Әлеуметтік жұмыс мәселелері жайлы жұмыстар ғылыми әдебиет талдауында отандық ғалымдар көп қатынастардағы жаңа қырларын байқауда. Бұрынғы уақытта олар мемлекеттің ішкі әлеуметтік-экономикалық саясаты мен идеологиясы болған. 1991 жылы біздің елімізде ашылған «әлеуметтік жұмыс» мамандығы – бұл отандық әлеуметтану тарихындағы веха. Көптеген дамыған елдер әлеуметтік жұмыскерлерді дайындауда, халықты әлеуметтік қорғау жұмысы қызметі жайлы үлкен тәжірибеге ие. Мысалы, АҚШ-тағы Колумбия университетінің әлеуметтік жұмыс кафедрасы XIX ғасырдың 90-жылдары ашылған. Қазіргі кезде Қазақстанда шетелдегі әлеуметтік жұмыстың теориясымен танысу, әлеуметтік жұмыстағы практикалық тәжірибесіне талдау жасау біздің мемлекетімізде қолдануы мүмкіндігі мақсатында жасалуда. Сондықтан да, әлеуметтік жұмыстың шетелдегі тәжірибесіне логикалық және рационалды теориялық-әдістемелік талдау жасау маңызды болып табылады.
Шетелдік тәжірибенің көп ғасырлық тарихы бар, олар көп бейнелі және алуан түрлі. Сол себепті әлеуметтік жұмысты теориялық қалыптастыруды ұйымдастыру туралы пікір, әлеуметтік жұмыс түрлері мен әдістері, ғылыми бастаулар көрсеткендей әлеуметтік жұмыскерлердің дайындық деңгейі көрсетеді, олар біздің отандық тәжірибені айтарлықтай басып озған.
Әлеуметтік жұмыстың әлеуметтік-интегративті сипаттамасы оның теориясының спецификациясы көрсетеді, кешенді, шындықтың көпөлшемді – диалектикалық ыңғайы, адамның көп көзқарасы, өмірлік қызметтерінің ортасы және оған көрсетілетін көмек пен қолдаудан көрінеді. Яғни, бұл дегеніміз әлеуметтік жұмыс процесі жағдайына педагогикалық, экологикалық, экономикалық және тағы басқа ғылымдардың қосылғанын көрсетеді.
Өзінің негізгі әдістемелік жолдауы әлеуметтік жұмыс теориясының дамуында философиялық, психологикалық және әлеуметтік білімдердің жойылуын байқатады.
Философия әдістер жиынын барлық ғылымдардағы теориялық қызметтердің принцип жүйесін айқындауға мүмкіндік береді. Бұлардың барлығы әлеуметтік мәдени контекстік мазмұны және негізгі ойларды, ол теоретиктер міндеттің ортақтығымен біріктіреді – тұлғаның өмірлік ортасын құру принципін іздеу болып табылады. Бұған қоса, ол әлеуметтік жұмыстың теориясын ұсынады, үйренушілік қызметтіктің негізгі әдісі - рационалды реконструкция әдісі, интенсивті теоретизация және рефлекция болып табылады. Әлеуметтік жұмыста теориялық қызмет ғылыми танымның жалпы философиялық принципі негізінде – детерменизм, гносеологиялық ыңғай, жекелік ыңғай, даму, сананың бірлігі және қызметі – адамдар жайлы көзқарас жүйесін қалыптастырады және қоршаған табиғат пен әлеуметтік шындықты айқындайды. Әлеуметтік жұмыстың метатеоретикалық негізі көп өлшемді жағдайдың диалектикалық үйлесімділігі және қоғам философиясының ойы болып табылады. Әлеуметтік жұмыстың әлеуметтік-философиялық мәселелерін қарастыруда өзара қызметінің позициясы және тұлға мен қоғамның өзара әсері маңызды болып табылады; адамның әлемдегі, мәдениет және тарихтағы орны; ғаламның әлеуметтік, рухани және экономикалық жайы; перспективті жаһанданудың дамуы мен тенденциясы; заманауи қоғамдағы гуманистикалық идеалының қорғалуы.
