Жүректщ ишемиялық ауруының артериалық гипертензиямен жүптасқан науқастардың фармакоэкономикалық нышанының артитотықтырғыш жүйе мен липидтердщ еркін радикалды тотығуының интегралды коэффициенттінің жағдайына байланысты өзгеруі

ТҮЙІН

Бүл мақалада антишиемиялық,антигипертензивті,антиагрегантты және гиполипидемияллық емді жүптастрып қолдану антитотықтырғыш жүйенің (АТЖ) интергралды көрсеткішін жоғрлатадықан липидтерінің еркін радикалды тотығуын (ЕРТЛ)атериялық гипертензиясы бар жүректін ишемиялық ауруында зардап шекен науқастарда ФТК-1(фозикард-10мг,трмбокард-100мг,метопролол-50мг, ультрокс-10мг) әсерінен 13,3%-ға,ФТК-2 (фозикард-10мг, кардиомагнил-100мг, метопролол-50мг,ультрокс-10мг) 66,6%-ға,ФТК- 3(фозикард-20мг,тромбокард-100мг,метопролол-50мг,ультрокс-10мг) 30%-ға; ФТК-4(хартил-10мг,бисопролол- 5мг,аторис-10мг,тромбокард-100мг) 20%-ға жоғарлайды. «Шығын-пайда» коэффициенту АТЖ-ЕРТЛ интергалды коэффициенті көмегі арқылы анықтау, ФТК-1 (фозикард-10мг, тромбокард-100мг, метопролол- 50мг, ультрокс-10мг)емделген науқастар 43,3%-ға төмендеген, ФТК-2(фозикард-10мг, кардиомагнил- 100мг,метопролол-50мг,ультрокс-10мг)15,7-ға,ФТК-3(фозикард-10мг,тромбокард-100мг,метопролол 50мг,ультрокс-10мг),ФТК-4 (хартил-10мг,бисопролол-5мг,аторис-10мг,тромбокард-100мг) 6,4%-ға жоғарлайды.

Кілт сөздер: жүректің ишемиялық ауруы, фармакоэкономикалық көрсеткіштер,артериалды гипертония,дәрлік препараттар.

Жүрек - қан тамырлар жүйесінің ең көп тараған ауруларының бірі-жүректің ишемиялық ауруы, ал оны емдеудің экономикалық тиімділігін бағалау кардиологиядағы фармакоэкономикалық өзекті мәселерінің бірі болып табылады [1]. Дүниежүзілік статистика бойынша ересек түрғындар арасында жүректің ишемиялық ауруымен 8,4-12% зардап шегеді [2], ал бүл көрсеткіш ҚР бойынша жүрек-қантамыр патологиясының қүрылымында 17,3% қүрайды, және оның жиілігі жасының өсуіне байланысты 2-3 есе өседі [3]. Жалпы өлім көрсеткішінің себебі ретінде жүректің ишемиялық ауруы 53-55% қүрайды [4]. Жүрек-қантамыр сырқаттардың

90% өлімі жүректің ишемиялык ауру мен мидың инсульті себеп болып табылады. Наукастарда артериалык гипертонияның орын алуы ЖИА даму каупін 1,5-1,6 есе өсіреді және бүл сыркарттарда өлім көрсеткіші 2 есе артады [4]. Осыған байланысты жүректің ишемиялык аурының артериалык гипертензиямен жуптаскан наукастарды ерте емдеу - алдын-алу іс-шараларын өткізу ең жотары клиникалык және экономикалык нәтижелер береді. Ишемияға карсы және антигипертензиялык дәрілерді сыркаттарды оңтайлы емдеу үшін колдану өзекті мәселенің бірі.

Жүректің ишемиялык аурының артериалык гипертензиямен жуптаскан наукастардата фармакоэкономикалык нышанының фармакотерапиялык кешендер әсерін канның антитотоктырғыш жүйесінің (АТЖ) - липидтердің еркін радикалды тотығуының (ЛЕРТ) интегралды коэффициентті (ИК) аркылы баталау.

Жүмыстың міндеттеріне сәйкес 50 дені сау адам және жүректің ишемиялык аурының артериалык гипертензиямен жуптаскан II дәрежесімен ауыратын 80 наукас зерттеуге алынды. Олар фармакотерапиялык кешендермен емдеуге байланысты төрт топка бөлінді. 1-топтағы сыркаттар: фозикард (10мг), тромбокард (100мг), метопролол (50мг), ультрокс (10мг); 2-топ: фозикард (10мг), кардиомагнил (100мг), метопролол (50мг), ультрокс (10мг); 3-топ: фозикард (20мг), тромбокард (100мг), метопролол (50мг), ультрокс (10мг); 4-топ: хартил (10мг), бисопролол (5мг), аторис (10мг), тромбокард (100мг); дәрілерін нускау бойынша кабылдады. Емдеу - бакылау мерзімі 6 ай.

