TBL (team based learning) әдісімен оқыту барысында алынған білім ағзалар мен жүйелердің зақымдану семиотикасы мен синдромдарын ажыратуда қолдану, тәжірибелік дағдыларды анамнезді қортындалауда, объективті қарап тексеруде, зертханалық және аспаптық тексеру нәтижелерін дерт кезінде қортындылауға мүмкіндік береді. Студенттерді болашақта нәтижелі медициналық жәрдем көрсетуде коммуникативті, құқықтық және этика-деонтологиялық дағдыларды дамытады.
Халықаралық стандартқа сай студенттерге білім беруде, бәсекеге қабілетті болашақ дәрігерлерді дайындауда, әр түрлі әдістерде оқытуды игеру оқытушылар үшін алға қойған мақсаттырдың бірі. Студенттерді медициналық әдебиеттерді, ғаламтор ресурстарын пайдалана отырып, болашақта студентті тәжірибелік тұрғыдан жұмысқа дайындау.
Қазақстан алдында Президенттің 30 дамыған елдің қатарына кіру , барлық сала бойынша, соның ішінде білім және медицина бойынша, негізгі бағыттардың бірі болып табылады, себебі біздің елдің болашағы осы салалармен тікелей байланысты. Ойлау қабілеті жоғары, зиялы, бәсекеге қабілетті дәрігер, бүгінгі күннің талаптарын білетін: тапсырманы тез, нақты, нәтижелі шешім қабылдайтын азамат тәрбиелеу үшін, кешенді түрде, яғни теориялық білім мен тәжірибелік дағдыларды үйлестіре отырып білім беру маңызды. Бірақ бүгінгі күнде сабақтың тәжірибелік бөлімін оқытуда бірқатар мәселелер туындайтыны рас, олар: кейде науқастардың студент- практикантпен сөзге тартылмауы, кейде бөлімшеде тақырыпқа сәйкес науқастың болмауы, науқастың жеке ақпаратының құпиялығы құқығы ескеріле отырып, студенттің науқастан анамнез жинау мүмкіншілігі толық болмайды. Осы кемшілікетрді ескере отырып, инновациялық оқыту әдісі жоғарыда аталған кемшіліктердің шешімін табуға мүмүкіндік береді. Студенттер өздігінен қажетті теориялық ақпаратты тауып, симуляциялық муляждарда тәжірибелік дағдыларын пысықтай түседі.
TBL әдісінің 4 негізгі қағидасыбар:
- Топ құру: а) кем дегенде 5-7 адамнан тұратын 2 топ болу керек. ә) Деңгейі жағынан бірдей топ құру. б)Топ тұрақты түрде цикл барысында тұрақты түрде жұмыс істеу керек.
- Жауапкершілік – бағалау жүйесін ынталандыру. А) Жеке дайынжыққа деген жауапкершілік ( жеке тест); б) Топта жұмыс істеуде жауапкершілік ( топтық баға+ әр адамның қатысуын бағалау)
- Тапсырма сапасы: а) тест түсінге және қолдануға құрастырылу керек. ә) Күрделі тапсырма – топтық жұмысқа арналған болу керек: нұсқаларды талқылап, ортақ шешім қабылдау.
- Уақытылы кері байланыс: а) тапсырманың әр кезеңін бағалау. ә) топтық тест арнайы жауапты парақ арқылы. б) барлық топқа бір тапсырма. в) әр тапсырма жазбаша түрде және сол мезетте жауапты қорғау, жауапты оқытушымен бірге талқылау.
Мақсат: Жалпы медицина факультетінің 3 курс студенттеріне оқыту үрдісін оңтайландыру, үздіксіз білім жетілдіруге дайындау, тұлғааралық және топтық қарым қатынасты жетілдіру.
Артықшылығы: Топта жұмыс істеуді үйрену, топтық рухты көтереді. Коммуникативті дағдыларды дамытады, уақытты тиімді пайдалануды үйренеді, сабаққа жауапкершілікпен дайындалады, студенттер бірін бірі оқытады.
Сабақтың өткізілуі:
- кезең
Дайындық (аудиториядан тыс) өзіндік жұмыс
- кезең
Дайындықты тексеру: жеке тест, топтық тест, топтық аппеляция, оқытушымен кері байланыс.
Кіріспе: студенттерге Д.Колб әдісімен сауалнама жүргізу. Әр студентке тест таратылады(15 минут уақыт беріледі). Тестке жауап беру барысында, сауалнама нәтижелеріне байланысты студенттер топқа бөінеді.
- Топтарға тапсырма беріледі: топтың атын қою, топ басшысын анықтау және тайм-менеджер тағайындалу керек.
- Топтарға тест беріледі, тесттің ішінде бір сұрақ қате жауаппен болады. Уақыт аяқталғаннан кейін тесттің әр сұрағы оқытушымен бірге талқыланады (қысқа лекция түрінде де өткізуге болады). Соңында топтар қатесі бар сұрақты тауып аппеляцияға берсе және сол сұрақты дәлелмен айтса топқа қосымша тағы 10 балл беріледі.
- кезең
Принциптерді қолдану; топпен жұмыс презентеция түрінде кейс беріледі. Кейске кезеңмен 3 бөлімнен тұратын тапсырмалар беріледі. Тапсырмаларды топтар талқылап жатқанды оқытушы студенттерді сырттан бақылау қажет. Әр бөлім талқыланып біткеннен кейін ортаға топтардан спикер шақырылады. Спикер ретінде аз белсенділік көрсеткен студент шақырылды.
Сабақтың әр кезеңінен кейін міндетті түрде топтың бағалары презентацияда көрсетіліп отырылуы керек.
Сабақтың бағалануы: жеке тест 30%, топтық тест 20%, аппеляция 10%, есеп 30%, қосымша балл 10%.
Топтық жұмыстың қосымша балын бағалаудың әдісі:
Оқытушы әр топты келесі критеримен бағалайды (макс. балл 80)
Уақытты қадағалауы 30
Қатысу белсенділігі 25
Ұйымшылдығы 25
- Алынған баға топтың құрамындағы қатысушылар санына көбейтіледі – бұл топтың жалпы баллы
- Топтың қалауы бойынша әр қатысушыға белсенділігі бойынша жалпы балды үлестіру мүмкіндігі беріледі Қортынды:
- TBL әдісі студенттерді оқытуда оқу-тәрбие үрдісін қайта құрылуына және үнемі жетіліуне бағытталған.
- Студенттердің кәсіби білім алуына, тәжірибелік дағдылардың дамуына TBL әдісі жағдай туғызады.
- Жағдайға байланысты әр студенттің өздігінен ойлануға, бейімделуге, мәселе шешімін табуға, топпен байланыс жасауға мүмкіндік береді.
- Оқуға ынта пайда болу арқылы , білім алу үрдісін жоғарлатады, студенттің шығармашылық қабілетін дамытады, студенттің өз пікір-ойын ауызша айтуға үйретеді.
- Логикалық ойлау қабілетін белсендендіреді.
- Студенттер бірін бірі оқытады.
- Уақытты тиімді пайдалануды үйренеді
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
- Baylor College of Medicine, Team- Based Learning - http://www.grapepeople.com/what_facil itation/
- L., Watson, W. and Black, R. A realistic test of individual versus group consensus decision making // Journal of Applied Psychology. - 1989. - 74(5). - Р. 834-839.
- Team-Based Learning Resources, Wright State University School of Medicine Faculty Development site, www.med.wright.edu/aa/facdev/TBL