Сонымен қоса, философиялық ілімдер әлеуметтік жұмыстың әлеуметтанулық концепциясын қалыптастырады, олар адамның жеке санасының негізінде құрылған, саналы – дағдарыстық, рефлексивті ойлауы, өз уақытының маңыздылығын сезіну, басқа адамдарға тең қатынасы, өзінің әлемге деген әсерінің бар екенін сезіну мен тұрмыстың түрлілік трансценденттілігі.
Әлеуметанушылық негізі маманның тәжірибелік қызметінің интеллектуалды және рухани фундаменті ретінде жүргізіледі, әлеуметтік жұмыскер өзінің қабылдауы негізінде тәжірибе барысында өзінің білімі мен біліктілігі, құндылығы мен өмірлік тәжірибесі, сезім мен жеке сапаларын қолдануы керек. Психология әлеуметтік жұмыстың әдістемелік негізі ретіндегі бірінші ғылым болып танылды. Психология әлеуметтік жұмысқа тиесілі екі өзара байланысты функция атқарады: теоретикалық және әдістемелік. Теоретикалық функция мақсаттар арсындағы байланыстардың құралуымен және әлеуметтік жұмыстың мазмұны мен индивидуалдылығы және коллективті психологиялық құбылыс, олар арнайы психологиялық теория коллективті психологиялық құбылыс, олар арнайы психологиялық теория көмегімен жүзеге асады – тұлғалық теория, гуманистикалық психология, когнитивті теория және т.б. Әдістемелік функция тұлғаның әлеуметтенуін зерттеудегі өмірлік қызметінің жағдайларына психологиялық заңдылықтарды қолдану болып табылады.
Психологиялық білім негізінде – психодинамикалық теоретикалық ыңғай бар, XX ғасырдың басынан ортасына дейін әлеуметтік жұмыс концепциясын жасауда барлық салада кездеседі. Бірақ, бәрінен бұрын индивидуалды клиенттерге көмек көрсету маңызды болып табылады. Ол З. Фрейдтың психоанализ негізінде қалыптасты және негізін клиент пен өзі тұрған жағдайдың алдыңғы тәжірибесі мен арманы мен арманы еместі басты назарда ұстайды. Ал негізгі «жағдаймен жұмысты» американ оқымыстысы М. Ричмонд ұсынады, әлеуметтік жұмыс әдісін негіз етеді. Яғни, маманның клиентті қабылдауы іспеттес. Бұл ыңғайда үлкен назар индивидуалды клиентке аударылды, яғни, мәселені маманмен өзара әрекеттесу негізінде шешу.
Тұлғаның әлеуметтік ортасына да маңызды көңіл бөлінуде, мұнда адам қолдана алатын қоғамдық ресурстар мен мүмкіндіктердің негізінде жасалады. М. Ричмонд әлеуметтік жұмыстың төрт әдісін көрсетеді – бұлар индивидті түсіну, әлеуметтік ортаны түсіну, өзара келісушілікке сүйенген қызмет және әлеуметтік ортадан көрініс табатын оперативті құралдар қызмет. Ең соңғысы болып әлеуметтік жұмыстағы психологиялық білімнің қосымша бағытының негізі салынды – бұл тұлғаның потенциалының (өзінің күшеюуі) дамуы және жеке психологиялық ресурстарды табуға байланыссыз көмек көрсету.
Әлеуметтік жұмыс төңірегіндегі зерттеулердің толық әдістемелік фундаментті көбінде әлеуметтану қарастырады, П. Сорокинның қоғам туралы ілімі – «генерализующая» ұғымы.
Әлеуметтану объектіні зерттеудің көп жағын көрсетеді, яғни олар нәжижелерінде түсіндіруге көмектеседі, әлеуметтік ортадағы қатынасты түсіну мен өзгертуге әкеледі. Әлеуметтік жұмыста бұлар құру мен түрлі технологияларды тарту- ға және көмек көрсету әдістемесі мен қолдау, клиенттерге түрлі ыңғайды қолдану т.б.
