Мақала заң психологиясының құқық саласындағы жеке бір ғылым ретінде қалыптасуына себеп болған тарихи аспектілерді қамтиды. Құқық саласының ажырамас бір бөлігі болып танылатын заң психологиясының пәніне қатысты туындаған сұрақтарды жекелеген психологтар, заңгерлер және өзге ғылым саласындағы ғалымдар шешуге тырысқан. Заң психологиясының алғашқы даму кезеңдері құқық ғылымы аясында туындаған сұрақтарды шешу үшін психологияға жүгінуге қажеттіліктің туындауымен байланысты. Мақалада заң психологиясының даму тарихы кеңінен зерттеліп, осы ғылым саласы бойынша жарық көрген ірі еңбектердің атаулары көрініс тапқан. Сонымен қатар, заң психологиясының ажырамас бөлігі саналатын сот психологиясы мен психиатриясының пайда болу негіздері жайлы да айтылған.
Ғылыми мақалада сөз бостандығы құқығы мен тұлғаның құқықтық мәртебесінің өзара сабақтастығы мәселелері қарастырылған. Сонымен қоса тұлғаның құқықтық мәртебесінің мазмұны зерттелген. Автор баяндамада құқықтар мен бостандықтарды категория бойынша жіктелу шартын ғылыми түрде талқылайды. Жалпы автор сөз бостандығын тұтас жиынтық ретінде қарастырған.
Бұл мақалада мұрагерлікпен байланысты туындайтын келісімшарттардың табиғаты, ережелері соның ішінде мұндай келісім шарттардың маңызды түрі ретінде ата мұрасының ерекшеліктері қа- растырылады. Қазақ әдет құқығы жүйесінде мұрагерлікпен байланысты туындайтын келісімшарт- тардың қатарына, қазақ қоғамында кеңінен дамыған ата мұрасы және т.б. жатқызуға болады. Осы жерде тағы бір ескеретін жағдай, дәстүрлі қазақ қоғамындағы келісімшарт қатынастары негізінен ауызша бекітіліп және орындалып отыратын болған.
Қазақ даласының тұрмыс тіршілігін зерттеген ғалымдардың еңбегінде және тікелей қайнар көз- дерден Қазақ әдет- ғұрып құқығы өсиет бойынша және мұра қалдырушының ұйғарымы бойынша мұралық мүлікті қалдыру дегенді білмегендігі анық көрінеді. ХІХ ғасырда өз мүлкіне билік етуге құ- қылы адамдардың рухани өсиеттері туралы деректер бар, бірақ мұра қалдырушы заңды мұрагерлер- дің мүддесін қанағаттандырғаннан кейін қалған мүліктің үштен бір бөлігін ғана өсиет бойынша қал- дыра алды. Ата мұрасы қазақ қоғамында әрқашан да үйдің кенжесіне қалдырылатын үлкен үлестің бірі. Ата мұрасы дағдылы қалыптасқан келісімшарттық жүйенің көрінісі дей келе, бұл институттың ауызша ғана болғандығына қарамастан, тараптардың бір- біріне берген сөзінің өзі заң болғандығын көрсетті, өйткені әдет- ғұрып бойынша адамның ар- намысы мен беделі жоғары құндылық ретінде қаралды. Ауызша куәліктің өзі шарттың сақталатындығына кепіл болды.
Басқару күрделі қоғамдық құбылыс, ол өзінің көрініс табуы тұрғысынан көп қырлы және қоғамдық өмірдің барлық салаларында орын алады. Заманауи ғылымда басқару мәселелері күрделі білім жүйесі болып табылатын түрлі бағыттарда дамуда, онда түрлі ғылым салалары дара қарым-қатынаста, біріне-бірі ықпал ете отырып, бірақ өз әдістері мен пәнінің ерекшеліктерін сақтап, тәуелсіз негізде қалыптасып, даму үстінде. Заманауи қоғам түрлі ұйымдар жүйесі ретінде түрлі әлеуметтік процестерді үйлестіруге қатысты басқару қызметін, сондай-ақ сызықтық емес, күрделі, нақты емес, көп қырлы параметрлерді құрайды. Басқару қызметінің шарттары болып саналатын бұл параметрлердің бірлесуі басқару түрлерін, формалары мен басқару әдістерін анықтайтын өз бетінше іштей дифференцияланатын детерминантаны құрайды.
