КеуДе қуысына енген жарақат асқынуының емі мен Диагностикасы маңызДы бір мәселе /1,2/. Асқынған жарақат Диагностиксы мен тактикалық қиынДықтар 1/3 науқастарДа кезДесеДі. КеуДе қуысы жарақатының Диагностикалық қателіктері жарақат Дәрежесі мен қосымша ауруларға байланысты емес, емДеу және Диагностикалық комплексті әДістерДі толық және Дер кезінДе қолДанбағанға байланысты болаДы /4/. Соңғы жылДарДағы мәліметтерге қарағанДа, кеуДе қуысына енген жарақат емінің қателіктері 30% кезДесеДі. Қателіктер жиілігі 13% пен 21%, ал жалпы өлім саны 10% жетеДі/23/.
Тақырыптың өзектілігі: Жедел оперативті ем уақыты және оның керектігі туралы сұрақ үнемі талқылану үстінде /1,2/. Осы сұраққа жауап табу үшін жарақаттың сипатын қазіргі заманға сай жалпы клиникалық, лабораториялық, рентгенолгогиялық және инструментальды ( пункция, плевра қуысының монометриясы) зерттеу әдістерін жасау керек. Бірақ бұл зерттеу әдістерінде кеуде қуысы жарақатының морфологиялық диагностикасының 16,4%- 56,4% қателіктері кездеседі. Көбінесе хирург диагностикалық және тактикалық қиындықтарды біріккен, байланысқан және екі жақты жарақаттарда көреді/1,4/.
Енген жарақаттарда көбінесе плевра мен өкпе жарақаттанады. Қалыпты диагностикалық әдістерді қолдану арқылы өкпедегі жарақат аумағын анықтау өте қиын. Сонымен бірге қауіпті аймақ жарақаты болғанда, жарақат белгілерінің мүлдем болмағаны анықталған /3/. Қазіргі кезеңде плевра ішілік қан кетуді анықтайтын (жалпы клиникалық зерттеулер, қанның анализі және қан кетуді анықтаудың арнайы әдістері, рентгенологиялық зерттеулер) әдістер толық емес, қан кету мөлшерін толық және дүрыс анықтамайды. Плевра қуысындағы ең аз қан мөлшері науқасты тік тұрғызып рентгенологиялық тексергенде 200300 мл болуы керек, ал науқасты шалқасынан жатқызып зерттеу үшін қан мөлшері одан көп болуы тиіс /5/.
Қателікті болдырмас үшін хирургтардың операция жасау мүмкіншілігін көтерсек, онда диагностикалық торакотомия санының есепсіз артқанын көреміз /3/.
Жүмыстың мақсаты: кеуде қуысына енген жарақатты ультрадыбысты зерттеу арқылы жарақат сипатын анықтау. Қазіргі кезеңде ультрадыбысты зерттеу әртүрлі жарақаттарды және ауруларды анықтау үшін нейрохирургияда, гинекологияда, урологияда қолданылады. Сонымен бірге ультрадыбысты зерттеу кеуде қуысындағы жүрек, өкпе мен плевра ауруларын зерттеуде үлкен нәтижелер береді /3,4/. Бұл әдісті біз кеуде қуысына енген жарақат сипатын анықтау үшін қолдандық.
Материалдар мен әдістер: Соңғы 5 жылда Алматы көпсалалы клиникалық аурухана мен №7 ҚКА –да 21 мен 53 жастар аралығындағы 88 науқас кеуде қуысына енген жарақатпен емделуде болды. Жарақаттың көпшілігі тұрмыстық жарақаттар, бұзықшылықтан болғандар - 27(30,7%), маскүнемдіктен - 57 (64,7%), өзін-өзі өлтіргісі келгендер 4(4,6%). Жарақат алғаннан соң 1 сағат ішінде келгендер - 39(44,4%), 3 сағатқа дейін келгендер - 42 (47,7%) және 6 сағаттан кейін келгендер 7 (7,9%).
Науқастардың жалпы жағдайлары 17(19,3%) қанағаттанарлық, ал 40 (45,5 %) орташа жағдайда және 31 (35,2 %) ауыр жағдайда болды.
