Мойын остеохонДрозы және вертебральДы Дисциркуляциясы бар науқастарДы емДеу барысынДа Бетасеркті қолДану вестибуло - сенсорлы және вестибуло - вегетативті бұзылыстарДың терапевтикалық коррекциясына әсер етіп, науқастарДың өмір сапасын жақсартаДы.
Кіріспе. Бас айналу - медициналық тәжірбиеде кездесетін ең жиі белгілердің бірі. Әртүрлі мамандықты дәрігерлерге 3-4% науқастардың келетін себебі, бас айналуы болып табылады. Неврологтар мен оториноларингологтарға ұмтылатын науқастардың үштен бірі әртүрлі бас айналу түрлеріне шағымданады. Олар жүйелі (вертиго) және жүйесіз бас айналу болып табылады. Бас айналу науқастың өмір сүру сапасын айтарлықтай нашарлауына алып келуі мүмкін, оның қалыпты өмір сүру сапасын төмендетеді және оның кәсіби міндеттерінің орындалуын қиындатады. Басқа адамдарға тәуелді етіп, жұмыс істеу қабілеттілігін жоғалтады немесе мүгедектікке әкеп соғуы мүмкін. Осыған байланысты бас айналуымен ауыратын науқастардың емдеу мәселесі тек қана медициналық емес және де әлеуметтік аспектілерінде де өзекті болып табылады [1-3].
Бас айналудың себептері әртүрлі. Бас айналудың себебін анықтау өте маңызды, өйткені ол этиопатогенетикалық емдеу және адекватты емдеу тактикасын таңдауда нақты мүмкіндік береді. Еңбекке жарамды адамдарда бас айналудың кең таралған себебі, мойын остеохондрозы және вертебральды дисциркуляция болып табылады (вертеброгенді бас айналуы). Вазомоторлы вегетативті көріністерінің клиникалық белгілерін ирритативті нақтылайтын бұзылыстар сегментінің науқастарда вертебральды бассейнінде тамырлы болып табылады. Краниовертебральды өзгерістерінің болуына байланысты, мишықтық белгілер (Ромберг қалпында тұрақсыздық, адиадохокинез, координациалық тексерулерді жасай алмауы және т.б.) пайда болуы мүмкін [4-5]. Вертебро- базилярлы бассейінінде өтпелі ишемиялық өзгерістерінің негізгі себептері осы жүйеге келетін қан ағымын шектейтін немесе осы жүйеден басқа тамырлы бассейнге көлемді қан ағуына алып келетін эндо және экстровазалды факторлар, сонымен қатар геморогиялық өзгерістер болып табылады [6-7].
Көптеген әдеби деректер бойынша бас айналуына қарсы емдеу ретінде беттагестинадигидрохлорид (Бетасерк) оң әсер етеді: кохлеарды қан айналымға, вестибулярды анализатордын шеткері және орталық
Бетасерк бас айналуы қарқындылығын және ұзақтығын азайтып, қозғалыс және балансының үйлестіруді жақсарту, вегетативті бұзылыстар ауырлығын азайтады, қүлактағы шуды азайтуға және қүлак естуін жаксартатын препарат ретінде өзін көрсете білді. Бетасерктің абыройы: жоғары тиімділік және ұзақ уақытты монотерапияда жақсы көтере алуы, рецедив пайда болуының алдын алады, аурулардың өршуіне кедергі болады және экономикалық жағынан тиімді, полиморбидтілік кезінде басқа дәрі-дәрмектермен үйлесімді, бұл кәрі және егде жастағы пациенттер үшін өте маңызды. Препарат артериальды қан қысымына әсер етпейді, седативті эффекті жоқ[8-9].
аймақтарына.
Зерттеу мақсаты. Мойын остеохондрозы және вертебральды дисциркуляциясы бар науқастарда Бетасерк препаратының терапевтиқалық корекциясының эффективтілігін анықтау.
