Қазақстан Дүниежүзілік сауда ұйымына мүшелікке қабылданды. Осыған дейін бұл Ұйымның қатарында 161 ел бар еді. Енді, міне, 162-ші ел болып біз қосылып отырмыз. Мұның өзі - сыртқа ұсынатын тауарлары көп, әрі жаңа технологияларды отандық өндіріске енгізуге барынша мүдделі болып отырған Қазақстан үшін ұлы дүбірлі оқиға.
27 шілдеде Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев пен Дүниежүзілік сауда ұйымының бас директоры Роберто Азеведо республиканың ДСҰ-ға мүше болуы жөніндегі хаттамаларға қол қойды. Осылайша Қазақстан ДСҰ құрамына ресми түрде кірді[1].
Еске сала кетейік, Ұйымға кірудің шарттары туралы келіссөздер 19 жылдан астам уақытқа созылды. Қазақстанның Дүинежүзілік ұйымына кіру процесі 1996 жылғы 26 қаңтарда ДСҰ Хатшылығына Қазақстанның ДСҰ-на кіру туралы ресми өтінішін беруден басталды.
1996 жылғы ақпан айында Қазақстанға ДСҰ бақылаушы-ел мәртебесі берілген. Осымен бірге Қазақстанның ДСҰ-на кіру бойынша Жұмыс тобы құрылған, қазіргі уақытта ДСҰ оның құрамына 40 мүше- елдері кіреді. ДСҰ кіруде республиканың шарттары мен міндеттемелерін талқылауға тілек білдірген Қазақстанның барлық негізгі сауда серіктестіктері Жұмыс тобына кірді. Жұмыс тобының Төрағасы БҰҰ Финляндия және Женевадағы басқа халықаралық ұйымдардағы елшісі Веса Химанен болып табылады.
Кедендік-тарифтік саясатын жетілдіру, Қазақстанның ДСҰ-на кіру, сонымен қатар екі жақты және көп жақты сауда келіссөздері барысында жасалатын оның жеке келісімдеріне шарттары мен кезеңдерін енгізе отырып, эконномикалық саясаттың нақты мәселелері бойынша келісілгенкеліссөз ұстанымын әзірлеу мақсатында республикада, кейін Қазақстан Республикасының сауда саясаты және халықаралық экономикалық ұйымдарға қатысу мәселелері бойынша Ведомствоаралық комиссиясына өзгертілген.
1996 жылдан бастап 2003 жылға дейін кезеңі бойынша ДСҰ Хатшылығына ДСҰ кіру шарттарына сәйкес ақпараттық материалдар мен міндетті құжаттардың үлкен көлемі жіберілген.
2003 жылы Қазақстан ДСҰ кіру процесінің ақпараттық кезеңін аяқтады және Жұмыс тобының мүше-елдерімен ДСҰ мүшелігінің шарттарын анықтау бойынша келіссөз процесінің белсенді кезеңіне кірді.
Осымен бірге, Қазақстанның ДСҰ кіру процесінің маңызды сәті Қазақстанның ДСҰ-на кіру бойынша Жұмыс тобының Баяндамасы жобасын әзірлеу кейін қарастыру болып табылады. Жұмыс тобының Баяндамасы жобасы Қазақстан барлық келіссөздердің нәтижелері бойынша құқықтары мен міндеттемелерін көрсететін негізгі құжаты болып табылады. ЖТБ жобасы саудалық-экономикалық режімін сипаттайтын және ДСҰ мүшелік шеңберінде елдің міндеттемелерін бекітетін негізгі құжаты болып табылады. Көрсетілген Жұмыс тобына ДСҰ барлық мүдделі мүшелері кіреді.
2015 жылы 22 маусымда Қазақстанның ДСҰ-ға кіруі туралы келіссөздердің аяқталғаны жарияланды және осы жылдың 27 шілдесінде Қазақстан Дүниежүзілік сауда ұйымына мүшелікке қабылданды [2].
Дүниежүзілік Сауда Ұйымы - елдер арасындағы сауданың тәртібін белгілейтін халықаралық ұйым. Оның қызметінің негізі халықаралық саудаға қатысушы елдердің басым көпшілігі келіскен және қол қойған БСҰ келісімінен бастау алады. Негізінен бұл мемлекеттер өздеріне соның шеңберінде халықаралық стандарттар шеңберінде келісілген міндеттемелер алып сауда саясатын жүргізетін халықаралық шарттар.
ДСҰ басты міндеті — іркіліссіз халықаралық сауда-саттықа мүмкіндіктер жасау. Дамыған елдердің бастамасымен құрылған аталған ұйым халықаралық саудада экономикалық өсім мен адамдардың тұрмыс тіршілігін көтеруге ықпал етеді деп есептеледі.