Әлеуметтік парадигмалар ең алдымен құрылымдық әлеуметтік жұмысты дамытуға мүмкіндік туғызады. Құрылымдық әлеуметтік жұмыс әлеуметтік ортадағы мекеме жүйесін дамытудағы мамандар қызметі болып табылады. Бұл белсенділік әлеуметтік жұмыста макродеңгейлерге бөліну мен мемлекеттің әлеуметтік саясатына бағытталған оптималдық іске асырушылық пен ойлап табуға тиесілі және халықты әлеуметтік қорғау.
Әлеуметтік орта приоритетті қоғам сферасына кіреді, адамның өмірлік күшін дамыту негізінде анықталған, әлеуметтік өмірінің мәдениеті болып табылады. Мұнда әлеуметтік қорғау мен халықтың түрлі топтарының өмірлік қызметтерін қолдау стратегиялық маңызды болып табылады.
Көптеген елдер жиырма жүз жылдықтың екінші жартысында деңгейлі кезеңді бастан кешті, бұл қоғам дамуындағы тек экономикалық, саяси, мәдени – рухани эффективті формасын іздеуді ғана талап еткен жоқ, халықтың әлеуметтік қолдаудағы құралдарды іздеуді де қойды.Мұны толық түрде Ресейге жатқызуға болады, 1990 жылдары болған қоғам дамуындағы радикалды идеологиялық және әлеуметтік-саяси қайта бейімделуі еді. Бұл өз кезегінде советтік кезеңдегі халықты әлеуметтік қорғаудың кері тәжірибесін қажет етті, отандық қайырымдылық тарихы, мемлекеттің әлеуметтік саясаты, ұйымдастырылуынан халықтың «әлсіз» топтарын әлеуметтік қорғау.
Бұл кезеңде Ресейде әлеуметтік жұмыстың қызметтері маманданған түрде және білікті кадрлар дайындауға дайын еді. Шетелдік тәжірибені үйрену әлеуметтік мәселелердің спецификациясымен байланысын көруге және осы мәселелерді шешуге бағытталған әлеуметтік жұмыстың формаларымен байланысын көруге мүмкіндік берді.
Бұл байланыста мынаны білу өзекті еді, қазіргі қоғам қандай жағдайда, қандай да бір жағдайларда адамдарға көмек көрсетуді жүзеге асыру, қолдау күтушілерге, тағыда осы іспеттес мәселелерді қарастыру. Дегенмен, адамдардың қандай да бір әлеуметтік топтың өкілі ретінде ерекшеліктерін білу де маңызды (ұлттық – этникалық, кәсіби, жас аралық, мүліктік, әлеуметтік - кластық және т.б.). Сонымен қоса, біз ғылыми білімнің үзінді мағлұмат емес, шынайылығына негізделе. Бұл планда әлеуметтанудың дамуы үлкен маңыздылығын көрсетеді.
XX ғасырдың екінші жартысында әлеуметтанудың сипаты үлкен әлеуметтік теориялардың туындауына әкелді, классикалық әлеуметтану парадигмасының мадернизациясы («сорокиндік», «веберлік», «парсондық», «дюркгеймдік», ренессанстар және т.б.), әлеуметтік білімнің өзін дамытумен байланысы ғана емес, жаһанданған деңгейде қоғамның терең трансформациясы, белсенді жұмыстың орта деңгейлілігі мен салаларының әлеуметтік теориясы болып табылады. Олар эмперикалық әлеуметтанудың әдістемелік, теориялық деңгейлерінің байланысын көрсетеді. Заманауи әлеуметтанулық білімнің бұл деңгейі (XX ғасырдың екінші жартысынды) орта деңгейлі теориялардың мәселелерін бөлуді сипаттауда (әлеуметтік басқару, қылмыстық әлеуметтану, әлеуметтік бейімделу, әлеуметтену және т.б.) және салалық әлеуметтік теория (әлеуметтік еңбек, саясат, білім, өнер және т.б.),«объектті» әлеуметтік теорияға жақын (жастар әлеуметтануы, отбасы әлеуметтануы және т.б.). бұл орта деңгейлі әлеуметтік теория шектеулі сипатқа ие, шекараның нақты еместігі, бірақ ол түсінікті сипатта, аргументті, түсінікті абсолютті үлкен жағдайды сипаттайды.
