Токсикология бөліміндегі науқастардың суицидтік мақсатпен улануын сараптау

Әртүрлі елдердегі шет ел ғалымдарының еңбектерінде суицидтік мақсатпен уланып ауруханаға түсетін науқастардың арасында әйел адамдардың жиірек ұшырайтынын меңзесе, ал Ресейлік ғалымдардың ізденістерінің қортындысы бойынша бұл жағдайлардың жасөспірімдер және студент жастары арасында көбірек болатындығы атап көрсетілген [1,2 ].

Алайда біздің елімізде бұл мәселеге қатысты арнайы зертеулердің сирек кездесуі осы нозологиялық бірліктің жастық немесе жыныстық топтарда таралу заңдылықтарын айқындауға мүмкіншілік бермей келді.

Алматы қаласында жаңадан салынып, инновациялық тұрғыдан толығымен жабдықталып бой көтерген шұғыл, жедел жәрдем көрсету ауруханасында осы мекеменің бас дәрігері, медицина ғылымдарының кандидаты, білікті маман М.Т. Сейдумановтың басшылығымен 2011 жылдың ақпан айынан бастап ұйымдастырылған токсикологиялық орталығында бір жыл мерзімінде ем қабылдап шықққан науқастардың арасындағы суицидтік мақсатпен улану көрсеткішін жеке алып талқылау барысы төмендегідей нәтижелерді берді.

Негізгі мінездеме: суицидтік мақсатпен қолданылған дәрі- дәрмектердің жан ағзаға негізгі әсері.

Жұмыстың мақсаты: Психотроптық, күйдіргіш (уксус эссенциясы, химиялық сұйықтықтар) және антигистаминдік препараттармен уланып түскен науқастардың арасындағы суицидттік жағдайларды сараптап, олардың жастық және жыныстық топтарда таралуын талқылау.

Зерттеу нәтижесі: Жалпы қолға алынып отырған жұмыстың мақсатын айқындау барысында 2011-2012 жылдары токсикология бөліміне суицидтік мақсатпен уланып түскен 178 науқастың медициналық құжаттары (аурудың даму тарихы ф.112, жедел жәрдем жолдамасы) талданды. Бұл науқастарды басым көпшілігі (47,5%) ауруханаға шұғыл жәрдем қызметткерлерінің алдын ала жүргізілген емдік шараларына қарамастан өте ауыр халде жеткізілген. Дәлірек айтқанда, төмендегі суретте көрсетілгендей барлық науқастардың арасында 29 (16,2%) науқас өте ауыр халде, ақыл ессіз түскен болса, 37 науқастың (20,7%) ақыл есі сопорда болып, 56 (32,5%) науқас токсикология бөлімінің қаблыдау бөліміне ұйқылы ояу қалыпта жеткізілгендігі белгілі болды (сурет 1)

Ал, осы зерттеумен қамтылып отырған барлық науқастардың (178) арасында 54-нің ғана алғашқы қабылдау кезіндегі ақыл-естерінің дұрыс болып, өз жағдайларына есеп бере алатындай халде болғандығы анықталды. Ары қарайғы ем қабылдап, шұғыл жәрдем көрсету шараларының жоғарғы дәрежеде болғандығына қарамастан бұл топтағы науқастардың 12-нің (6,7%) алғашқы тәулік арасында жан тапсырғандығы тіркелінген. Бұл топтағы барлық ауруларға көрсетілген көмектің барлық түрі арнайы жабдықталған жансақтау бөлімінде, реаниматолог мамандардың көмегімен жүргізілген. Жан тәсілім болған науқастардың басым бөлігі (8 науқас - 66,6%) 16 мен 25 жас жас арасындағы жастар мен жасөспірімдер болған. Ауыр халде жатып екінші немесе одан да көп жатып жан тәсілім болған науқастар саны 3 болып, олардың арасындағы жастар мен жасөспірідердің 2 болғандығы анықталынды.

