Тістің жұмысшы ұзындығын әлшемей сапалы эндодонтттық ем жүргізу мүмкін емес. Жұмысшы ұзындықты дұрыс анықтау түбір өзегінің толық пломбыланбай қалуын немесе материалдың цемент-дентин байланысына қарай шыгып кетуін алдын алады. Интерн- дәрігерлердің зерттеу жумысның мақсаты тістің жұмысшы ұзындығын тез арада анықтайтын және әлшейтін ыңғайлы стандартты шаблонды жасау және апробациялау болып табылады.Шаблонға әр тістің орташа, минимальды, максимальды ұзындықтары стандартты есептелген көрсеткіштермен сызылған. Сызылған көрсеткіштер ұзындықтардың ең төменгі бұрмалашылдығы болуы себебінен арнайы миилиметрлік қағаздан жасалды.Шаблонның жоғарғы бөлігінде тіс формуласы және әр тіске сәйкес тістердің ұзындықтары көрсетілген. Шаблон келесідей мөлшерді құрайды: ұзындығы -12 см, ені - 55 см.
Дәрігер-интерндермен құрастырылған (жасалған) арнайы сызғыш – шаблонмен эндодонттық ем кезінде түбір өзегінің жұмысшы ұзындығын анықтадық. Қолданыстағы ыңғайлылығы, дайындаудың қарапайымдылығы көрсетілген.
Өзектілігі.Терапевт-стоматологтар 90% жумыс уакытын эндоттық емге жоғалтатыны бізге бүкіл элемдік тэжірібие белгíлí *1,5,6]
Соңғы уақыттарда одонтогендік қабыну ауырулары санының өсуі байқалады*2]. Себептердің анализін анықтау барысында ертеректе емделген тістердіңоңтайлы нэтижесі 70% аспайды, осындай себептер одонтогендік инфекцияның пайда болу көзі болып табылады *3]. Осындай жағдайларды туындататын бірнеше себептерді айта кету керек, дэрігерлердің техникалық жабдықталуының жеткіліксіздігі, қаржылық қиындықтар, заманауи құрал-жабдықтар мен емдеу эдістер туралы ақпараттардан хабарлар болмауы.
Тістің жумысшы узындығын өлшемей сапалы эндодонтттық ем жүргізу мүмкін емес. Тістің жумысшы узындығы дегеніміз - күрек тістердің немесе сүйір тстердің кесу қырларынан немесе моляр жэне премолярдың шайнау беттерíнен физиологиялық тарылуға дейінгі узындық[6].
Жумысшы узындықты дурыс анықтау түбір озегінің толық пломбыланбай қалуын немесе материалдың цемент-дентин байланысына қарай шыгып кетуін алдын алады.
Жадиһаттар мен Әдістер.Осы мэселе заманауи қымбат ортопедиялық емде жэне реставрациялық жумыстарда ерекше маңыздылыққа ие болды, бул кезде дэрігер ертеректе жасалған эндодонттық емнің сапасына сенімді болуы тиіс *7].
Біздің зерттеу жумысымыздың мақсаты тістің жумысшы узындығын тез арада анықтайтын жэне өлшейтін ыңғайлы стандартты шаблонды жасау жэне апробациялау болып табылады.
Тістің жумысшы узындығын анықтайтын бірнеше белгілі эдістер бар:
- «Қағаз штифт эдісі»(bleed¡ng point) қурғатылған тістің түбір өзегіне қағаз штифттерді штифттің ушы тіндік суйықтықтан дымқыл болғанша енгізу арқылы анықталады. Штифтің ушының дымқыл болуы штифттің түбір ушы тесігіне дейін жеткенімізге куэлік етеді, ал осындай қағаз штифттің узындығы тіс түбірінің жумысшы узындығы ретінде болады(3)
- Өңделіп жатқан тістің орташа жумысшы узындығына сэйкес,стопорды белгілеген жерге орналастыру .Түбір өзегіне аспапты тірелгенгенше еңгізгеннен кейін,стопор тістің кесу қырына жэне шайнау бетіне дейін жетеді,сол кезде аспаптың ушы түбірушы тесігінің деңгейінде болады.Есте сақтаған жөн,егер 2 мм дейін жетпей немесе асып кету қалыпты жағдай болып саналады,бул тістің жеке дара өлшемдерімен байланысты.
