Асқазан мен ішек жолдарындағы операциядан кейінгі болатын асқынулардың ең қауіптісі – перитонит.
Тігістің сөгілуінен болатын перитониттен шығындар кейбір авторлардың көрсетікіші 37% -тен 85.5% - ке дейін жетеді. Бүның ішінде асқазан-ішек жалғауының тігісінің сөгілуінен болатын перитонит 0,4%-17,4% -ті қүрайды (1). Қүрсақ қуысы операциясынан кейінгі, тағы бір көп кездесетін ауру, ішектердің бір-бірімен жабысуы. Олардың жиілігі 7,8% - 24,7%-ке кезедеседі.
Операциядан кейінгі шығын 7,7% - 55%-ке дейін жетеді (3). Сондықтан болар операциядан кейінгі іріңді перитонит пен жабысқақ кеселіне қарсы күрес құрсақ хирургиясы үшін өзекті мәселе болып келеді. Бұл мәселе тігіс әдісін жетілдірумен тығыз байланысты. Операция кезінде асептиканы қаңшылдықты сақтағанмен, инфекцияға қарсы күресті күшейткенмен, ішек қуыснынан құрсақ қуысына откен микробтарға қарсы антибиотик қолданғанмен бұл сұрақ өз шешімін таппай келеді.
Қүрсақ қуысның ластануына кедергі жасайтын , әрі герметикалы, ірң асқазан-ішек жолдарын аз зақымдандыратын тігіс табу хирургтар үшін өзекті мәселе болып қала береді.
Кейбір көзқарастар бойынша тігістің сөгілуі, жалғау тканьдарындағы инфекциялық некрозбен гипотензияға байланысты. Сонымен қатар ішек қуысындағы қысымның өсуімен ішек қабырғаларының керілуі де өз әсерін тигізеді.
Жалғау тканьдарының регенерациясының төмендеуі, жалғау жарасының шеттерінің зақымдануы, жара шеттерінің қан айналымының бүзылуы, патогенді микрофлоралармен ферменттердің әсері, міне осылардың бәрі әкеліп тігістің сөгілуіне, қүрсақ қуысына іріңдік қабынуы болып, перитонитке әкеліп соғады. Кейді операция таза өтсе де, тігіс сөгілмесе де перитонит және операциядан кейнгі жабысу процессі болады. Себебі неде?
Оның себебі, жалғау жарасының жазылу процесіне байланысты. Ал жалғау жарасының жазылуы тігістің физикалық және биологиялық герметикалығына тікелей байланысты. Әр түрлі авторлардың арнайы зерттеулері көрсеткендей физикалы герметикалы ішек тігісі, биологиялық герметикалы емес. Сол үшін операциядан кейінгі асқынулар, жалғау тігіс арқылы ішек қуысынан, қүрсақ қуысына өткен инфекциямен ластануынан. Бүған дәлел А.А.Запорожец тігіс жіптерінің микроб өткізгіштік қасиетін биолгоиялық тексеру әдісімен анықтады. Сөйтіп мынадай түжырымға келді: тігіс сөгілмей-ақ физикалық герметикалық ішек тігісінде, жіп бойымен өткен инфекция арөылы перитонит болуы мүмкін. Бүған себеп жалғау жарасының қабынуы, ішектің шырыш қабатының және басқа қабаттарының зақымдануы мен жара шеттерінің методикасы мен тігіс жіптерінің материалдары да өз әсерін тигізеді.2)
А.В. Шотт пен әріптестерінің (3) пікірінше операциядан кейінгі 6-9 сағат ішінде қүрсақ қуысы екінші рет ластанады. Ол ішек тігістері арқылы, ішек қуысынан микробтар қүрсақ қуысына өтеді. Бүл жағдай екі қатарлы тігіс кезінде, әсіресе, шырыш қабатын орай тіккенде және тігіс жібі ретінде жібек жіппен, кетгутті қолданғанда көп кездеседі. Бір қатарлы сірі бүлшық етті тігіс кезінде аз кездеседі. Осы жоғарыда кездесетін кемшіліктерді болдырмау мақсатында КЖШККА-да 2012жылдан бастап, бір қатарлы сірі бүлшық етті тігісті колдана бастадық. Сонымен қатар асқазан мен үлтабар ойық жарасын мүмкіндігінше консервативті емдеуге тырыстық. Әсіресе эндоскопиялық гемостазды кеңнен пайдаландық.
Соның нәтижесінде айтарлықтай табысқа қол жеткіздік. Салыстырмалы түрде қарайтын болсақ 2011жылы хирургия бөлімшесінде, асқазан мен үлтабат ойық жарасынан қан кетуіне бйланысты 123 науқас ем алса соның 60-на ( 49%)ота жасалған: Барлық операция бүрыннан қалыптасқан екі қатарлы тігіс әдісімен орындалған. 2012жылы барлығы 152 науқас әр түрлі дәрежедегі қан кетуіне байланысты емделді. Мүміндігінше эндоскопиялық гемостаз жасап, консервативті емдеп органды сақтап қалуға тырыстық. Нәтижесінде барлығы 28(18%) науқасқа ота жасалды. 21- науқасқа асқазан резекциясы, 8 науқаста қанап түрған ойық жара тігілді. Ойық жараның тесілуіне байланысты 35- науқасқа ота жасалса, 6-науқаста асқазан резекциясы, 29-жағдайжа жара тесігі тігілді. Осы 63 операцияның 27-і бір қатарлы үзіліссіз сірі-бүлшық ет- шырыш асты тігісімен орындалды. Жалғау жарасының жарамсыздығы немесе басқада асқынулар байқалмады.
Атравматикалық ине жара шеттерін аз жарақаттайды, шырыш қабатының түтастығы бүзылмайды, тігіс жібі ішек қуысының инфекциясымен ластанбайды. Сондықтан ішек қуысындағы микрофлора қүрсақ қуысына өтпейді, жалғау жарасы бірінші ретпен жазылады.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
- Бородин И.Ф. Некоторые вопросы диагностики и лечения ранних послеоперационных перитонитов. Киш: 1978. - №1. –1-4.
- Запорожец А.А Инфицирование брюшины через физический герметичный кишечный шов. - Минск: 1968. – 206 c.
- Корепанов В.И., Мумладзе Р.Б., Морисов И.Н., Васиьлев И.Т. кишечный шов. - М.: 1995.- 65 c.
- Султаналиев Т.А., Тлуф Б.Д., Якубов А.М. Асқазан және ұлтабар ойық жарасын хирургиялық емдеудегі тігістің маңызы. /Вестник КазГМУ. - 2000ж