1997 жылы 13 желтоқсанда қабылданған ҚІЖК көптеген өзгерістерге ұшырады, нақтырақ айтсақ заңға 300-ден астам өзгерістер мен толықтырулар енгізілген. Ғалым заңгерлердің пайымдауынша Қазақстанның қазіргі қолданыстағы Қылмыстық іс жүргізу кодексі зайырлы демократиялық құқықтық мемлекеттердің стандартына сай келеді деп атайды [1, 2, 3], бірақ тәжірибе көрсеткендей халықаралық құқықтық жүйеге толыққанды жетуге бізге біршама жұмыс атқаруымызға тура келеді.
Қазіргі таңда қоғамды, экономиканы экологияландыру қарқынды түрде жүзеге асырылып жатыр. Қоғамды экологияландыру деп – адамның табиғатпен үйлесімділігіне қол жеткізуге бағытталған қоғам көзқарасының жүйесін қалыптастыру процесі, ал экономиканы экологияландыру өндірістің табиғатты қажетсінуін төмендету және зат пен энергия алмасу биосфералық процестеріне экономиканың әсер етуін азайту арқылы тұрақты экологиялық қауіпсіз табиғат пайдалануды және ресурстық экологиялық тепе-теңдікті қамтамасыз ету, құқықты экологияландыру қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеудегі экожүйе қағидатын ескеру болып табылады және заңнамасын жетілдіру, жүйеге келтіру жолымен жүзеге асырылады. Қоғамдық қатынастардың жалпы демократиялық негіздері Конституцияда жазылған, оған: заң, бостандық, жауапкершілік бірлігі, қоғамдық пікірді ескеру, азшылықтың өзіндік көзқарасқа құқығы, жариялылық болып табылады.
Қазіргі уақытта ауылшаруашылығы жануарларының инфекциялық және инвазиялық (ішек-құрт) ауруларына шалдығуы, малдың қыс мезгілінде көтерем болып өлуі, ветеринарлық құжатсыз басқа жақтан мал тасымалдау, сату және ол туралы жергілікті ветеринарлық мамандарға хабарламау, тағы басқа жағдайлардың тіркелуі тікелей мал иесінің жауапкершілігінің төмендігінен орын алып отыр. Осындай себептердің салдарынан адам мен жануарға ортақ жұқпалы аурулармен (бруцеллез, туберкулез) және биогельминтозды (эхинококкоз, описторхоз, трихинеллез, дерматомикоз) аурулардың облысымыздағы тұрғындар арасында таралуы белең алуда.
Халықаралық қылмыстылықпен күресу халықаралық құқық және ішкі мемлекеттік қылмыстық құқық негізінде жүргізіледі. Сонымен қатар көптеген жалпы қылмыстық құқық бұзушылар көбінесе халықаралық нысанға иеленеді. Соңғы уақытта Қазақстан Республикасында ТМД мемлекеттерінде сияқты шетел азаматтарымен, оларға қатысты жасалынған қылмыстардың саны өсті.
Мақалада өлеңмен шығарылған шежірелік шығармалардың мəні мен маңызы, əдебиеттегі алатын орны жан-жақты айқындалған. Шежіренің фольклорлық сипатта дəлелді түрде көрсетіліп, мазмұнына қарай жүйелеудің жолдары анықталған. Сонымен қатар шет елдердегі қазақ ақындарының мұраларындағы шежіре шығармаларға əдеби талдау жасалған. Танымал ақындардың бірі Ақыт қажы Үлімжіұлының шығармаларына талдау жасалынып, шежіреге байланысты туындыларына айрықша мəн берілген
Мақалада көркем туындыдағы сал-сері бейнесі қарастырылған. Қазақ қоғамында өзіндік орны бар тарихи тұлға Мəди Бəпиұлының ұлттық болмысы, «сал-сері» атанған болмыс-бітімі туралы ғылыми ой қорытылған. Мақала авторы қазақ халқының өзгеге ұқсай бермес даралық қасиет-сипаты, ұлттық болмыстан бастау алатын ерекшелігі ғасырлар бойы қалыптасқан сал-серілік дəстүрінен ерекше байқалатынын дəлелдеді.
Соңғы 10–15 жылда біз кеңестік қасаң ұғымдардан біртіндеп арылып, өткен тарихымызға басқаша көзқараспен қарай бастадық. Тəуелсіздік тағылымынан туындаған шапағат лебі «ақтаңдақтар» астарын қауғалай қопарып, ондаған жылдар волюнтаристік қоқыстың шаңдағында қалып келген ұлы шындықты жарқырата ашып, өз қолымызға қайтарып беруде.