынған бейбіт баста- малары керекті нəтижеге жеткізбеді. Өйткені Ресей Федерациясы əзербайжан-армян жанжалында Арменияны қолдап, оған саяси, моральдық əскери көмек көрсетті.
2010

Палестина — Азиядағы көптеген ғасырлар тарихы бар Жерорта теңізінің шығыс жағалауындағы жер аймағы. Б.з.д. 3500 жылы Арабия түбегінің түпкі аймақтарынан қазіргі Египет, Сирия, Ливан, Ирак жерлеріне, кейінірек Египет пен Ассирия мəдениетін қабылдаған арамей мен хананейлердің — семит тайпаларының топ өкілдері қоныстана бастаған аймақ. Осы тайпалардың бір бұтағы — хана- нейлер б.з.д. 3000 жылы қазіргі Палестина жеріне қоныстанып, өздерінің мемлекетін құрады.  Ал б.з.д. 1025 жылы бұл аймақта Израиль патшалығы бой көтерді. Соломон патшадан кейін Израиль патшалығы ыдырап — солтүстігінде Израиль, оңтүстігінде Иудей патшалығы құрылады. Б.з.д. 722 жылы ассириялықтар Израиль патшалығын жаулап алды.
2010

Қазақстан тəуелсіздік алған осы жылдар ішінде еліміз үлкен өзгерістерге қол жеткізді. Ел ішінде экономиканың салалары барған сайын даму үстінде. Демократиялық үрдістер мен азаматтық қоғамға бастайтын саяси реформалар жүргізілуде. Осылармен қатар білім беру саласы да маңызды реформаларды басынан өткеруде. Кеңестік кезеңде КСРО тұсында қалыптасқан білім беру жүйесінің өзіндік дəстүрлері, құндылықтары мен артықшылықтарына қарамастан, ұлт республикаларында ана тілдері мен тарихтарына өте аз сағат бөлінді жəне тарих оқулықтары кеңестік идеологияға сəйкес бұрмаланып жазылған. «Қазақ тарихы» жеке пəн ретінде 1960–1961 оқу жылына дейін оқылмай келді. Қазақстанның білім беру жүйесі еліміздің Конституциясының қағидаларына, «Қазақстан–2030» Стратегиялық бағдарламасына, ел Президенті Н.Ə.Назарбаевтың Қазақстан халқына арналған жолдауларына, сонымен бірге халықаралық білім саясатына арналған құжаттарға негізделеді. Осыған сəйкес Қазақстан Республикасының Білім жəне ғылым министрлігі  аталмыш құжаттарды басшылыққа ала отырып, білім беру жүйесін қалыптастырып əрі оны дамытуда.  Аталмыш министрлік «Білім туралы», «Ғылым туралы» ҚР Заңдарымен қатар Білім беруді дамытудың 2005– 2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын жасап, осы заңнамалық негіздерге сəйкес іс- шаралар атқарылуда. Осы іс-шаралардың ішінде ұлттық мүдде мен идеяны қалыптастыруға көмектесетін «Қазақстан тарихы» пəнін оқыту мен оның оқу құралдарымен қамтамасыз ету де бар.
2010

 Біз өмір сүріп жатқан XXI ғасыр жан-жақты дамыған, өз ісіне жəне өзгенің ісіне əділ баға бере алатын, өзіне сенімді, Отанның əлеуметтік-экономикалық жағынан дамуына зор үлесін қоса алатын азамат тəрбиелеуді талап етіп отыр. Қазір білім беру стандарты талаптарына сай тарих пəнінің оқытылуына, тарихшы мұғалімдерге ерекше жауапкершілік пен міндет жүктелді. Өйткені жас ұрпақтың бойына ұлтжандық сезім мен сана, дүниетаным қалыптастыруда тарих пəні басты рөл атқарады.
2010

