Қарт науқастарға соңғы және резидуальді қалыпқа келу кезеңіне нейрореабилитациялық жол

Нейрореабилитацияда денсаулықпен байланысты өмірдің сапасы деген түсінік бар. Көптеген авторлар науқастарда реабилитацияның әсерін бағалағанда осы көрсеткіштерді басты назарға алу керек деп есептейді. Егер көптеген жағдайда реабилитация аяқталған патологиялық процес (инсульт,травма,инфекция) кезінде жеткілікті әсер етсе, ал ОЖЖ ауруларының өршуі кезінде оның әсері аурудың сипатымен қоса реабилитациялық іс-шаралардың ұдайылығына байланысты,бірақ аурудың өршуіне,сатысына,ағымына және патогенетикалық дәрі- дәрмектік емнің мүмкіншілігіне баса мән беріледі. Сондықтан негізгі қалыпқа келтіру шаралары науқастың бұзылған қызметтерін қалыпқа келтіруге және өмір сүру үрдісін жақсартуға бағытталуы керек. Неврологиялық науқастар үшін жүруді уйретумен өз-өзіне қызмет етуді үйрету өзекті болып табылады.

Бас миының тамырлық зақымдалуы динамикалық және органикалық болып екіге бөлінетіні белгілі. Ми қан айналымының динамикалық бұзылысы өтпелі (транзиторлық, уақытша,қайтымды), желгілікті ми қан айналымының бұзылысы ("жүйке орталығының қайталамалы ақсауы"-Джерин және Грассе) және гипертониялық аурулар кезіндегі бас ми кризіне, қарттардың бас ми ішілік қысымы, балалардың бас ми ішілік қысымы болып бөлінеді.

Ми қан аайналымының органикалық бұзылысы бас миына қан құйылумен инсульт (ишемиялық, геморрагиялық), ми қабықтарына қан құйылу, ісіктер, су жиналу, бас миының жұмсарып кетуі (тромбоз және ми қан тамырларының эмболиясы), бас ми тамырларының атеросклерозы, веналық қан айналымының бұзылысы (қатты ми қабығының қойнауы мен веналарының тромбозы) түрінде көрініс береді.

Зерттеу мақсаты: неврологиялық ақауы бар науқас адамдардың денсаулық жағдайын зерттеу және ары қарайғы нейрореабилитацияның мүмкіндіктерін зерттеу болып табылады.

Зерттеу материалы: Түркістан қ-да аудандық ауруханада тексеруден өткен және емделген егде жастағы адамдар.

Зерттеу нәтижелері: Науқас Д 1935 ж туылған, Түркістан қ- ның тұрғыны, зейнеткер. Ауруханаға 2017ж ақпан айында мынадай шағымдармен түскен:екінші қабатқа көтерілгендегі ентігу, кеуде тұсының ұстамалы қысып ауырсынуы, ауырсынудың сол иыққа, сол қолға таралуы, ауырсынудың физикалық күш түскенде күшеюі, бас айналу, есте сақтау қабілетінің төмендеуі, тез шаршау, белінің сыздап ауырсынуы.

Зерттеу нәтижелерінде ЖҚТ: эр.-4,0×10¹²/л, Hb - 127 г/л, т/к. - 0,9, лейк. - 4,2×10⁹/л, сег/ядер. - 64%, лим. - 26%, мон. - 4%, ЭТЖ - 11 мм/ч, микрореакция - теріс.

В ЖЗТ - көлемі- 190,0, түсі - с/с, реакция - қышқыл, салыс/тығыздығы - 1010, түссіз, белок және қант - abs, жалпақ эп- 2-3 в п/з, өтпелі эп. - 2-3 в к/а, лейк. - 4-5 в к/а, эрит. - 0-1 в к/а. Нечипоренко әдісі: лейкоциттер - 1250, эритроциттер - 250, цилиндрлер - 0.

