Клиникалық медицинада несеп тас аруын емдеу әлі кунге дейін әлеуметтік мәселе болып жүр. Бұл жұмыста несепағардың жоғарғы үштен бір бәлігінДе тасы бар 43 науқас эерттелінДі. Барлық науқастарға пневматикалық, ультраДыбыстық және лазерлік литотрипторларДың көмегімен антеградты уретеролитотрипсия қолДанылДы. ЕмДеуДің натижесіне қарасақ несепағар тастарын антеградты уретеролитотрипсия әдісімен емдеушағын инвазивті, аз жарақаттықжәне тиімді екеніне көрсетті.
Өзектілігі:Несептас ауруы (НТА) урологиялық патологияның ішінде бірден - бір жиі кездесетін ауру болып табылып, емделуінің күрделілігіне бай-ланысты қазіргі кезде медицина саласының өзекті мэселесіне айналып отыр. Себебі жоғарғы жэне төменгі несеп жолдарында тастардың орналасу орны мен мөлшері жэне тастың несеп жолдарында туру мерзімдеріне сэйкес емдеу тэсіл-дері де өзгеріп отырады. НТА сырқаттанған науқастардың арасында тастың не-сепағарларда орналасуы бүгінгі таңда 50 пайызды қурайды, сонымен қатар бул жағдайлада жиі пиелонефриттің өршуі, субүйрек жэне бүйректің созылмалы жеткіліксіздігі сияқты асқынулар жиі кездеседі. Қазіргі кезеңде элемде жоғар-ғы несеп жолдарының тастарын емдеуде экстракорпоралды соққы толқынды литотрипсия, тері арқылы нефролитотрипсия жэне жанаспалы уретеролито-трипсия сияқты шағын инвазивті эдістер кеңінен қолданылып жүр.
Клиникалық тэжірибеге экстрокарпоралды соққы толқынды литотрипсия-ның енгізілуінен кейін бүйрек тастарына жасалатын дэстүрлі жэне перкутанды операциялардың саны біршама төмендеді. Осыған қарамастан перкутанды хи-рургия тиімділігіне байланысты өз маңыздылығын жоғалтқан жоқ, ол уретро-литиаздың күрделі түрлерін емдеуде кең көлемде қолданысқа ие болып отыр.
Несептас ауруын антеградты жолмен емдеу қолданыла бастағаннан кейін, емдеу тэсілдерінде көптеген өзгерістер орын алды. Антеградты нефроуретеро-литоэкстракция кезінде тастарды пневматикалық, ультрадыбыстық жэне лазер-лік эсерлермен жанаспалы үгіту тэсілдерінің кең қолданылуы мен тиімділігі бүйрек тастарын тері арқылы экстракциялаудан несепағардағы үлкен мөлшер-дегі тастардыда алып тастауға мүмкіндік туғызды.
Жумыстың мақсаты несепағар тастарын емдеуде антеградты уретеролито-экстракцияның қолданылуы мен тиімділігін жетілдіру болып табылды.
Материалдар мен әдістер:Зерттеу материалының негізін Б.О. Жарбосынов атындағы урология Ғылыми Орталығында 2008 - 2013 жылдар аралығында антеградты уретеролитоэкстракция эдісімен емделген 43 науқас болды. Олардың ішінде 25 эйел жэне 18ер адам болды, жас мөлшерлері 25тен 65жас аралығын қамтыды.
Зерттелген науқастар тасты үгітуге қолданылған тэсілдерге байланысты келесі топтарға бөлінді:
› 21 науқасқа пневматикалық литотроптор қолданылды; › 13 науқасқа ультрадыбысты литотриптор қолданылды;
› 9 науқасқа лазерлік литотриптор қолданылды.
Барлық науқастарға оталар жулын немесе перидуралды жансыздандыру жағдайында жүргізілді. Ота алдында несепағардағы тастың төменге ығысу-ының алдын алу мақсатында несепағарға катетер орнатылды. Сонымен қатар науқастардың несепағарларына катетер орнату несепағар жэне бүйрек қуысын ретроградты жолмен контраст зат енгізу арқылы бақылап отрыуда маңызды орын алды.
Науқастарға антеградты уретеролитоэкстракция бір кезеңмен жүргізіліп несепағардағы тастар толық алынды. Отадан кейін барлық науқастарда 3 тэулікке бүйректе нефростома түтігі қалдырылды. Үшінші тэулікте антеградты пиелоуретерграфия жасалып, бүйрек жэне несепағалар өтімділігінің қалыпты жағдайында нефростома түтігі алынды.
Жүргізілген хирургиялық емнің тиімділігі келесі көрсеткіштер арқылы бағаланады:
- несепағардың тастан толық босатылуы;
- -жүргізілген операцияның жасалу уақытының узақтығы;
- -операция кезіндегі жэне операциядан кейінгі кезеңде орын алған асқынулары;
- науқастың операциядан кейінгі кезеңде ауруханада болу мерзімі.
Несепағар тасын үгітуде ультрадыбысты қолданылған 1 науқаста бүйрек-тен қан кету байқалды. Бул науқасқа шуғыл қан тоқтату шаралары жүргізілді. Ал тасы лазермен үгітілген науқастарддың бір жағдайында несепағардың тесілуі болып, науқастың несепағарына ішік стент-катетер орнатылды.
Осы асқынулармен бірге 3 науқаста пиелонефриттің өршуі байқалды. Бул науқастарда нефростома түтігі 7 тэулікке дейін қалдырылып, оларға қабынуға қарсы белсенді ем жүргізілді.
Қорытынды: Жоғарыда баяндалған мэліметтерге байланысты несепағардың жоғарғы бөлігінің тастарын антеградты уретеролитоэкстракциямен емдеуде несепағардың тастан толық босатылуы, науқаста болатын жарақаттың аз болуы, ота уақыты мен науқастың ауруханада болу төсек күндерінің қысқаруы, аталмыш эдістің шағын инвазивті жэне тиімді екеніне көз жеткізді.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
- Алшынбаев М.К., Сарсебеков Е.К., Қожабеков Б.С., Малих М.А. «Несептас ауруы». - Алматы: 2004. - 292 б.
- Дзеранов Н.К., Бешлиев Д.А. Лечение мочекаменной болезни - комплексная медицинская проблема // Consilium Medicum, 2003. - С.18-22.
- Pearle M.S., Calhoun E.A., Curhan G.C. Urolitiasis. In: Litwin M. S., Saigal C. S. eds. Urologic diseases in America. Washington // U.S. Governmment Publishing Office, 2004. - Р. 3-39.
- Мартов А.Г., Ергаков Д.В., Москаленко С.А. и др. Трансуретральная пиелокаликотрипсия и литоэкстракция новый метот лечение камней почек // Урология, 2009. - №1. - С.16-24.