Хирургиялық стоматология клиникасынДа Кетанов Дәрісін қолДана отырып ауыру сезімі басым 48 науқасқа жүргізілген емнің нәтижесі қарастырылДы.Кетанов Дәрісі бет -әлпеті аймағынДа ауыру сезімі азуақытқа созылатын науқастарДы емДеуге,отаДан кейінгі ауыру сезімін басуға және нейростоматологиялық ауруларДы кешенДі емДеу үшін қолДануға болатынДығына көз жеткізДік.
Мәселенің өзектілігі. Жаı<–бет элпетi аймаFыбiрнеше анатомды-физиологиялық жэне анатомды-топографиялық ерекшелiктермен сипатталады.Соның iшiнде атап айтатыны бай анимальдi (эсiресе сезiмтал)жэне вегетативтi нервтермен қамтамасыз етiлуi.Бyл факт осы аймақтың кoптеген аурулары,стоматологиялық хирургиялық оталар жэне олардан кейiнгi кезеңдер де кyштì ауыру сезiмiмен сипатталатынын дэлелдейдi.Сонымен қатар, анимальдi- вегетативтi нервтер бет элпетiнщ эртYрлi жүйке ауруларының дамуына да себепкер болатындықтан,оқулықтарда олар нейростоматологиялық аурулар деген терминмен белгiлi(1). Оларға вегетативтi нерв жyй℮сì мен бас-ми қаңқасы нерв жүйелершщ бұзылыстарының сиптомды жиынтықтарымен қатар,артрогендi,стоматогендi,вертеброгендi синдромдар да жатады(2). Науқастың дэрiгерге қаралуына негiзгi себепкер ауру сезiмi болғандықтан,оны жою кешендi емнщ басты мақсаты.Сондықтан нейростоматологиялық аурулар түрш кешендi емдеу саласында жэне хирургиялық стоматологиялық отадан кейiнгi ауру сезiмiн басу Yшiн тиiмдi дэрi –дэрмектердi iздеу жэне тэжiрбиеге енгiзу үлкен қызығушылық тудырады. Жоспалы жэне жедел түрде хирургиялық ота алған науқастардың 35 %-ы ауру сезiмiнен зардап шегедi(J.Svensson, IV Конгресс EFIC,Прага, 2003ж). Есте сақтайтын маңызды нэрсе, ауру сезiмiнен қорғану, яғни скальпельдщ денеге тиген уақытынан ота аяқталғанға дейiнгi кезең(3). Сондықтан кейбiр жағдайларда (зақымды, эрi кYрделi тiс жұлу, дентальдi имплантация) ота кезiндегi жэне одан кейiнгi ауру синдромының алдын-алу мақсатында аналгетик тағайындау дүрыс шешiм болып табылады(4). Клиникалық тэжiрбиеде ауру синдромын басуға қолданылатын дэрi болып қабынуға қарсы эсер ететiн стероидты емес препарат кең қолданылады(ҚҚСЕП). Жер шарында бұл препаратты күнше 30млн.,жылына 300млн науқас қабылдайды(5). Бiрақ ҚҚСЕП қолдану 70% науқастарда асқазан мен он екi елi iшектщ шырышты қабығының қабынуына жол ашады немесе гастро- дуоденопатияларды тудырады(6). Мұңдай жағдайлар препаратты ұзақ мерзiм қолданғанда дамиды(7).
Хирургиялық стоматологиялық клиникаларда отадан кейiнгi ауру сезiмдерiн жэне нейростоматологиялық ауруларды кешендi емдеуде бұл препараттар қысқа мерзiмдi, 2-4 күн шамасында тағайындалатындықтан, ұзақ курс жүргізудщ қажеттiлiгi болмайды. Кетанов дэрiсi 10мг таблетка болғандықтан қысқа курсқа(5 күн) тағайындалады да, созылмалы ауруларды емдеуге ұсынылмайды.
Стоматологиядағы отадан кейiнгi ауру сезiмiмен нейростоматологиялық ауруларды емдеу мақсатында қолданылған кетанов дэрiсiнщ қасиеттерi зерттелдi.
Кетанов стероидты емес қабынуға қарсы бағытталған дэрi болғандықтан, ауру сезiмiн баса алатын, дене қызуын түаре алатын жэне қабынуға қарсы қасиетке ие. Ол простагландиндердщ синтезiн перифериялық тiндерде ЦОГ- 1 жэне ЦОГ-2 белсендiлiгiн тежеу арқылы эсер ететiндiктен, кiшiгiрiм ауру сезiмiн басу Yшiн қолданылады.
Зерттеу мақсаты: хирургиялық стоматология клиникасында ауру синдромын басу Yшiн науқастарда кетанов препаратының тиiмдiлiгiн тексеру.
Материалдар мен әдістері: жақ-бет элпетi аймағында ауру сезiмi бар 48 науқас тексерiлiп, оның 16-сы ер адам, 32-сi эйел адам жэне жас шамалары 16дан-30 жасқа дейiн болды. Барлық науқастар кетанов препаратын 10мг-нан күшне 3 рет тамақ iшерде жэне одан кейiн 5 күн қабылдады. Тексеруге қатысқан барлық науқастарға тoмендегiдей зерттеулер iске асырылды:
- ауру сезiмiн визуальды – аналогты шкала бойынша бағалау(ВАШ)
- науқастардың жоспарлы түрде келген кездерiнде пайда болған жағымсыз күбылыстарын тiркеу.
Дэрiнщ тиiмдi эсерi ВАШ -тың 10 - баллдық дэрежесiмен бағаланды.
