Eğitim alaninda yeni paradigma – bulut teknolojileri

Bulut hizmetlerinin bir diğer kullanım alanı, kurumların kullandıkları eğitim yönetim sistemlerinin (LMS, Learning Management Systems) “buluta” taşınmasıdır. Moodle ve Blackboard gibi uygulamalar hâlihazırda “buluttan” indirilebilir ve “bulut” sunucuları ileride güvenilir, kolay sağlanabilir ve ucuz alternatifleri tedarik edebileceklerse kurumların bu tür sistemleri kurmaları düşük bir ihtimaldir.

Bulut teknolojilerinin verimli kullanımı uzaktan eğitim ve eğitimde kitle iletişim araçlarının organizasyon çalışmalarında uygulanan yöntemlerden biridir. “Bulut teknolojileri” kavramının oluşumu, bu teknolojilerin İnternet ağı üzerinde kurulu olup çeşitli şemalarda İnternet simgesinin bulut şeklinde olmasından kaynaklanır.

Bu, verilerin dağıtık ve uzaktan işlenmesini ve saklanmasını, ayrıca çeşitli dosyaları ve belgeleri saklamak, düzenlemek ve arkadaşlarla ve meslektaşlarla paylaşmak üzere internet ağında veri yedeklenmesine yarayan yeni elektronik depolama modelidir. Bulut teknolojileri, sunulan hizmet esnekliğinden faydalanankullanıcılara verilen maksimum limitleri gerektiğinde artırma veya düşürme imkânını sağlamaktadır.

Bulut teknolojilerin özünde aşağıdakiler yatıyor:

• bilgisayarımızda herhangi özel programı kurmadan sadece İnternet bağlantısı sayesinde bulutu
• bulutlar yazılımın ve donanımın tedariki, bakımı ve modernizasyonu konusunda tasarruf sağlarlar.
• bulutta depolanan verilere uzaktan erişim sağlanır dolayısıyla Internet erişimi olan dünyanın her noktasından çalışma yapılabilir [1,3].

Bulut teknolojilerin ana avantajlarına göz atalım:

• Kullanıcı sadece ihtiyacı olduğu zaman hizmet bedelini öder, en önemlisi de sadece kullandığı alanın ödemesini
• Bulut teknolojileri yazılımın ve donanımın tedariki, bakımı ve modernizasyonu konusunda tasarruf sağlarlar.
• Ölçeklenebilirlik, hata güvenliği ve emniyet ― eklentilerin ihtiyacına bağlı,otomatik olarak gerektiği kadar kaynakların boşaltılması ve ayrılması. Teknik bakımı ve yazılımın güncellemesini hizmet sağlayıcısı üstlenir.
• Bulutta depolanan verilere uzaktan erişim sağlanır dolayısıyla Internet erişimi olan dünyanın her noktasından çalışılabilir.

Bulut teknolojilerin eksiklikleri şunlardır:

• Bulut, kullanıcının mülkiyetinde olmadığı için bulutun arka plan altyapısına erişimi Kullanıcı verilerinin depolama güvenliği büyük ölçüde sunucu firmasına bağlıdır.
• Kullanıcıların çoğu için önem taşıyan bir eksiklik daha: kaliteli hizmeti alabilmeleri için kullanıcının güvenilir ve hızlı İnternet erişimini sağlaması gerekmekte (örneğin Kazakistan’da hızlı internet erişimi konusunda sıkıntılar mevcut).
• Bazı veriler Internet ağı sunucusuna depolamak hatta sadece işlemek üzere teslim
• Her uygulama, işlenen verinin ara sonuçlarını veya nihai sonucu harici cihaza, örneğin hafıza kartına, kaydedilmesini sağlamayabilir, halbuki on-line çalışma sonuçları her zaman tatmin edici olmayabiliyorlar.
• Günün birinde veri yedeklemesinin on-line hizmet sunucusu tarafından yapılmama riski mevcut, bu da serverin çökmesi durumunda verilerin kaybolması anlamına