Фармакотерапиялык кешендердің фармакоэкономикалык жатдайын зерттеу үшін дәрілік заттардың бағаларын «Еврофарма» фирмасының куны аркылы зерттедік. Есептеу стандарттык әдіс бойынша зерттеліп, наукастың толык бағасы «шытындар-тиімділік» пен «пайдалы-тиімділік» канның антитотыктыртыш жүйесімен липидтердің еркін радикалды тотытуының интегралды көрсеткіштері аркылы аныктадык. Интегралды көрсеткіштерін Орманов Н.Ж. әдісімен [5] аныкталды. Бүл зерттеулер емге дейін және 6 айдан кейін колданылды[6].

Зерттеуге алынтан сыркаттардың емдеуге колдантан фармакотерапиялык кешендердің атаулары мен кажетті дәрілердің санымен және олардың бағасы, емдеу бағамы 1-кестеде көрсетілген.

Кесте 1 - ЖИА артериалык гипертензиямен жуптаскан II дәрежелі наукастарды емдеудегі дәрілік шытынның фармакотерапияның түріне тәуелділігі

1-ФТК-ді колдантанда 1-күндік емнің бағасы - 239,29 тенге кураса, емдеу бағамына 43072,2 те4ге шытындалды. 2-ФТК-ді колдантанда 1-күндік емдік батасы - 250,9 теңгеге тең болса, емдеу батамына 45178,2 теңге шытындалды. 3-ФТК-ді емдеу үшін колдантанда 1-күндік шытын 265,2 теңгеге тең болса, ал емдеу батамы 47752,3 теңгеге тең болды. 4-ФТК-ді емдеу үшін колдантанда 1-күндік шытын 211,4 теңгеге тең болса, ал емдеу батамы 41668,2 теңгеге тең болды. 1-ФТК-нің емдеу батамына каратанда 2-ФТК-нің шытыны 104,8% - пайызды, 3-ФТК және 4-ФТК емдеу батамының куны 96,7% - пайызды курайды. Сонымен жүректің

ишемиялық аурының артериалық гипертензиямен жуптасқан II дәрежелі сырқаттарды емдеу нәтижесіндегі дәрілерге арналған шығын 4-ФТК ең төменгі орын алса, ең жоғарғы деңгейі 3-ФТК, ал 1,2-ФТК ортаңғы жағдайда орын алды.

Жүректің ишемиялық аурының артериалық гипертензиямен жуптасқан II дәрежелі науқастарды емдеудегі клинико-үнемділік нәтиженің көрсеткіштерінің фармакотерапияның түріне байланысты өзгеру 2 - кестеде көрсетілген. Жедел жәрдем шақырудың саны бірінші және бірінші емдік топтарында 3 және 2 шақыру қураса, ал үшінші және төртінші топтарда 3 және 4-ке тең болады. Жедел жәрдем шақыруға кететін щығынның мөлшері бірінші ФТК-нің әсерінен 6078,0 теңгені қураса, 2-фтк емдік топтағы - 4052,0 теңгеге тең болса, ал 3- ФТК жэне 4-ФТК емдік тобында - 6078,0 және 8104,0 тенгені қурады. Бірінші және үшінші топтардағы шығынның мөлшерін 100% теңегенде, екінші жэне төртінші емдік топтарында бул шығын 66,6 % жэне 133,3% қурайды, яғни бул топтарда шығынның мөлшері 33,4% азайса, төртінші топта 33,3 %-ға өседі.

Кесте 2 - ЖИА артериалық гипертензиямен жуптасқан II дэрежелі науқастарды емдеудегі клинико- үнемділік нэтиженің көрсеткіштерінің фармакотерапияның түріне байланысты өзгеруі

Сырқаттарға кардиологтардың келуі бірінші жэне екінші топтпрда бақылау уақытында 4-ке жэне 1,6 тең болса, ал екінші, үшінші жэне төртінші топтарда 3,5 жэне 2,6 рет болады, ал шығынның мөлшері бірінші, екінші жэне үшінші топтарда 1416,0 теңгеге, 566,6 жэне 1239, ал төртінші топта 920,4 теңгені қурайды, яғни бірінші топпен салыстырғанда бул шығынның мөлшері екінші жэне үшінші топта 60,7% жэне 12,5%-ға азайды, ал төртінші топта бул көрсеткіш 35 %-ға төмендейді.