Қазақстан Үкіметі ДСҰ-ға кіру — елдің сыртқы экономикалық саясатындағы басымды бағыттардың бірі деп біледі. Соңғы жылдары дамыған елдер арасында өндіріс және маркетинг саласындағы бәсеке арта түсті. Әлемдік нарықтан әркім өзінше орын табуға тырысуда. Сол үшін көптеген мемлекеттер өз аймақтарында ұйымдарға бірігіп, ортақ мүдделерге жетуге күш жұмылдыруда. Осы тұрғыдан келгенде, Дүниежүзілік сауда ұйымы (ДСҰ) әрбір мемлекеттің еркін сауда жасауына орасан зор мүмкіндіктер береді
Бүкіл дүниежүзілік Сауда Ұйымы барлық елдердің алдынан әлемдік нарыққа неғұрлым кеңінен қол жеткізудің мүмкіндіктерін ашады. Бүгінгі күні БСҰ 150 елді біріктіріп отыр. БСҰ-ның келісімдерімен және басқа заңдық құжаттарымен тауарлардың және қызмет көрсетулердің бүкіл әлемдік саудадағы 97 процентке жуығы реттеледі [3].
ДСҰ белгілеген “ойын ережелері”, кейбіреулерін қоспағанда, сыртқы сауда қызметінің барлық аспектілерінде саудадағы кемсітушілікті іс жүзінде жояды. ДСҰ-ға қосылудың халықаралық сауданы ырықтандырудан және оның шарттық-құқықтық базасын нығайтудан кез келген елдің пайда табатынымен ғана байланысты емес екенін, оның белгілі бір шегіністер жасауды талап ететін қосымша міндеттемелер жүктейтінін де түсіну қажет.
ДСҰ мүшесі бола отырып біздің еліміз сыртқы нарықтағы кемсітушіліктен өз экономикасының мүдделерін қорғай алады. Қазақстанды ДСҰ -мен келісімдерге сәйкес белгілі бір міндеттемелер қабылдап, оларды өмірге енгізу күтіп тұр. Бұл ретте біз ішкі нарық пен отандық өндірісті қорғауды ұмытпауға тиіспіз.
Бүгінде сауда-саттығымыздың 90 проценті Дүниежүзілік сауда ұйымына мүше елдерге тиесілі. Қазақстан шетелдік инвесторлар мен серіктестер үшін бұрынғыдан да тартымды бола түседі. Жаңа өндірістер мен жұмыс орындарын ашуға мүмкіндіктер туады", - делінген Мемлекет басшысының үндеуінде [4].
Енді, маңызды артықшылықтарға келер болсақ, Біріншіден, Мемлекет басшысы айтқандай, біз сауда-саттық жасайтын елдердің 90 пайызы осы ұйымға кірген. Сондықтан да қандай да бір мәселе болған кезде біздің компаниялар халықаралық механизмдер мен сауда мәселелерін шешу жөніндегі институттарға мүмкіндік алады. Екіншіден, ДСҰ - Қазақстанға сауда-саттықтың жалпы және заманауи талаптарын сақтауға көмектесетін халықаралық қауымдастық. Қандайда бір түсініспеушілік туындаған кезде оны ДСҰ ережелеріне сәйкес шешуге болады. Осылайша, біздің ДСҰ-на мүше болуымыз шетелдік инвестицияларды тартуға бастама болад
Дүниежүзілік сауда ұйымына мүше болу біздің экономикамызды жаңа көкжиектерге бастайды. Кәсіпорындарымыздың шетел нарықтарына шығуын қамтамасыз етеді. Ал тұтынушылар үшін тауарлар мен қызметтердің кең ауқымына таңдау жасауға жол ашады.
Осы жылдары біздің үкімет және сарапшыларымыз елімізге тиімді шарттарға қол жеткізу үшін талмай еңбек етті. Біз Дүниежүзілік сауда ұйымы мен Еуразиялық экономикалық одақтың талаптарын ұштастыра алдық. Бұл ретте ұлттық мүдделерімізді де қорғай білдік.
ДСҰ-ға мүше болу – күллі Қазақстанның жеңісі. Бұл – еліміздің жаһандық экономиканың бөлінбес бөлшегі ретінде мойындалуының айғағы. Ұйым мүшелігіне Бес халықтық реформаны іске асыруға кіріскен кезеңде қадам басуымыздың символдық мәні бар.
Алдымызда әлі де ауқымды жұмыстар күтіп тұр. Бәсеке күшейеді. Оған дайын болуымыз керек. Себебі, шетелден келетін тауарларға біз шекарамызды ашамыз, тауар Қазақстанға көптеп келетін болады. Сапасы жоғары болса, бағасы төмендеу болса, ол тауарларды халық тұтынып, біздің тауар өндіретін кәсіпорындар жұмысының тоқтап қалу қаупі бар.
Барлық бизнесмендерге менің талайдан бері айтып келе жатқаным сондықтан: бәсекеге сай болу керек
Әдебиет
- Қазақстан ДСҰ ға ресми түрде мүше болды. ТенгриНьюз. http://kaz.tengrinews.kz/kazakhstan_news/kazakstan-dsu-ga-resmi-turde-mushe- boldyi-263752/.
- Келіссөздердің негізгі кезеңдері. http://trade.gov.kz/ru.
- Н.Назарбаев: “Дүниежүзілік сауда ұйымына мүше болу - күллі Қазақстанның жеңісі!”, http://www.qazaquni.kz/?p=37358.
- Н.Назарбаев үндеуінен. Қазақстан Республикасының ресми сайты http://xn--80aal3bk85c.xn--80ao21a/kz.