Биохимиялық талдау: АлАТ - 10,6 б/л, АсАТ - 13,0 б/л, мочевина - 4,9 ммоль/л, билирубин - 12,5 мкмоль/л, глюкоза - 5,3 ммоль/л, креатинин - 75,2 мкмоль/л, холестерин - 5,9 ммоль/л. Коагулограмма: протромбин уақыты - 16,2″, протромбин индексі - 98,7%, жалпы фибриноген - 2,42 г/л, ß-нафтоловый тест - теріс, этанол тест - теріс. Қандағы электролиттер : Na⁺ - 141,9 ммоль/л, K⁺ - 3,93 ммоль/л, Ca⁺⁺ - 1,19 ммоль/л.

ЭКГ: ырғағы дұрыс, ЖСС 63 рет/мин, ЖЭО қалыпты орналасқан, қарыншалардың бұлшықетінің диффузды өзгерісі.

ЭхоЭг: ауытқулар жоқ

ЭЭГ: L-θ - дизритмия, ми қан айналымының өзгерісі.

Іш қуысы мүшелерінің УДЗ : бауыр паренхимасының диффузды өзгерісі, созылмалы панкреатит, ӨТА, созылмалы калькулезді холецистит.

Бел омыртқаның КТ: Бел омыртқасының остеохондрозы, II кезең.

Емдеуден кейінгі диагноз: Негізгі диагноз: ЖИА, Күштемелі стенокардия ФК II. Артериялық гипертензия 2 саты. Қ.Т 4 НI. Қосымша диагноз: Дисциркуляторлық энцефалопатия II с.қан-тамырлық себепті. Созылмалы гастрит, толық емес ремиссия. ӨТА. Созылмалы калькулезді холецистит. Реактивті панкреатит, толық емес ремиссия. Омыртқаның бел-құйымшақ бөлігінің остеохондрозы. Нейро- бұлшықеттік синдром.

Науқас Д. 1931ж.т Кентау қаласының тұрғыны,зейнеткер. Ауруханаға 2017ж сәуір айында төмендегідей шағымдармен түскен: бас ауру, АҚҚ 230/80 мм.с.б.б жоғарылауы, жүрек қағуы, жүктемеден кейінгі ентігу, жиі зәрге отыру, бел аймағының мезгіл-мезгіл сыздап ауырсынуы, сол аяғының әлсіздігі, сол жақ тізе-табан буынының қозғалысының шектелуі, жалпы әлсідік.

Зерттеу нәтижелері: ЖҚТ: эр.-4,5×10¹²/л, Hb - 143 г/л, т.к. - 0,9, лейк. - 4,0×10⁹/л, пал. - 1%, сег/ядер. - 59%, лим. - 25%, мон. - 10%, эоз. - 5%, ЭТЖ - 7 мм/ч, микрореакция - теріс.

ЖЗТ - көлемі-90,0, түсі - с/с, реакция - қышқыл, салыс/тығыз - 1025, түссіз, белок- abs, қант - жоққа тән, жалпақ.эп. - бірлік. к/а, лейк. - 1-2 к/а, гиалин цилиндрлер- бірлік. к/а, слизь⁺.

Биохимиялық талдау: АлАТ - 22,6 б/л, АсАТ - 30,4 б/л, мочевина -7,3 ммоль/л, билирубин - 17,6 мкмоль/л, жалпы кальций - 2,1 ммоль/л, щелочная фосфатаза-130,0 ед/л, глюкоза - 6,33 ммоль/л, креатинин-72,4 мкмоль/л, общий белок-65,3 г/л, триглицериды-1,55 ммоль/л, холестерин-

1. ммоль/л, тимол сынамасы-7,7б. Коагулограмма: протромбин уақыты-17,2", протромбин индексі - 93,0%, жалпы фибриноген - 3,8 г/л, ß-нафтол тесті - теріс, этанол тесті - теріс. Қандағы электролиттер: Na⁺ - 146,6 ммоль/л, K⁺ - 4,42 ммоль/л, Ca⁺⁺ - 1,18 ммоль/л. Гликемиялық профиль:
2. - 4,9 - 6,4 ммоль/л.

ЭКГ: ырғақты аритмия с ЖСС 60 рет/мин, ЖЭО горизантальды орналасқан, Гис будасының оң аяқшасының толық емес блокадасы, қарынша миокардының реполяризация үдерісінің төмендеуі.