Bulut bilişimin kullanımı alanında birçok eğitim kurumunun attıkları ilk adım öğrencilerin elektronik postalarının dışarıdan desteklenmesi olmuştur (Sclater, 2010). Elektronik posta hizmeti kolayca dışarıdan verilebilir ve eğitim kurumunun çalışması için kesinlikle kilit unsur değildir. Birçok ülkede Google ve Microsoftelektronik posta hizmetini eğitim kurumlarına ücretsiz olarak vermektedir. Google Apps for Education ve Microsoft Live@edu adres defterinin ve görev planlayıcısının yanı sıra anlık mesaj servisi gibi iletişim araçlarını da barındırmakta. Ayrıca metin, elektronik tablolar ve sunumlar ile çalışmayı ve web sayfaları yaratmayı sağlayan belge oluşturma uygulamaları sunulmakta. Bu belgeler, bulutundiğerkullanıcılarıtarafından da düzenlenebilir. Kullanıcılar eğitimlerini tamamladıktan sonra da kullanabilecekleri her türlü belgelerin depolaması için yeterli alan alabilirler. Şu an hâlihazırda bazı kurumlar tarafından Microsoft ve Google’ın sunduğu sistemler “elektronik portföy” olarak kullanılmakta, yine de henüz çözülmemiş bazı konular mevcut, örneğin not verilecek öğrenci çalışmalarının depolanması gibi…

Bulut hizmetlerinin bir diğer kullanım alanı, kurumların kullandıkları eğitim yönetim sistemlerinin (LMS, Learning Management Systems) “buluta” taşınmasıdır. Moodle ve Blackboard gibi uygulamalar hâlihazırda “buluttan” indirilebilir ve “bulut” sunucuları ileride güvenilir, kolay sağlanabilir ve ucuz alternatifleri tedarik edebileceklerse kurumların bu tür sistemleri kurmaları düşük bir ihtimaldir.

Bulut teknolojilerinin eğitim alanında kullanım örnekleri olarak elektronik bülten ve dergiler, öğrenciler ve öğretmenler için kullanıcı hesabı vs. belirtilebilir. Bulut teknolojileri eğitim sürecinde kullanılabilecek bilişim teknolojilerinin tüm olumlu yönlerini kullanarak çeşitli sosyal yazılımlara erişimi sağlayabilir, mobil eğitimlerin organizasyonu için platform olarak kullanılabilirler[1,2,5]. Büyük Britanya’nın araştırmacıları bulut bilişiminin eğitim alanında şu avantajlarını vurgulamaktadırlar [3]: *Yedekleme (bilgisayar bozulsa bile veriler bulutta muhafaza edilir); *Depolama (kullanıcılar her türlü verileri bulutta depolayabilirler); *Erişim kolaylığı (bulutta bulunan verilere mobil cihazdan da erişilebilir); *İşbirliğiimkânı(bulutta aynı anda birkaç kullanıcı çalışabilir, bu fonksiyonun yardımı ile grup projeler oluşturulabilir, dersler esnasında öğretmenler ve öğrenciler arasında işbirliği planları revize edilebilir); *Veri ve zaman kaynaklarının bilinçli kullanımı (öğretmenlerin eğitim dokümanlarını kopyalamak için zamanı ve diğer kaynakları harcamaları gerekmeyecek, öğrenciler ise eğitim materyallerine online formatta erişebilecekler); *Ödevler (öğrenciler ödevlerini bulutta muhafaza edebilirler, öğretmen ise uygun olduğu her an ödevlere bakabilir). Programlama eğitimi sırasında entegre işleme ortamlarının kullanımı sayesinde şunlar yapılabilir: *eğitim sürecinin tüm katılımcıları için ek etkileşim imkanları yaratılır; *öğrenciler bulut uygulamalarını ortaklaşa kullanmayı öğrenirken veri depolamasının yanı sıra bulutta yeni ürünleri oluşturarak yeni teknolojileri tanıma imkanlarınıelde edecekler; *derslik içi eğitimlerinin yanı sıra öğretmenler farklı eğitim yöntemlerini kullanabilirler; *mobil eğitim yöntemini kullanarak öğrencilerin kişisel çalışmaları daha efektif şekilde organize edilebilir [1,3,4].

Bilim adamlarının bilimsel çalışmaları ve bireysel denemelerin sonuçlarına dayanarak diyebiliriz ki yüksek öğretim kurumlarında bulut teknolojilerinin eğitim sürecine dâhil edilmesi aşağıdakileri sağlar:

• eğitim alanlarının verimli kullanımı sağlanır (geleneksel PC‘ler ile özel olarak donatılmış dersliklerin organize edilmeleri gerekmez);
• PC dersliklerin organizasyonu ve bakımı için gerekli masraflardan ciddi oranda tasarruf sağlanır;
• çağdaş bilgilere erişmek için yeni bir boyut kazanılır – öğrenciler İnternete erişebildikleri her yerde ve her an eğitim sürecine dahil olabilirler;
• daha verimli interaktif eğitim süreci sağlanır;
• eğitimsürecindeöğrenimhizmetlerininoluşturulması, adaptasyonuveçoğaltılmasıdahahızlıyapılabilir;
• öğrencilerin, sunulan öğrenimhizmetleriileilgilideğerlendirmeveyorumlaryaparaköğretmenlere geri bildirimde bulunmaları sağlanır;

