Мақалада колоректалды рактың Қазақстандағы эпидемиологиялық жағдайына баға берілді. Колоректалды рак ең көп таралған бес онкологиялық аурулардың қатарында. Қазақстан стандартты халқы және Еуропаның стандарты халқы бойынша стандартталған аурушаңдық көрсеткіштері сәйкесінше 14,73/100,000 және 20,85/100,000 құрады, ал жас бойынша стандартталған өлім көрсеткіштері сәйкесінше 14,6/100,000 және 8,74/100000 құрады. Колоректалды рак барлық онкологиялық өлім себептері ішінде үшінші орынды алады. Колоректалды рактың аурушаңдығы мен өлім көрсеткіштері әйелдерга қарағанда ерлерде өте жоғары. Тоқ ішек рагының дамуы жас ұлғайған сайын жоғарылай береді, әсіресе 50 жастан асқанда. Осылайша, колоректалды рак Қазақстандағы онкологиялық қызметтің маңызды мәселесі болып қала береді.
Өзектілігі: Колоректалды рак (КРР) қатерлі ісіктердің кең таралған түрі және дүние жүзінде онкологиялық өлімнің негізгі себептерінің бірі болып табылады. Және де қоғамдық денсаулық сақтаудың маңызды мәселесі болып қала береді. КРР дүние жүзі бойынша ерлерде онкологиялық аурулардың ішінде өкпе қатерлі ісігі және қуықасты безінің қатерлі ісігінен кейінгі үшінші орында, ал әйелдерде сүт безі қатерлі ісігінен кейінгі екінші орынды алады. Халықаралық қатерлі ісікті зерттеу агенттігінің (ХҚІЗА) деректері бойынша 2012 жылы КРР-пен алғашқы анықталғандар саны 1,3 миллионнан асқан және барлық онкопатологияның 10% құраған. КРР ең жиі онкологиялық өлімнің себептерінің ішінде төртінші орында (барлық онкологиялық өлімнің шамамен 8,5%) және әр жыл сайын шамамен 700 мың адам қайтыс болады [1].
ХҚІЗА деректері бойынша әлемнің дамыған елдерінде КРР аурушаңдығы аз дамыған елдермен салыстырғанда
Қорытынды және түйін. Он жыл ішіндегі аурушаңдық пен өлім көрсеткіштеріне жүргізілген талдау Қазақстан Республикасындағы КРР негізгі статистикалық тенденциясын көрсетті.
2006-2015 жылдар аралығында ерлер мен әйелдерде КРР аурушаңдығы жоғарылағандығы байқалды. 2006 жылдан бастап КРР аурушаңдығы ерлерде 30%, ал әйелдерде 22% жоғарылаған. КРР аурушаңдық деңгейінің жоғарылағанына қарамастан, КРР-тан өлім көрсеткішінің төмендеу тенденциясымен салыстырмалы тұрақтану байқалады.
Басқа да елдердегі секілді Қазақстанда да әртүрлі аймақтарда КРР-тың аурушаңдығының географиялық жағдайына байланысты өзгергіштігі анықталады.
Осылайша, КРР жоғары аурушаңдық деңгейлі қатерлі түзілістердің ішінде алдыңғы қатарда қала береді.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 Ferlay J, Soerjomataram I, Ervik M, Dikshit R, Eser S, Mathers C, Rebelo M, Parkin DM, Forman D, Bray F. Cancer Incidence
and Mortality Worldwide: sources, methods and major patterns in GLOBOCAN 2012//International journal of cancer. -
2014. №136(5). -С.359-386.
2 |
Қазақстан Республикасындағы онкологиялық мәліметтер) - ҚазОжРҒЗИ, - Алматы-2007. |
қызметтің |
2006 |
жылғы көрсеткіштері (статистикалық |
||
3 |
Қазақстан Республикасындағы онкологиялық мәліметтер) - ҚазОжР ҒЗИ, - Алматы-2008. |
қызметтің |
2007 |
жылғы |
көрсеткіштері |
(статистикалық |
4 |
Қазақстан Республикасындағы онкологиялық мәліметтер) - ҚазОжР ҒЗИ, - Алматы-2009. |
қызметтің |
2008 |
жылғы |
көрсеткіштері |
(статистикалық |
5 |
Қазақстан Республикасындағы онкологиялық мәліметтер) - ҚазОжР ҒЗИ, - Алматы-2010. |
қызметтің |
2009 |
жылғы |
көрсеткіштері |
(статистикалық |
6 |
Қазақстан Республикасындағы онкологиялық мәліметтер) - ҚазОжР ҒЗИ, - Алматы-2011. |
қызметтің |
2010 |
жылғы |
көрсеткіштері |
(статистикалық |
7 |
Қазақстан Республикасындағы онкологиялық мәліметтер) - ҚазОжР ҒЗИ,- Алматы-2012. |
қызметтің |
2011 |
жылғы |
көрсеткіштері |
(статистикалық |
8 |
Қазақстан Республикасындағы онкологиялық мәліметтер) - ҚазОжР ҒЗИ, - Алматы-2013. |
қызметтің |
2012 |
жылғы |
көрсеткіштері |
(статистикалық |
9 |
Қазақстан Республикасындағы онкологиялық мәліметтер) - ҚазОжР ҒЗИ, - Алматы-2014. |
қызметтің |
2013 |
жылғы |
көрсеткіштері |
(статистикалық |
10 |
Қазақстан Республикасындағы онкологиялық мәліметтер) - ҚазОжР ҒЗИ,, - Алматы-2015. |
қызметтің |
2014 |
жылғы |
көрсеткіштері |
(статистикалық |
11 |
Қазақстан Республикасындағы онкологиялық |
қызметтің |
2015 |
жылғы |
көрсеткіштері |
(статистикалық |
мәліметтер) - ҚазОжР ҒЗИ, - Алматы-2017.
- Здоровье населения Республики Казахстан и деятельность организаций здравоохранения в 2015 году. -
Министерство здравоохранения и социального развития РК. - Астана: 2016. - №39. -С. 17-18. - Турбекова М.Н., Камхен В.Б. Региональные особенности эпидемиологии колоректального рака в
Казахстане//International Journal of Experimental Education.-2015. - №11. -С.52-53. - Torre LA, Bray F, Siegel RL, Ferlay J, Lortet-Tieulent J, Jemal A. Global cancer statistics, 2012//CA Cancer J Clin.-2015. -
№65. -С.87-108.