ЭхоКГ: аорта қақпақшасының жеткіліксіздігі I-II дәр, митральді қақпақшасының жеткіліксіздігі I дәр, сол қарыншаның диастолалық қызметінің 1 типі бұзылысы, гипертрофия, ҚАП гипокинезиясы, миокардтың жиырылуының төмендеуі, шығару фракциясының төмендеуі, жүрек ырғағының бұзылысы (экстрасистолия). Іш қуысы мүшелерінің УДЗ: бауырдың, ұйқы безінің паренхимасының диффузды өзгерісі, майлы гепатоз. ӨТА, созылмалы калькулезді холецистит.Екі бүйректің ТАЖ деформациясы.ЗТД, Сол жақ бүйректің кистасы.(2,2×2,3см); екі жақты созылмалы пиелонефрит белгілері. Зәр қышқылды диатез.

УЗИ ОМC: қуық асты безідің аденомасы, қалдық зәр - 87,8 мл.

Емдеуден кейінгі диагноз: Негізгі диагноз: Артериялық гипертензия 3 дәр қ.т IV. ЖИА, ырғақтың политопты экстрасистолия типті бұзылысы, СЖЖI ФКI. Қосымша диагноз: Метаболикалық синдром. 2 типті қант диабеті, орташа ауырлық дәрежесі. ӨТА. Созылмалы калькулезді холецистит. ДГЖП II-III ст. Созылмалы зәр ұстау. Сол жақ бүйректің кистасы, екіншілік созылмалы пиелонефрит, ремиссия фазасы.Дисциркуляторлық энцефалопатия II дәр. Қан тамырлық себепті. Сол жақ кіші жіліншік жүйкесінің ишемиялық нейропатиясы. Остеохондроз, омыртқаның бел бөлігінің спондилоартрозы,L5-S1 грыжасы, радикулоишемиялық синдром. L5-S1 сол жақ түбірлік.

Бұл науқас жоғарыда аталған аруларымен қоса қозғалыс белсенділігінің төмендеуі дисциркуляторлық энцефалопатия II дәр. қан тамырлық себепті диагнозымен түскен.Физикалық жүктемеге төзімділіктің жоғарлауын қажет ету, өмір сүру қабілетін арттыру сол сияқты денсаулықты тұрақтандыру үшін паталогиялық процестің өршуін төмендету үшін нейрореабилитация өте қажет.

Бірақ аурудың қайсы бір нозолгиялық түріне тәуелсіз, жалпы реабилитацияны қажет ететін науқастарда нейрореабилитация негізгі тәртипке сай қолданып жатыр.

Осылай бұл науқастар қартайған жаста тұрғылықты мекен- жай бойынша реабилитацияны қажет етеді, ол үшін жеңіл физикалық жүктеме, емдік қайта қалпына келтіру жаттығулары және жылы ванна, суық уақытта тұзды ванна, Шарко сусепкісі бұзылған қызметін толық және жылдам қалыпқа келтіру үшін керек.

Жүйелі реабилитация тек реабилитацияны дәрежесіне сай ұйымдастырылғанда болады.

Кешенді өткізу (барлық қол жетімді және қажет реабилитациялық шараларды қолдану), жан-жақты (реабилитациялық іс-шараларға әрөтүрлі мамандарды қосып), адекватты (дара реабилитациялық бағдарламалар),әлеуметтік бағытталу, сол науқастың реабилитациялық процесске белсенді қатысуы, сол науқастың туған-туыс жақындарының реабилитацияның әсерін және жүктемені бақылау әдістерін қолдануы.

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Мошков В.Н. Лечебная физическая культура на курортах и в санатория. - М.: Медицина, 1968. - 205 с.
2. Polloch-Michael L., Donalad. H. Schmidt. Заболевание сердца и реабилитация. - Киев: 2000. - 172 с.
3. Аманасенко З.К., Волков В.В. ЛФК при заболеваниях сердечно-сосудистой системы. - Киев: Здоровья, 1987. - 332 с.
4. Амосов Н.М. Физическая активность. - Киев: Здоровья, 1984. - 224 с.
5. Гасилин В.С., Сидоренко Б.А., Стенокардия. - М.: Медицина, 1987. - 156 с.