E.A.Buketov Karaganda DevletÜniversitesindeve L.N. GumilevAvrasyaMilliUniversitesinde “Pedagojik öğrenim” formasyonunda olan öğrenciler için «Geleceköğretmenlerinbilişimteknolojilerinikullanımesasları»derslerinde   biz Disc Google bulutkaynağınıkullandık. Disc Google,   disk alanıharicindemasaüstüuygulamalarınıkullanmadanbelgelerioluşturma, düzenlemevemuhafazaetmeimkanınısağlayanbirenstrümandır.Disc  Google’dabulunanbelgelerGoogle Dokümanlar uygulaması yardımı ile açılabilir.Google Dokümanlar ile çalışabilmek için metin düzenleyicisine ihtiyaç yoktur, internet erişimi ve arama motorunun olması yeterli. Metin yazmak, elektronik tabloyu oluşturmak, düzenleme yapmak ve istenilen formatlardan birinde (PDF, DOC, ODF) dosyayı kaydetmek için ek programlara ihtiyaç yoktur.Bulut bilişiminin kullanımı sayesinde biz şunları yapabildik: 1) Öğretmenin ve öğrencilerin ulaşabildikleri ortak disk alanını organize ettik, bu sayede derslerde yeni çalışma formatlarımız oluştu; 2) Derslerde ihtiyacımız olan belgelerin serbest paylaşımını organize ettik, örneğin eğitim ve metodoloji kaynakları ve öğrencilerin pratik ödevlerini yaptıkları raporlar gibi; 3) Yaratıcı ödevleri yapabileceğimiz ortak kavramsal ortamı yarattık. Örnek olarak, öğrencilerin «Pedagoji dallarında eğitimi verirken sosyal ağ imkânlarını kullanma» konulu yaratıcı laboratuvar çalışma ödevi belirtilebilir. Laboratuvar çalışmasının amacı, belirtilen dalın eğitimi için sosyal ağların kullanım yönteminin seçilmesidir. Ödevler şu şekilde tanımlanmıştır: 1. Çalışmaya başlamadan önce seçmiş olduğunuz dalın eğitim verme sürecinde kullanacağınız sosyal ağını belirleyin. 2. Sosyal ağda, ilgili dalın eğitimi sırasında sizin için faydalı olabilecek grupları bulun.

3. Bu grupların yardımı ile ne gibi öğrenim şekillerini organize edebileceğinizi tespit edin: Öğrencilerin kendi kendine çalışmaları 2. Bireysel çalışma 3. Grup çalışması 4. Kolektif etkileşim 5. Derslik dışı çalışma
4. Sosyal ağda seçmiş olduğunuz grupları ve grupların yardımı ile organize edebileceğiniz öğrenim şekillerini anlatan rapor hazırlayın [2,6].

Öğrenciler, hazırlamış oldukları raporları ortak klasöre koyuyordu, böylece her öğrenci bölüm arkadaşlarının raporlarını inceleyebilirdi, kendi ödevlerini çözmek için fikir kullanabilirdi, arkadaşların fikirlerini geliştirebilir ve kendi alternatiflerini sunabilirdi. Çalışmanın neticesinde öğrenciler tarafından pedagoji, psikoloji, yabancı dil alanlarında belli başlı konuların eğitim süreçlerinde sosyal ağ kaynaklarınınçeşitli kullanım seçenekleri önerildi. Öğrenciler, dersler esnasında çeşitli öğrenim formlarını (kontrol, kendi kendine çalışma, teorik materyalin incelemesi, pratik ödevlerin yapılması) organize etmek için farklı bilgi sunum şekillerini (ses ve görüntü dosyaları, tablolar, şemalar), bilimin ilgili dallarında güncel haberleri kullanma önerilerinde bulundular [7].