Ашық жарақат сипатын анықтау көпшілік жағдайда қиындыққа әкеліп соқтырмайды, алынған эхолокация қорытындысы клиникалық, рентгенологиялық зерттеу әдістерін толықтырады. Сонымен бірге ультрадыбыс арқылы пневмоторакс анық көрінеді екен. Себебі ауа ультрадыбысты толқын жолына кедергі болмайды, пневмоторакс кезінде тексеру мүше тереңірек орналасады. Ультрадыбысты зерттеу гемотораксты анықтауда үлкен мағаналы. Клиникалық және рентгенологиялық тексеруде гемотораксты анықтау қиын екені мәлім. Плевра қуысында аздаған қан жиналуы (250-300) анықталмайды. (И.В. Путов, 1969). Бірден көп мөлшерде қан кеткенде, науқас жағдайы бірден нашарлап, ауа және жүрек жетіспеушілігі байқалады, бұл жағдайда рентгеноскопия және рентгенография әдістерін жасауға мүмкіншілік болмай қалады. Сонымен бірге ультрадыбысты зерттеу тікелей палатада немесе операция жасау орнында, науқас қандай жағдайда болмасын және жарық түріне, қалай жатқанына қарамай жасалына береді.
Зерттеу ультрадыбысты аппарат арқылы, анық жұмыс істеу жүйесінде сұр шкалада, секторлы және конвексті 3,5 Мгц жиіліктегі датчикпен жұмыс істеледі. Кеуде куысына ультрадыбысты зерттеу науқасты алдын-ала дайындамай- ақ жүргізіледі. Алдын-ала науқастың жара қуысына 2,0 мл 3% сутегі асқын тотығын бұғана асты көк тамырына қолданылатын түтікше арқылы жіберіледі. Сутегі асқын тотығы антисептикалық ерітінді қатарына жатады, оны жібергенде атомарлы оттегі бөлініп, плевра қуысында газ көпіршігі пайда болуы арқасында диагностика анықталады. Зерттеу аппарат датчигінің коппозициялық жағдайында жүргізіледі. Ультрадыбысты зерттегенен кейін шығарылған эхограммада кеуде қуысының жарақат жолы бойымен плевра куысына дейін газ көпіршігі көрінеді. Бұл жағдай кеуде қуысына енген жарақаттың диагностикалық әдісі болып табылады. Көрінген қүрылысты эхограммаға сақтап пневмо немесе гемоторакс көлемінің аумағын анықтайды. Ультрадыбысты зерттеу нәтижесі науқасқа хирургиялық ем әдісін таңдауға мүмкіндік береді. Осы әдіс бойынша 27 науқас тексерілді, диагностикалық қателіктер болған жоқ.
Қорытынды.
Ұсынылған диагностикалық әдіс кеуде қуысына енген жарақат сипатын жоғарғы дәрежеде дүрыс анықтайды, сәулелік күштілікті азайтады, кеш қойылатын диагностиканы болдырмайды, аз жарақатты және қауіпсіз, жарақат маңындағы кеуде қуысы тіндерінің қүрылысын бұзбайды.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
- Авилов О.В., Гетьман В.Г., Макаров А.В. Торакоскопия в неотложной грудной хирургии. - Киев: "Здоровье", 1986. - С. 9 - 12.
- Абдулин А.А., Коновалов А.М. Ошибки и осложнения при проникающих ранениях груди. // Грудная и сердечно сосудистая хирургия. - №5. - М.: "Медицина", 1990. - С. 49 - 51.
- Маныкин И.Е. Внутрисердечная гемодинамика в раннем послеоперационном периоде у пациентов с ранением сердца и перикарда различной локализации. // Ультразвуковая и функциональная диагностика. - №4. - 2002. - С. 95 - 99.
- Потапенков М.А., Шипулин П.П., Прохода С.А. Экстренная торакоскопия в диагностике и лечении осложненной травмы груди. //Грудная и сердечно сосудистая хирургия. - М.: "Медицина", 1992. - №5-6. - С. 32 - 35.
- Шахов Б.Е., Сафонов Д.В. Определение локализации пристеночных образовании грудной полости с помощью ультразвукового метода исследования. // Ультразвуковая и функциональная диагностика. - №3. - 2002. - С. 20 - 24.