Кесте 3 - ЖИА II дэрежелі науқастарды емдеудің түріне байланысты шығынның жэне аурудың толық қунының жарты жылдық мерзімінде өзгеруі

Жүректің ишемиялық аурының артериалық гипертензиямен жуптасқан II дэрежелі сырқаттарды емдеуге кететін тікелей шығынның мөлшері бірінші топта 51554,0 теңгені қураса, екінші жэне үшінші топта 50784,5 жэне 57044,8 тенгеге тең болады, төртінші топта-65054,2 тенгені қурайды яғни бірінші топпен салыстырғанда тікелей шығынның мөлшері үшінші жэне төртінші топтарда 10,6% жэне 26,2%-ға жоғары болады. Алты айлық бақылау уақытында бірінші топтағы сырқаттардың жумыссыздық күндері 30,0 күнге тең болса, екінші жэне үшінші топтардағы бул көрсеткіш 15,5 жэне 20,2 күндерді, төртінші топта 25,3 күндерді қурайды, ал шығынның мөлшері бірінші, екінші жэне үшінші топтарда 55859,3 тенгені, 24844,1 жэне 32638,4 тенгені құрайды, яғни бірінші топпен салыстырғанда тікелей емес шығынның мөлшері екінші және үшінші топта 51,2% және 56,1% төмендейді.

Жүректің ишемиялық аурының артериалық гипертензиямен жүптасқан II дәрежелі науқастарды емдеу кешендерінің түріне байланысты шығынның және аурудың толық қүнының жарты жылдық мерзіміндегі жағдайы 3- кестеде көрсетілген. Тікелей емес және аурудың толық бағасы ФТК әсерінен әр түрлі деңгейде өзгереді. Аурудың толық бағасы бірінші ФТК тобында 75911,0 теңгені қүраса, ал екінші және үшінші топтарында 63368,9 және 73445,2 теңгеге тең болады, яғни бірінші топпен салыстырғанда толық шығынның мөлшері екінші және үшінші топта 83,5% және 96,7-ға тең болады, ал төртінші топта бүл көрсеткіш 112,7 %-ды (85595,2 теңге) қүрайды ( кесте-3).

ЖИА артериалық гипертензиямен жүптасқан II дәрежелі науқастардың «шығын - пайда» көрсеткішінің АТЖ-ЛЕРТ интегральды коэффициентінің нышандарына байланысты фармакотерапиялық кешендердің әсерінен өзгеруі 4 - кестеде көрсетілген.

Кесте 4 - ЖИА артериалық гипертензиямен жүптасқан II дәрежелі науқастардың «шығын - пайда» көрсеткішінің АТЖ-ЛЕРТ интегральды коэффициентінің нышандарына байланысты фармакотерапиялық кешендердің әсерінен өзгеруі

Ескерту.1-емге дейінгі кеөрсеткіші.2- емнен кейінгі көрсеткіші

Қүрамында: фозикард (10мг), тромбокард (100мг), метопролол (50мг) және ультрокс (10мг) бар фармакотерапиялық кешенінің әсерінен науқастардың қанының АТЖ-ЛЕРТ интегралды коэфициентті 0,30±0,01 шб 0,34±0,02 шб өседі, яғни емге дейінгі деңгейіне қарағанда 13,3%ға жоғарылайды; Қүрамында: фозикард (10мг), кардиомагнил (100мг), метопролол (50мг), ультрокс (10мг); бар фармакотерапиялық кешенін 0,50±0,02 шб өседі, яғни емге дейінгі деңгейіне қарағанда 66,6%-ға жоғарылайды; Қүрамында: фозикард (20мг), тромбокард (100мг), метопролол (50мг), ультрокс (10мг) бар фармакотерапиялық кешенінің әсерінен науқастардың қанының АТЖ-ЛЕРТ интегралды коэфициентті 0,30±0,01 шб 0,39±0,03 шб өседі, яғни емге дейінгі деңгейіне қарағанда 30,0%ға жоғарылайды; 3-ФТК әсерінен қанының АТЖ-ЛЕРТ интегралды коэфициентті емге дейінгі деңгейіне қарағанда өскенмен, бірақ 2-ФТК көрсеткіштерімен салыстырғанда олардың мөлшері 22,0%-ға төмендейді.