Таблица 1
|
Ауру синдромдарының сипаты |
Науқас саны |
|
Ауру синдромының пайда болуы: Дентальды имплантациядан кейiн |
12 |
|
КYрделi «атипиялық» тiс жұлудан кейiн |
7 |
|
Эндодонтиялық тiс емделген соң |
4 |
|
Нейро-стоматологиялық аурулар: Шықшыт буынының ауру сезiмдi дисфункциясы |
17 |
|
Шықшыт буынының жедел артритi |
3 |
|
Одонтогендi невралгия |
2 |
|
Дентальды плексалгия |
3 |
|
Барлығы: |
48 |
Тексеруге енгiзу критерилерi:
- клиникалық тексеруге қатысуға науқастың келiсiмiнщболуы.
Тексеруден шығарып тастау критерилерi:
- жүрек қан тамырларының, қан түзу жэне эндокриндi жYйелерiн⅛ бауырдың, бүйректщ ауыр патологиялары жэне психикалық аурулары.
- жиі лоқсу, диспепсия, эпигастралды аймақта ауру сезімі, диарея, бас ауруы және айналуы.
- асқазан мен он екі елі ішектің жарасының соңғы үш айда қайта өршуі
- ҚҚСЕП өршітетін астма және дәріге сезімталдықтың артуы.
- жүктілік және бала емізу кезеңі
- ҚҚСЕП дәрісін қабылдап жүрген науқастар
Тексерудің нәтижелері: тексеруге қатысқан барлық топтағы науқастарға іске асырылды:
- ауру сезімін визуальды - аналогты шкала бойынша бағалау(ВАШ)
- науқастардың жоспарлы түрде қаралуға келгенінде пайда болған жағымсыз күбылыстарын тіркеу.
ВАШ-тың орташа қорытынды балының динамикасы, тексеріске алған дәрінің жоғарғы тииімділігін көрсетті. Мысалы, отадан кейін дамыған ауыру сезімі бар науқастардың орташа ВАШ баллы 6,4±0,23 болса, 4 тәуліктен кейін ол 1,6±0,34 балды күрады. Күрделі тіс жұлудан кейінгі ауру синдромы, дентальды имплантациядан және тісті эндодонтиялық емдегенмен салыстарғанда ұзақтау болды. Нейростоматологиялық патологиялары бар топтың көпшілігі, шықшыт буынының ауру сезімді дисфункциясы бар науқастар болды. Тексеруге осы синдромнан 1 айға- дейінгі мерзімде жапа шеккен науқастар алынып, оларда нейробұлшық еттік генездегі бұзылыстар анықталды.
Қосымша окклюзиялық және ауыр депрессивті өзгерістер кездеспеді. 4 науқаста тыныштық жағдайында пайда болатын ауру сезімдері 2 тәулікте басылып, ал қимыл кезіндегі ауру сезімдері 3-4-ші тәуліктерде тиылды, 6 науқаста 4-5 тәулікте, 7 науқаста 5-6 тәулікте басылды. Жедел шықшыт буынының артритімен ауырған науқастардаауру сезімі 5-6 тәулікте басылды. Одонтогенді невралгияны емдеу кезінде ауру сезімі 5-6 тәулікте, дентальды плексалгияны емдегенеде ауру сезімі 6-7 тәулікте басылып, дәрі жақсы терапиялық тиімділік көрсетті. Нейростоматологиялық ауруларды емдегендегі ВАШ-тың орта қосынды балы 5-күні 5,48±0,36-дан 1,84±0,32- дейін төмендеді.
Қорытынды: іске асырылған тексеру, жақ бет әлпеті аймағындағы ауру сезімін басу үшін қолданылған кетанов дәрісінің жоғарғы тиімділігін көрсетті, яғнидәрінің терапиялық әр-түрлі дәрежедегі тиімділігі 47 науқаста(98%) қүрады. Осы препаратты қолдану нәтижесінде нейростоматологиялық аурулар кезіндегі (ауыз ашу шектелуі, буын шулары) ауру синдромының төмендегенін байқадық .Дәрінің теріс әсерін, тексеру сатысында көрген жоқпыз және дәрі қабылдауды тоқтатқан жоқпыз.
Шешім: тексеріс нәтижесінде алынған көрсеткіштерге сүйене отырып, кетанов дәрісін қысқа мерзімдік жақ -бет әлпеті аймағының ауру сезімдерін басу үшін және нейростоматологиялық патологияларды кешенді емдеу саласына қолдануға болатындығына көз жеткізіп, оның тиімділігін анықтадық.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
- Пузин М.Н. Нейростоматологические заболевания. - М.: Медицина, 1997. - 367 с.
- Пузин М.Н., Вязьмин А.Я. Болевая дисфункция височно-нижнечелюстного сустава. - М.: Медицина, 2002. - 157 с.
- Новиков Г.А., Осипова Н.А. Лечение хронической боли онкологического генеза. - М.: Медицина, 2005. - 164 с.
- Насонов Е.Л. Нестероидные противовоспалительные препараты: проблемы безопасности лечения // Consillium medicum. - 1999. - Т. 1., № 5. - С. 207-211.
- Насонов Е.Л. Болевой синдром при патологии опорно-двигательного аппарата // Врач. - 2002. - №4. - С.15-19.
- Schoenfeld P. Gastrointestinal safety profile of meloxicam: a meta-analysis and systematic review of randomized controlled trials // Am. J. Med. -1999.-107(6A). - Р. 48-54.