Öğrencilerin yaratıcı çalışma sonuçları SECI modeli çerçevesinde analiz edildikten sonra şu neticeye varılmıştır: 1. öğrencilere yaratıcı çalışma ödevini verirken öğretmen yeni bilgi oluşumu konusunda moderatör rolünü üstlenebilir; 2. bulut kaynakları, kavramsal bilgi alanının tüm özelliklerini taşırken, bu tür alanın prototipi olduğu söylenebilir; 3. sosyal ağlarda iletişim alışkanlıklarını kullanarak yaptıkları çalışma neticesinde öğrenciler belli başlı konuların eğitimini verirken ağ kaynaklarının kullanım metotları hakkında yeni bilgi edindiler. Ortak disk alanının olması ise bu buluşları grubun diğer üyeleri ile paylaşma imkânını sağlamıştır. Böylece grubun tüm üyeleri tarafından kullanılabilecek, geliştirilebilecek ve değiştirilebilecek yeni entelektüel ürün yaratıldı. Derslerde bulut kaynaklarını kullanan öğrenciler şu olumlu taraflarını tespit ettiler: a) öğrencilerin farklı faaliyetlerini (bireysel, grup, kolektif, kendi kendine) organize edebilme olanağı; b) görsel bilgilerin kullanımı (resim, ses ve görüntü dosyaları) ve multimedya formatında eşsiz bilgi materyallerini (tablolar, el yazmaları, video ve ses kayıtları vs.) sunma imkânı; c) incelenen objelerin ve süreçlerin modelleri üzerinde çalışabilme imkânı (pratikte incelenmeleri zor olanlar dâhil), incelenen objeleri sanal 3-boyutlu şekilde sunma ve etkileşim yaratma olanağı; d) öğrencilerin kendi kendine yaptıkları çalışmalarının öğretmen tarafından takip edilme olanağı, otomatik kontrol sağlama ve sunulan bilgi ve becerilerin daha objektif olarak değerlendirme imkânı, interaktif ödevleri oluşturma olanağı; e) öğrenciler, sunumları ve video dosyalarını hazırlayabilir ve düzenleyebilirler, ortak erişim kapsamında soru sorabilir ve çeşitli konuları tartışabilirler, hatta oylama yaparak en iyi çalışmayı seçebilirler; f) öğrenciler ödevlerini yürütürken öğretmen her ödevin olgunlaşma evrelerini takip edebilir, alınan sonuçları analiz edebilir; g) sistemin kullanım kolaylığı, her bilgisayardan, tabletten, mobil cihazdan buluta erişme olanağının olması; h) kullanışlı arayüzün olması, dosyaları paylaşma, istenilen her zaman ve istenilen her yerden görüntüleme imkânın olması.

Yukarıda anlatılanların çerçevesinde, bulut bilişimlerinin eğitim alanında, bilimsel ve deneysel çalışmalarda geniş uygulama perspektiflerin olduğu, ayrıca uzmanların, lisansüstü öğrencilerin ve okul öğrencilerinin uzaktan eğitimleri için kullanılabilir olduğu söylenebilir. Yüksek öğretim kurumunda “bulut” modelini kullanarak inşa edilen ortak bilgi ortamı öğrencilere çağdaş, talep edilen eğitimin verilmesini sağlarken alınan eğitim sayesinde insanların iş piyasasında kısa ve uzun vadede rekabetçi olmaları garanti edilecektir. Bunun dışında yeni teknolojilerin kullanımı yüksek öğretim kurumun fonksiyon verimliliğini artırarak gelişmesini sağlayacaktır.

1. SkleyterN. Облачные вычисления в образовании: Аналитическая записка/ Пер. с англ. Институт ЮНЕСКО по информационным технологиям в образовании.-Москва, 12 с.
2. Aleksaniya.G. А. Сервисы Google в организации самостоятельной деятельности студентов СПО [Текст] / Г. А. Алексанян // Молодой ученый. — — №9. — С. 263-266.
3. Lemeshko М. Облачный сервис Live@edu как платформа управления объединенными коммуникациями Вуза // Персональный сайт Максима Лемешко – 14 марта [Электронный ресурс]. URL: http://mrlemeshko.wordpress. com/2011/03/14/облачный-сервис-liveedu-как-платформа-управ/ (дата обращения: 26.12.2012).
4. А.I. Gazeykina, А. S. KuvinaЕкатеринбургПРИМЕНЕНИЕ ОБЛАЧНЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ПРОЦЕССЕ ОБУЧЕНИЯ ШКОЛЬНИКОВ
5. GolycinaI.N. Социальное программное обеспечение в современном профессиональном образовании // Международный электронный журнал “ Образовательные технологии и общество (EducationalTechnology&Society) “ V.15. №4. С.515-526. URL: http://grouper.ieee.org/groups/ifets/russian/depository/v15_i4/pdf/11.pdf
6. Buyya, Cloud Computing: Principles and Paradigm / R. Buyya, J. Broberg, A. Goscinski. – Hoboken, NJ, USA: John Wiley & Sons, 2011.
7. Mell, The NIST Definition of Cloud Computing / P. Mell, T.Grance. – Gaithersburg, 2011