Қүрамында: хартил (10мг), бисопролол (5мг),аторис (10мг), тромбокард (100мг) бар фармакотерапиялық кешенінің әсерінен науқастардың қанының АТЖ-ЛЕРТ интегралды коэффициентті 0,30±0,01 шб 0,36±0,02 шб өседі, яғни емге дейінгі деңгейіне қарағанда 20,0%-ға жоғарылайды; 4-ФТК әсерінен өмір сапасының және бірлескен көрсеткіштері емге дейінгі деңгейіне қарағанда өскенімен, бірақ 2-ФТК көрсеткіштерімен салыстырғанда олардың мөлшері 28,0%-ға төмендейді. ЖИА артериалық гипертензиямен жүптасқан II дәрежелі емдеуге әр түрлі қүрылымды ФТК қолданғанда қанының АТЖ-ЛЕРТ интегралды коэффициентті әр түрлі деңгейде өзгереді.Өмір сапасының коэффициенттерінің өзгеру мөлшерін ескеріп, «шығын - пайдалылық» көрсеткішін анықтадық. Бірінші ФТК топта оның мөлшері 670,0 тең болса, ал екінші және үшінші топтарда 380,0 және 564,9 теңгені қүрайды, яғни бірінші топпен салыстырғанда «шығын - пайда» коэффициентінің мөлшері екінші және үшінші топта 43,3%-ға және 15,7%-ға төмендейді, ал төртінші фармакотерапиялық кешеннің әсерінен 6,4%-ға өседі.

Зерттеу нәтижесіне алынған мәліметтер ЖИА артериалық гипертензиямен жүптасқан II дәрежелі науқастарды емдеуге қолданған фармакотерапиялық кешендердің әсерінен тікелей емес, аурудың толық шығыны, қанының АТЖ-ЛЕРТ интегралды коэффициентті және «шығын-пайда» коэффициенті әр түрлі деңгейде өзгереді. Ең тиімді емдік кешен екінші фармакотерапиялық топта: фозикард (10мг), кардиомагнил (100мг), метопролол (50мг), ультрокс (10мг); орын алды.

Қорытынды: 1. ЖИА артериалық гипертензиямен жүптасқан II дәрежелі науқастарда қанының АТЖ-ЛЕРТ интегралды коэффициентті дені сау адамдармен салыстырғанда 70%-ға төмендейді,ал 24апталық 2-

ФКТ әсерінен:фозикард (10мг), кардиомагнил (100мг) метопролол (50мг), ультрокс (10мг); 66,6%-ға жоғарылайды. 2. Сырқаттың толық шытыны бірінші ФТК тобында 75911,0 теңгені қүраса, ал екінші және үшінші топтарында 116,5% және 103,3%-ға тең болады. 3. Науқастардың қанындағы АТЖ-ЛЕРТ интегралды коэффициентті арқылы анықталған «шытын - пайда» көрсеткішінің мөлшері екінші және үшінші топта 43,3% және 15,7%-ға төмендейді ,ал төртінші фармакотерапиялық кешеннің әсерінен 6,4 %-ға өседі.

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ

1. Распространенность АГ и ее связь со смертностью и факторами риска среди мужского населения в городах разных регионов / В.В. Константинов [и др.]. // Кардиология. - 2001. - №4. - С. 59.
2. Цыбин, А.К. Фармакоэкономика: проблемы и пути дальнейшего развития / А. К. Цыбин // Рецепт. - 2000. - № 6(15). - С. 21-24.
3. Байсеркин, Б. С. Состояние кардиологической и кардиохирургической службы в РК и о мерах по дальнейшему развитию на 2007-2009 годы / Б.С. Байсеркин // Медицина. - 2006. - № 11. - С. 12-15.
4. Органов, Р.Г. Сердечно-сосудистые заболевания в РФ во второй половине XX столетия, тенденция, возможные принципы, перспективы / Р.Г.Органов, Г.Я. Масленникова // Кардиология. - 2000. -№6. - С. 4-9.
5. Качество жизни на фоне лечения артериальной гипертензии больных, перенесших инсульт /А.И.Федин [и др.]. // Сборник научных трудов, докл. Междунар. конф. посвященной 100-летию Центральной клинической больницы Московского Патриархата, Россия, 10-11 декабря2004. -М, 2004. -С. 63.
6. Симоненко, В. Б. Клинические особенности течения артериальной гипертонии, осложненной перенесенным ишемическим инсультом / В.Б. Симоненко, Е.А. Широков, Ю.В. Овчинников //Клиническая медицина. - 2007. - № 9. - С. 45-49.