Қүралдар және зерттеу әдістері. Мойын остеохондрозы және вертебральды дисциркуляциясы бар 25 науқас негізгі топты қүрд^і, олардың 100% -да вестибулярды бұзылыстар анықталған.Негізгі топтың науқастары Бетасерк препаратын 24 мг тәулігіне 2 рет қабылдаған, емдеу ұзақтығы 2 ай қүрад^і. Зерттеу тобына қарсы көрсеткіштері бар келесі науқастар енбейді: асқазан және он екі елі ішек жара жарасы (соның ішінде клинико-зертханалық белгілері белгісіз белсенді процесс), бронх демікпесі, жүктілік ісіктік аурулардың болуы. Бақылау тобына ұқсас клиникалық диагнозы бар, 2 ай көлемінде стандартты терапия қабылдаған 25 науқас кірді. Науқастардың жас аралығы 35 тен 64-ке дейін болды, орта жасы 43 жас. Тепе-теңдікті сақтау механизмдерін көрсетуге қабілетті оңай және қарапайым диагностикалық тексерулер қолданды. Олар: Ромберг қалпы, нұсқау үлгісі, Бабинский-Бейл үлгісі, Унтерберг үлгісі, дәстүрлі үлгілер бас айналу зерттеуінде көріністі болып табылады. Науқастарға бас айналуының механизмін анықтауға көмектесетін аудиологиялық зерттеу өткізілді. Тексеру жоспардың ішіне міндетті түрде омыртқа артерияларының УДЗ-сы, Стенверс бойынша самай сүйектерінің рентгенограммасы жөне мойын омыртқасының рентгенограммасы кіреді. Мойын омырқасының МРТ нәтижелері, кейбір жағдайларда омыртқааралық протрузия және жырығы арнаулы назарға лайық.
Нәтижелер және олардың талқылауы. Негізгі және бақылау тобының көптеген науқастарында емдеуден алдын жүру кезіндегі тұрақсыздыққа (жүрісінің теңселуі), аяқтарының астына топырақтың сынғыш сезімі байқалған. Көру және көз қозғалтқыш бұзылыстар, статика және координация бұзылыстар, вертебро-базилярлы бассейнінің жетіспеушілігі мен субъективті вестибулярлы бұзылыстар біріктіретін симптомокомплекс 90% анықталған. Оған қоса 62% науқастарда күрт бұрылыстар және басты артқа шалқайтқан кезде кенеттен қүлау шабуылдары жөне есін жоғалтусыз қозғалмау пайда болуы.
Науқастарда динамикада зерттеу ем қабылдаудың басынан 30 және 60 күннен кейін өткізілді. Негізгі топта бас айналуының жоғалуы (32%) немесе айқын төмендеуі 57% науқастарда байқалды. Вестибулосенсорлы және вестибуловегетативті бұзылыстарда Бетасеркпен емдеу жоғарғы әсерге ие болып табылды. 39% науқастарда есту қабілеті жақсарды. Бақылау нәтижелерінде Бетасеркті жақсы көтере алуы байқалды. Жағымсыз әсерлер, аллергиялық реакциялар емдеу барысында байқалмады. Бақылау тобындағы науқастардың емдеу нәтижелері: төмендеуін белгілеген 31% және бас айналуының жоғалуын 11%. Сонымен бақылау тобының терапия нәтижелері қанағаттанарлы болып бағаланған.
Қорытынды. Зеррттеу нәтижесінде вертиголитикалық препарат ретінде Бетасерк өзінің жоғары тиімділігін растады. Мойын остеохондрозы және вертебральды дисциркуляциясы бар науқастарды емдеу барысында Бетасерктін қолдануы вестибуло-сенсорлы және вестибуло - вегетативті бұзылыстардың терапевтикалық коррекциясына әсер етіп, науқастардың өмір сапасын жақсартады.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
- О.В. Веселаго. Головокружение. - М.:Триада-Фарм, 2001. - 96 с.
- Бабияк В.И, Ланцов А.А., Базаров В.Г. Клиническая вестибулология. - СПб.: Гиппократ, 1996. - 193 c.
- .М. Луксон, М.Р. Дикс, Д.Д. Худа. Головокружение // Л.- М.: Медицина, 1989.
- Breven M. et al. Epidemiology of benign paroxysmal positional vertigo: a population based study // J Neurol Neurosurg Psychiatry. -
- - Vol. 78. - № 7. - Р. 710-715.
- Baloh W. Robert, M. D. et al. Benign positional vertigo: сlinical and oculograpic features in 240 cases // Neurology. - 1987. - № 37. - Р. 371-378.
- Seo T. et al. Relationship between neurological asymptomatic vertigo and the vertebrobasilar system as revealed by magnetic resonance angiography // ORL J Otorhinolalaryngol Relat Spec. - 2000. - Vol. 62. - № 2. - Р. 63-67.
- Pardal Refoya J. L. et al. Ishemia of the anterior vestibular artery (Lindsay-Hemenway syndrome). Review and comments // Acta Otorrinolaringol Esp. - 1998. - Vol 49. - № 8. - Р. 599-602.
- Kentala E. et al. Vertigo in patients with benign paroxysmal positional vertigo // Acta Otolaryngol Suppl. - 2000. - № 543. - Р. 20-22.
- Epley J. M. The canalith repositioning procedure: for treatment of paroxysmal positional vertigo // Otolaryngol Head Neck Surg. - 1992. - Vol. 107. - № 3. - Р. 399-404.