Орта деңгейлі әлеуметтік теорияның үшінші жаңа санына XX жүзжылдықта мамандар әлеуметтік жұмыстың әлеуметтік теориясын да жатқызады – әлеуметтік жұмыстың әлеуметтенуінің субъективті әлеуметтік өмірі, өмірдің қиын жағдайына түсушілікті жатқызады.
Әлеуметтік жұмыс қоғамдық өмірдің құбылысы ретінде, институционалды құрастыру заманауи қоғамда XIX ғасырдың екінші жартысында XX ғасырдың басында туындай бастады. Ол адам мен қоғамның өмірлік қызметінің қиындауының нәтижесі, әлеуметтік шаруашылықтың ұлттық гуманистикалық дамуы, өндіріс эволюциясының құралы мен әлеуметтік сфера, соңғысының өсуінің әсері, сонымен қоса халықтың енбегінің өсімділігі маңызды болып табылады. Бұнда әлеуметтік – тарихы және табиғатында тұрмыстағы адам мәселелерін басты назарға алды. Бұл әлеуметтік жұмыстың белсенді мәселелерін жасау, әлеуметтік теорияның адекватты ізденуі болып табылады.
Әлеуметтік жұмыстың теориялық негізде жеке концептуалды теориясы кіші ғылыми парадигмасы ретінде, дәстүр ретіндегі парадигманы құруға мүмкіндік береді, әлеуметтік ойлаудың жалпы ыңғайына негізделген. Бұнда шағын парадигмалар фактының болуы, әлеуметтік жұмыстың «бәсекелестік» моделін, бірнеше фундаментальды дәстүрді, әлеуметтік және ғылыми-теоретикалық жағдайды сипаттайды. Мысалы, М. Пейннің пікірінше АҚШ пен, Ұлыбританияның әлеуметтік жұмысының негізгі парадигмасы 1970-1980 жылдары психоанализ бен гуманисткалық этикаға сүйене отырып, теориялық және психоәлеуметтік жұмыстың тәжірибесін көрсетеді.
Қазіргі уақытта көптеген авторлар әлеуметтік парадигманың төрт түрін көрсетеді, оларды әлеуметтік теориялардың түрлі талдауын қолданады, сонымен қоса, әлеуметтік жұмыстың теориясы. Бұл парадигмаларға: «радикалдыгуманистикалық»,«радикалды-құрылымдық»,«интерпритативті» және «функционалистік». Бірақ кейбір авторлар осы парадигмалар әлеуметтік қызметте альтернативті көзқараста болады, әртүрлі көзқарастағы ыңғайларды қарастырады. Бұл теориялар альтернативті мағынада, мысалы оперативті түрлі парадигмалар жалғаспалы, бірақ нақты уақыт жағдайында бір уақытта бірден көп парадигманы емдеуге болмайды, себебі, біз бір парадигма жағдайын қолданғанда басқа парадигмалардың жоққа шығарылуын байқаймыз. Парадималық әлеуметтанушылық концепцияларды, әлеуметтанушылық теорияларды оқып-үйрену әлеуметтік жұмысты және микродеңгейін шағын әлеуметтік топта немесе клиентпен жұмыс жасау барысында жетілдіруге үлкен жол ашады.
Ғылымның парадигмасы ретінде кейбір ғылыми қауымдастықтың қоршаған ортаға деген қатынасына байланысты алатын зерттеуші- лік позициясын көрсетуге болады. Сол себепті, әлеуметтік жұмыстығы кейбір концепциялар функционалдық, радикалды-гуманистік, радикалды-құрылымдық жіне интерпретативтік әлеуметтанушылық парадигмалар бағытында дами бастады. Енді сол парадигмаларды тереңірек қарастырамыз.
