Бұл мақалада балаларда кездесетін бас миы ісіктерінің түрлері, оның емдеу жолдары, соның ішінде ең тиімді тәсілдердің бірі сәулелік әдіс қарастырылады. Осы уакытқа дейін қолданылып келген конвенциальды әдіс пен заманауи технологияның дамуына байланысты пайда болған конформды әдісті салыстыру барысында кемшіліктері мен артықшылықтары айтылады. Сонымен қатар конформды әдіспен ем алған 11.2013-04.2015жылдардың аралығындағы бас миы ісігі мен жедел лимфобласты және миелобласты лейкозбен ауырған балалар саны көрсетіледі.
Кіріспе.
Балалардағы бас миы ісіктері көп жағдайда біріншілік болып кездеседі және басқа ағзалардың ісіктерінің метастазы ретінде екіншілік болады.
ОЖЖ біріншілік жаңа түзілімдері педиатрияда лейкоз және лимфомадан кейін, екінші орынды алып ,16-20% ды кұрайды және кең таралған үлкен (солидты) ісіктер болып табылады. (Солидты ісік - бұл тінде өсетін ісік түрі, бір орында ғана өседі. Олар кез келген ішкі ағзалардан немесе ағзалардың жүйесінде өсе алады).[1]
ОЖЖ ісіктерінің ішінде жұлын ісіктері 5%-ды құрайды. БМІ жыл сайын Қазақстанда 18 жасқа дейінгі 60-70 бала шалдығады.Ресейде БМІ-Н 16 жасқа дейін 500ден аса балалар ауырады. АҚШ-та 18 жасқа дейінгі 1700 балаларда жыл сайын бас миының ісіктері анықталады.[2] Балаларда бас миының ісіктері ересектерден өзіндік тән белгілерімен, морфологиялық тұрғыдан ғана емес , құрылымы мен орналасу орнымен , сонымен қатар симптоматикасы, клиникалық ағымы және нәтижесімен өзгешеленеді.
Балаларда ОЖЖ-нің морфологиялық дамуы өмірінің 2 жылында аяқталады. Балаларда бас миының моторлық және сенсорлық координациялары ары қарай дами береді, және де интелектуалды қабілеттері де қалыптаса бастайды.Балалық шақта ОЖЖ ісіктерін емдеген соң , әртүрлі түрде және дәрежеде неврологиялық және нейропсихикалық бұзылыстар байқалады.[1]
Материалдар мен тәсілдер.
Сәулелі терапия — бұл иондаушы сәулелерді қолдану арқылы адам организміне және тіндерге бірнеше секундта биофизикалық, морфологиялық және функциональды өзгерістерге алып келетін энергия түрі.
Балалардың даму барысында әр түрлі жас мерзіміндегі қатерлі бластомалардың биологиялық және клиникалық ағымының ерекшелігіне байланысты емдеуге бағытталған радиациялық онкологияның бір бөлімі болып табылады СӘУЛЕЛІ ТЕРАПИЯНЫҢ ҚАҒИДАЛАРЫ
- Патологиялық ошаққа оnтималды дозаларды таңдау
- Ағзаның қорғаныш күшін қалыптастыру мақсатында емдік іс шаралар жүргізу
- Көрші ағзалар мен тіндерді сәулелік зақымданудан қорғау [3]
Зерттеу тәсілі:
Сәулелі терапияның конвенциальды әдісі (2D)
Конвенциальды сәулелік терапия науқастарға қарапайым әдіспен жүргізіледі. (сәулелену алаңына қосымша арнайы қорғаныш заттарды: блоктар, болюстер және клиньдер қолданылады).
Конвенциальды әдіс (2D)
- Ісік және қауіп төнетін көрші ағзалар бір немесе бірнеше кесіндіде пішімделеді.
- Аймақ өлшемі жуықтап қойылады.
- Радиация мөлшерінің таралуын барлық аймақта бағалай алмаймыз.
- Ісікті жеткілікті мөлшерде сәулелендіре алмау және қауіп төнетін көрші ағзаларға өте көп мөлшерде сәулелену қауіпі бар. [4-5]
3D-конформды сәулелену.
Конформды сәулелік терапия ісіктің нақты өлшемін,пішімін, локализациясын және қалыпты мүшелер мен тіндердің ісік көлеміне ара қатынасын анықтауға, ісікті неғұрлым біркелкі сәулелендіруге, көп жапырақшалы коллиматордың көмегімен қалыпты мүшелер мен тіндерді қорғап, ерте және кеш сәулелік зақымдану жиілігі мен ауырлығын азайтуға мүмкіндік береді.
3D-жоспарланудьщ артықшылығы
Ісікке бағытталған сәуле мөлшері жоғары болады
Ісіктің толық жойылуы жиілігі жоғарылайды.
Жалпы көрсеткіштер жақсарып,үрдістің қайталануы болмайды.
Қалыпты тіндерге сәулелік жүктеме азаяды.
Көрші мүшелердің қандай мөлшерде сәуле алып жатқанын бақылай аламыз.[6]
конформды тәсілмен ем алған бас миы ісіктері мен жедел лимфобласты және миелобласты лейкозбен ауырған балалар саны көрсетілген. [7]
Заманауи технологияның дамуна байланысты Қазақстанда балалар конформды тәсіл бойынша 2013 жылдың қараша- желтоқсан айынан бастап ем алып жатыр. Берілген кестелерде 11.2013-04.2015жылдардың аралығындағы
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
- Дурнов Л.А., Голдобенко Г.В., Курмашов В.И. Детская онкология. - 1997. – 318 с.
- Клинический протокол Опухоли головного мозга у детей. - 2012. – 419 с.
- Трофимова О.П., Ткачев С.И., Юрьева Т.В ПРОШЛОЕ И НАСТОЯЩЕЕ ЛУЧЕВОЙ ТЕРАПИИ В ОНКОЛОГИИ // Клиническая онкогематология. - 2013. - №4. - С. 2-4.
- Козлова А.В. Лучевая терапия злокачественных опухоли. – М.: Медицина, 1971. - С. 123-124.
- Переслегин И.А., Саркисян Ю.Х. Клиническая радиология. – М.: Медицина, 1973. - С. 62-63.
- В.П.Белова, И.В.Глеков., В.А.Григоренко, М.В.Левченко, Н.А.Сусулева, А.В.Яркина. КОНФОРМНАЯ ЛУЧЕВАЯ ТЕРАПИЯ В ДЕТСКОЙ ОНКОЛОГИИ // Онкопедиатрия. - 2015. - №1. - С. 54-55.