Ары қарайғы жүргізілген барлық суицидттік мақсатпен ем қабылдаған науқастарды жастық, топтық ерекшеліктеріне қарай жіктеу қорытындысы төмендегідей нәтиже көрсетті (кесте 1).

Токсикология бөлімшесіне түскен барлық науқастардың арасындағы әйелдердің саны 122 болып, жалпы науқастар санының 68,6% құраса, ал ер адамдардың саны 56 болып, пайыздық деңгей шамасы 31,4% болды. Басқалай айтқанда суицидтік мақсатпен уланып түсетін науқастар арасындағы әйелдер саны ер адамдармен салыстырғанда 2,1 есеге артық болғандығы анықталды.

Бұл науқастарды жастық шамасына қарай топтау қорытындысы жалпы 16-25 арасындағы жастар мен жасөспірімдер санының басқа топтармен

Кесте 1 - Науқастардың жыныстық және жастық топтарда таралуы

салыстырғанда анағұрлым басымдылық көрсетіп, барлық 56 ер адамдар арасындағы бұл топ көрсеткішінің 51,7% (29 адам) деңгейінде болғандығы анықталды. Бұл топтағы 2635 жас арасындағы ер адамдар саны 15-ке жетіп, 26,7 % деңгейді құраса, 36-45 жас арасындағы ер адамдар 8 болып, 14,2 % шаманы көрсетті. Ал 45 жастан үлкен ер адамдар саны бар жоғы 4 болып, 7,1 % деңгеймен осы топтағы ең төменгі көрсеткіштік шамаға ие болғандығын байқадық.

Ал әйел адамдар топтары арасындағы анықталған заңдылықтар осыған ұқсас болып, жалпы 122 суицидтік мақсатта уланып түскен науқастар арасындағы 16-25 жастағы қыздар саны 69 болып, 56,5% деңгейді құрады. Осы топтағы 26-35 жас аралығындағы науқастар саны 28 болып, 22,9 % деңгейді көрсеттсе, 36-45 жастағы әйелдер саны 17 болып (13,9), 45-тен жоғары жастағы әйел адамдар саны ер адамдар тобындағы заңдылыққа ұқсас болып, 8 адамды құрады. Бір байқалғаны барлық топтардағы әйел адамдар саны ер адамдар тобымен салыстырғанда айқын басымдылықты көрсетіп, нақты статистикалық шынайлық деңгейін көрсетті (Р<0,001).

Дәлірек айтқанда, 16-26 жас тобындағы қыздар саны 69 болып, осы топтағы ер балалар санынан (29) 2,3 есеге, 26-35 жас тобындағы әйел адамдар саны 28 болып, осы топтағы ер адамдар санынан 1,8 есеге, 36-45 жас тобындағы әйел адамдар саны 17 болып, осы топтағы ер адамдар санынан 2,1 есеге, ал 45-тен жоғары топтағы әйелдер саны 8 болып, дәл осы топтағы ер адамдар санынан екі есеге артық болды. Кестеде берілгендей барлық топтардағы әйел адамдар саны ер адамдар тобы көрсеткіштерімен салыстырғанда айқын басымдылық беріп, статистикалық шынайылылықты бергендігі анықталды.

Қорытынды:

1. Токсикология бөліміне суицидтік мақсатта уланып түскен науқастардың басым деңгейін 16-25 жастағы адамдар тобы құрап, олардың арасындағы басымдылық әйелдер адамдарға тиесілі (68,6%) екендігі тіркелінді.
2. Жансақтау бөлімінде шұғыл жәрдем көрсетілген ауыр науқастардың 6,7% шамасы көрсетілген реанимациялық шаралардың күрделігіне қарамастан алғашқы 24 сағат ішінде қайтыс болып, осы нозологиялық бірлік бойынша өлім-жітім көрсеткішінің жоғарғы деңгейде болатындығына дәлел болды.

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Диагностика и лечение острых отравлений лекарственными препаратами психотропного действия: Материалы гор. науч.практич. конф. – М.: 2002.
2. Лопухин Ю.М., Федоровский Н.М.// Анестезиология и реанимация. – 1995. -№6. – С.49-51.