Құрылымдық теоретикалық бағыт ХІХ ғасырдың соңында қалыптаса бастап, тек әлеуметтанудың ғана емес, сонымен бірге эконмика, саясаттану секілді қоғамдық ғылымдарда өз тамырын кеңге жая бастады. Негізінен алғанда, мамандарды әлеуметтік дисфункциялар көп қызықтырып, сол себепті, кәсіби қарым-қатынас орталығына қоғамнаң құрылымы шеңберінде клиенттің мәселелерін шешу мен бағалауға бағытталған әлеуметтік жауапкершілікке міндеттелген әлеуметтік жұмыскердің сұлбасы жасап шығарылды.
Келесі әлеуметтанушылық қадам – альтернативті психодинамикалық қадам әдіснамасы секілді ХХ ғасырдың 30 жылдары туындады. Бұл американдық маман В. Робинсонның есімімен байланысты функционалды теоретикалық бағыт еді. Сонымен қатар, бұл бағытта көмек көрсету процесі микорортада жүзеге асып, қоғамның функциясы және белгілі бір қызмет көрсету деп түсіндіріледі. Алайда, басты назар порцестің жүзеге асырылуын клиенттің өзі жауапты болатын өзгерістер процесіне аударылады. Соған байланысты, тұлға потенциалын және оның дамуындағы мәдени факторларды қолдану маңыздылығы алғашқы орынға ие болып есептеледі. Бұл процесте маманның басты рөлі клиентті қамтамасыз ете отырып, оны өзін-өзі дамытуына қамтамасыз ету ресурстарын ұсына отырып, жол ашу. Бұл бағыт қазіргі таңда әлеуметтік қызметтің ұйымдары мен жұмысын функцияландыруда маңызды қадам саналып отыр.
Функционалдық парадигма әлеуметтік сферада әрекет етудің басты міндеті ретінде сәтті адаптация жүргізу үшін клиентке және оны қоршаған адамдарға белгілі бір деңгейде ықпал ету болып есептелінеді. Бұл қадам әлеуметтік проблемаларды түсіндіру мен оны шешу жолдарын табу мақсатындағы рационалдылыққа көп көңіл бөледі. Осы бағытты ұстана отырып, әлеуметтік жұмыскер клиентпен тізе қосып, алдыға қойылған мақсатқа жетуге және адамдардың бір-бірімен белгілі бір деңгейдегі қарым-қатынасын сараптауға ұмтылады. Сонымен бірге, бұл жағдайда тұлға өмір сүруіндегі әлеуметтік факторларды; адамның ортаға деген бейімделу механизмін, клиенттік өзіндік бейімделу дағыларын игере алуын есепке алуы міндетті.
Функционалист – әлеуметтанушылар қоғамның еңбек бөлінісін талдай келе, қоғам ішінде қандай кәсіп иелері басымдылыққа ие екенін анықтауға көп ой тоқтатады. Функционалдық қоғамдағы еңбек бөлінісін есепке ала отырып, мамандықтардың функциялары арқылы іске асатын әлеуметтік қажеттіліктер туралы зерттеулер жүргізеді.
Радикалды-құрылымдық парадигма клиенттің әлеуметтік қабілеттілігін арттыруды маманның басты міндеті деп есептеп, сол арқылы дамиды. Осы қадамға негізделе келе, әлеуметтік жұмыста позитивті әлеуметтік ауысымдар жүргізуге бағытталған қызмет көрсету моделі жүзеге асырылады. Бұл модель «өкілеттілігін пайдалану» және «әлеуметтік адвокатура» категорияларында құрылады. Өкілеттілігін пайдалану клиенттің субъектілігіне, оның адамдық потенциалының қалыптасуы мен дамуына мақсат қояды. Бұл жерде әлеуметтік жұмыскер көмек көрсету жолындағы ұстаз, шебер ретінде рөл атқарады.