Білім беру бағытында заман талабындағы өзекті мəселелердің бастысы оқушыны шығармашылықпен жұмыс істеуге жетелеу, олардың біліктері мен іскерлігін  қалыптастыру, өздігінше білім алуға деген ынтасын арттыру, оны өз тəжірибесінде жаңа жағдайларға байланысты қолдана алу, ой-пікірінің дербестігі мен еркіндік аумағын кеңейту болып табылады. Бұл процестерді жүзеге асыруда тарих пəнінің міндеті мен қызметі, əрине, ерекше. Тарих оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту үшін қолайлы шарттарды, əдіс- тəсілдерді, алуан түрлі дидактикалық, түрлендіру жолдарын беретін пəндердің бірі жəне бірегейі болып табылады [1].
2010

Разделы знаний

Биология

Биология бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдарында жарияланған  ғылыми және тәжірибелі биология бойынша көптеген мақалалар мен баяндамаларды таба аласыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында қазіргі билогияның негіздері, тарихы,  зерттеу бағыттары мен ғылыми зерттеулердің нәтжелері және биология ғылымының басқа да бөлімдері жайлы толық анықтама береді.

Медицина

Совокупность наук о болезнях, их лечении и предупреждении.

Педагогика

Бұл бөлімде сіздер педагогика пәні бойынша көптеген тақырыптарға арналған мақалалар мен баяндамаларды таба аласыз. Бұл мақалалар сіздерге түрлі педагогика жайлы ғылыми жұмыстарды жазуға бағыт-бағдар бере отырып, жаңа ғылыми ашылымдар мен тәжірибелік зерттеулердің нәтижелерін танып-білуге көмектеседі.

Психология

Психология бөлімінде психология пәні, міндеттері мен мақсаттары, психикалық құбылыстардың пайда болу заңдылықтары, психология бөлімінің тармақтары, психология ғылымының пайда болу тарихы, қалыптасуы және психологияның басқа да тақырыбындағы қызықты мақалаларды таба аласыздар. 

Социология

 Бұл бөлімде социология немесе әлеуметтану ғылымы жайлы, қоғамның қалыптасуы, жұмыс істеуі және даму заңдылықтары туралы мақалалар қарастырылған. 

Тарих

Бұл бөлімде сіздер тарих ғылымының түрлі тақырыбына жазылған көптеген ғылыми мақалаларды таба аласыздар. Бұл мақалалар сіздерге рефераттар мен баяндамаларды жазуға көмектеседі.

Техникалық ғылымдар

Мұнда келесідей ғылыми мақалалар жарияланады: физика-математикалық , химиялық, гелогия-минерология, техникалық және гуманитарлық ғылымдардың өзекті  мәселелері, ғылыми конференциялардың, семинарлардың материалдары, ғылыми-техникалық комиссияның қағидалары, техникалық білімнің мәселелері.

Филология

 Бұл бөлімде филология пәні жайлы, филологияның түрлі тақырыбына жазылған мақалалардың жиынтығы қарастырылған. 

Философия

Қазақстанның ғылыми журналдарында жарияланған  философия пәні бойынша ғылыми мақалалар. Бұл бөлімде қоғам тану жайлы көзқарастар, сонымен қатар қазақ халқының ұлы тұлғаларының философиялық көзқарастары келтірілген.

Халықаралық қатынастар

Халықаралық  қатынастар  бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында халықаралық қатынастарды дамытудың жолдары мен оларды дамытудағы негізгі алғышарттарды қарастырады. Халықаралық экономикалық қатынастардың мемлекетті дамытудағы ролі мен маңызын ашып көрсетеді.  Мұнда сіздер халықаралық қатынастар, сыртқы экономикалық саясат тақырыбы бойынша көптеген материалдарды таба аласыздар.  

Экология

Экология

Экономика

Экономика бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында материалдық игіліктерді өндіру, айырбастау, бөлу және тұтыну үрдісі кезінде адамдар арасында пайда болатын өндірістік қатынастарды дамытудың жолдарын қарастырады.  Мұнда сіздер экономика, экономикалық теория тақырыбы бойынша көптеген материалдарды таба аласыздар.  

Құқық

Құқық бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында құқық туралы жалпы түсінікті ашады, құқықтық қоғамның қалыптасып дамуы жайлы және оның маңызын қарастырады. Мұнда сіздер құқық пәні тақырыбында жазылған көптеген материалдарды таба аласыздар.