- Қазіргі кезде тістің жумысшы узындығын рентгенологиялық эдіспен өлшеу ең кең таралған жэне сенімді эдіс болып саналады.Бул эдіс түбір өзегіне стопоры бар эндодонттық аспаты еңзіп,рентген суретін алуға негізделген.
- Электрометриялық эдіс электрондық апекс локатордың көмегімен жасалынады.Бул аспаптардың эсер ету қағидасы ауыз қуысы кілегей қабығының жэне тістердің қатты тіндерінің электрлік қарсыласуның айырмашылығын өлшеуге неізделген.
Жиі жағдайда түбір өзектердің апикальды бөлігі қиын өтеді, сол себепті жоғарыда келтірілген бірінші әдіс ешқандай қателіктерге ие емес. Екінші әдіс - кестедегі берілгендерді ң к ө мегімен т үбір өзегінің жұмыс ұзындығын барынша дәл анықтауға мүмкіндік береді. Көп реттік өлшеу нәтижелері әрбір тіс топтарының түбірлерінің және тіс ұзындықтарының орта мәнін және олардың максимальді және минимальді ауытқуларын бекітуге рет жүргізуді талап етеді. Кейбір стоматологиялық кабинеттерде рентгенологиялық құрылғы болмауы да мүмкін.
Шаблонға әр тістің орташа, минимальды, максимальды ұзындықтары стандартты есептелген көрсеткіштермен сызылған. Сызылған көрсеткіштер ұзындықтардың ең төменгі бұрмалашылдығы болуы себебінен арнайы миилиметрлік қағаздан жасалды.Шаблонның жоғарғы бөлігінде тіс мүмкіндік береді.
Рентгенологиялық әдіс ең алдымен көп мөлшерде сәуле дозасын қабылдаумен байланысты. Эндодонтиялық ем жүргізу формуласы және әр тіске сәйкес тістердің ұзындықтары көрсетілген. Шаблон келесідей мөлшерді құрайды: ұзындығы - 12 см, ені - 55 см. үрдісінде дәрігер-стоматологқа рентгендік зерттеуді бірнеше
Бастапқы кезеңде шаблонның көмегімен түбір өзектері тістің орташа ұзындығына дейін дайындалған,одан кейін түбір өзегіне еңгізілген гуттаперчаны рентгенологиялық зерттеу арқылы гуттаперчаның қандай деңгейде екені анықталған.
Эндодонттық емдеу барысында тістің жұмысшы ұзындығын анықтау үшін рентгенологиялық зерттеу жүргізілді,рентгенологиялық көрсеткіштер есептік көрсеткіштерге сай болып анықталды (Сурет 2).
Қорытынды. Қорытындылап айтқанда,дәрігер-интерндердің жасаған сызғыш-шаблонын қолдану түбір өзектерінде жұмыс жасауды ыңғайлы етеді,оның жасалуы қиынға түспейді және бастаушы дәрігер-стоматологтарға қолжетімді.
Эндодонттық сызғышты қолданып тістің жұмысшы ұзындығын өлшеп тістің жұмысшы ұзындығын рентгенологиялық өлшеу әдісімен салыстырып көрдік . Нәтижесінде айырмашылығы 0.2 - 0.4 мм ғана болып шықты .
Бұл сызғыштың жоғарыда айтылғандай ыңғайлы, тиімді әрі өлшеу кезінде дәл сай келетінін тағы да атап өтуге болады.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
- Дубова М.А., Шпак Т.А., Корнетова И.В. Современные технологии в эндодонтии // - СПб:2005.- 94 c.
- АнтоноваЛ.П., Ровнягина Л.И. Ошибки и осложнения эндодонтического лечения /DentistҚазақстан, 2007. - №1.- C.40-43
- Нечаенко А.Н.Сравнительная оценка эффективности применения электронных апекс-локаторов в стоматологической практике // автореферат дисс. к.м.н. - М.: 2007.
- Горячев Н.А. Консервативная эндодонтия. - Казань: Медицина, 2002. - 141с.
- Боровский Е.В.Практическая эндодонтия. - М.: 2004. -285 с.
- Петрикас А.Ж. Пульпэктомия. - Тверь: 2006. - 300 с.
- Л.Тронстад. Клиническая эндодонтия. - М.: Медпресс-ИНФОРМ, 2009. - 286 с.