Радикалды-гуманистік парадигма клиенттің әлеуметтік позициясын өзгерту міндетін арқалайды. Ол адамдарға өзін-өзі тануы мен дамытуы жағдайында және оның қоршаған ортаға ықпалын күшейтуіне көмектесуге негізделген. Маман клиентке мәселені шешу жолдарын артып қоймай, қайта оған шешу жолдарын өзі таңдауына мүмкіндік беріп, өзі әлеуметтік серіктестік құруға жағдай жасайды.
Интерпретативті парадигма клиенттің өмір сүру мәнін өзгертуге бағытталған. Ол жоғарыда айтылған жолға қарағанда, үлкен дәрежеде феноменологиялық бiлiмге арқа сүйейді және адамдармен қоршаған нақтылық арқылы клиентiмен қабылдауға, маман және оның өзара әрекеттесулерiн бейнелi түрде интерпретацияны ықылас көрсетедi. Сыртқы әлем туралы ұсыныстар өз туралы адамның ұсыныстарының негiздерiнде пайда болады. Ауытқушылығы бар (маскүнемдiкпен және тағы басқалар есiрткiге кiрiптар, аурулармен) топтарда маңызды қолдану осы әдiстемелiктер әсiресе жүйелі түрде жұмыс iстеудi әбден жетiлдiруде, өйткенi олардың мүшелерiнiң бағыттарының өмірлік мәні өзгерiсі әлеуметтiк тәжiрибенiң күрделi мәселелерiн құрайды
- Жұмыстың функционалдық үлгiсi бұл, қоғам мүлкiне айналдыратын әлеуметтiк институттары көмегiмен перспектива, тексеру- ші функциялардың қамтамасыз етуiнде мақсат шеңберiнде жүзеге асады. Жұмыс әлеуметтiк бiрлiктiң қолдауы үшiн қызмет көрсетедi. Жастардың энергиясы адамдарды бұл парадигмаға ерекше рөлдердiң қоғамында орындауға, жұмысты дайындалуы қоғамның оның моральдық құндылықтарының сүйемелдеуiне бағыттауы керек.
Адамдарға рөлдi үлгiмен қызмет көрсету үшiн жақсы моралдық сапаларға жеткiлiктi түрде ие адамдармен қатынасуға керектігін түсіндіруді есептейдi. Мысалға, жастар ере- сек өмiрге аяқ басуда балалық шағының өткелдiк кезеңдерiнде болады. Жасөспірімдердің өтпелі кезеңдерiнде олардың қабiлетi мен бүлiкшiлiгi әлеуметтiк қолайлы мақсаттарға бағытталу үшiн керек. Бұл жол ересек, кiмдiкi дұрыс моральдық әлпетiмен моральдық құндылықтардың құлауын және өрендердi байланысуды қажеттiлiктi асты сызылады рөлдi үлгiмен қызмет көрсете алады. Бұл үлгiлер иерархиялық; барлық негiзгi шешiмдер ересектер қабылдайды. Функционалдық үлгiсiнiң мақсаттарының iске асыруы өз адалдығы арқылы әлеуметтiк реттi құндылықтардың қолайлы жүйесiмен ие болу қолдауға өрендердi тәртiпке салғанын ойлайды, қазiргi әлеуметтiк институттар және құрылымдарға. Негiзгi институттар қоғамда өзгерiссiз, этиинституттарды қолдайтын құндылықтарда қалып, бұдан әрi жас буындарға сенiм туғызады және ұрпақтан ұрпаққа сақталынып берiледi.
- Интерпретативті үлгі – бұл адамдарға саналы талпыныс қажеттi бiлiмдер алуға көмектесу, және қажеттiктерге басқа дамытуға қатысты өз қажеттiк сәйкес келетiн сезiм, дағды. Бұл перспективаға жұмыс әлеуметтiк жағдай немесе адамдардың ортасының кейбiр есепке алуы бар адамдарының қажеттiктерiнiң дербес дамытуында шоғырландырады.
Мысалға, жас адамдар жастар фазасы арқылы өтетiн өмiрлерi сияқты қаралады. Сайып келгенде, олар бұл фаза тән мәселелерге рұқсат етуi керек. Жастармен жұмыс бұл фазаның өтуi қажеттi ересек өмiрдегi дағдылары үйрену үшiн түрлi мүмкiндiктерді пайдаланған. Жастар мәселелерi көзқарасынан қарағанда , өрендер естиярлыққа балалық шағынан ауыспалы фазаларды өтедi. Бұл оларға есеп шығаруға керек тән кезеңдер. Негізгі акцент жеке таңдауға құндылықтарға, қоғамның қазiргi дербес жауапкершiлiк насихаттауына қойылады. Жұмыстың бағдарламалары жастарға денсаулық сақтау, сексуалды қажеттіліктер мен жасалынған таңдауларын бағдарлауына көмек көрсетеді. Рекреация бағдарламалары өрендерді әлеуметтiк коммуникация арқылы үйренетін құрал деп көрсетіледі. Әдеттегiдей, бұл бағдарламалар жарыс элементтерінен бас тартады және әріптестік тәжірибесі, өзара көмек және топтық мiндеттемелер үшiн топтық және техникалар болып шоғырландырады. Жастар – құқықтық адам, олар қабiлеттi ойлай алады, өмiрге өз көзқарастары және өз мiнез-құлығына жауапкершiлiк қабылдауға қабілеттіліктері бар. Ұйымдық құрылымдар жастар шешім қабылдап, жұмыс жасауына мүмкіндік беретін жобалар мен клубтар арқылы жасалады. Шешiм қабылдауды құрылымдағы өрендерiн қосынды жол бұл жетекшi және дербес жауапкершiлiктiң сапаларының дамыту себепшi болатын тетiктi сияқты қаралады.
Интерпретативті модельдің мақсаты болып қоғамда белсенді рөл атқаруға дайындалған адамдарды тәрбиелеу, қарым-қатынас құруға дайындауға, адамның бойында «Мен-концепциясын» қалыптастыруға және персоналды қасиеттерін жоғарылатуға бағытталу болып табылады.
- Радикальды-гуманистік модель. Жұмыстың негiзгi идеясы – олар дәлелделгенде және құрылымдар өзгерiстердiң табысының талпыныстары үшiн институционалдықтың жұмылдысына олардың әлеуметтiк және саяси ахуалы туралы мәлiметтiлiктiң жеткiлiктi деңгейiне адамдарды келтiруі жатады. Адамдар сол әлеуметтiк нақтылықтың ашық өзгерту мүмкiндiгiнiң айғағы болатын жаңа болмыстар тұтынушы емес, әлеуметтiк нормалардың жаратушысын құрастыра алатынын сезiнуi керек.
Модельдегі акцент жастар мәселелерiнiң ажырамас бөлiгi сияқты құндылықтардың доминант жүйелерiн қарайтын сананың жоғарылатуы стратегияларында жұмылдырған. Бас ықылас ынтымастықтың қамтамасыз етуiне айналады. Ортақтық бiр-бiрi тiршiлiк ахуалдың түсiнуiн құрал сияқты дискриминация жасалатын азшылықтардың топ жақындатқыш сыртқы оқиғалардың бiрлескен талдауында салады. Қатынастар өрендермен әрiптестiктерде салады. Бұл перспектива негiзделген жобаларға араласулардың құрылымдар өрендердi энергияға сәйкес келiп және олардың мүдделерiне жауап бередi.
Әдебиеттер
- Жаназарова З.Ж., Нұрбекова Ж.А. Мамандыққа кіріспе: әлеуметтік жұмыс. Оқұ құралы. 2013
- Нұрбекова Ж.А., Жаназарова З.Ж., Файзуллина А.К.Әлеуметтік жұмыс теориясының заңдылықтары//Вестник КазНУ. Серия психологии и социологии. №1 (52), 2015–С. 279
- Ж.А. Нурбекова, Д. Дюсебаева, Ж. Айдаркулова Принципы обслуживания пациентов в условиях хосписа//Вестник КазНУ. Серия психологии и социологии.№1 (44), 2013 –С. 279. –С.75