ТҮЙІН
Карт адамдарға (65 жастан 100-ге дейін) және егде жастағы 52 науқастың ұршықбуыны эндопротезінің соңы зертелді. Ауруханаға түскен кезде 48 пациенттің ортан жілік мойны сынығы, ал 4-нің жалған буындар сынығы диагностикаланды. Операцияға дейінгі кезеңде (18 ай бұрын) тексерілген науқастардың көпшілігі (96,2%) жақсы нәтиже тобында болғанын көрсетті.
E где және кәрі жаста ортан жілік мойнының сынығын емдеу айтарлықгай жиі және күрделі болып табылады. Кдзіргі уақытта жамбас буынын эндопротездеуге ерекше кеңіл белінуде [1-3].
Жамбас буынын эндопротездеу емделушіні ауырсынудан күткдрып, аяқ-крлдың тірек қызметін кдлпына келтіріп қана қоймайды, гипостатикалық асɪ¢›ɪнулар пневмонияны, емделушілерді уақытынан бүрын белсендендіру және оңалту салдарынан болатын ойылуды болдырмауға, сондай-ақ кысқа мерзім ішінде науқастардың белсенді емір сүруіне мүмкіндік береді. Осыған орай, ортан жілік мойнының сынығы кезінде егде жастағы наукдстардың жамбас сүйегін бастапқы эндопротездеу емдеуге жатқызудан кейін барынша ерте уақытта жасалады. Эндопротездеу тәсілін таңдау кезде науқастың жасы мен жамбас буынындағы дегенеративті үдерістердің болу деңгейі ескеріледі [4,5].
Жүмыстың макраты эндопротездеу әдісі арқылы ортан жілік мойны мен жалған буындар сынығын емдеудің тиімділігін бағалау.
Материалдары мен әдістері. ҚР ПІБ MO ОКА-ның травматология, ортопедия және нейрохирургия белімшесінде егде және кәрі жастағы емделушілерге (34 әйел және 18 ерадам) жамбас буынын эндопротездеудің 52 операциясы жасалды. Орташа жас 83 (65-тен 100 жасқа дейін) болды, оның 75%-ы 75 жастан аскąн емделушілер. Ауруханаға түскен кезде 48 емделушіде жамбас сүйегінің, 4-уінде жалған буын сынығы диагностикаланды.
Барлық емделушілерге жамбас буынын бастапқы эндопротездеу жасалды, осыған орай, 5екі жақты, 14 тотальді, 38 емделушіге биполярлы эндопротездеу жасалды. Ken жағдайда (48) Страйкер, ал қалған жағдайларда Де-Пью жамбас эндопротездері қолданылды.
Ортан жілік мойнының жаңадан сынған субкапитальді сынығы және артроз белгілерінің болмауы кезінде субтотальді (биополярлы) эндопротездеу таңдалды. Ұршықбастың ойысында дегенеративті өзгерістері бар және салауатты емір салтын үстанатын егде жастағы емделушілерге тотальді эндопротездеу жасау негізді деп есептеді. Цемент эндопротездерін қолдану туралы мәселе Singh остеопороз индексімен анықталды. 3-5-деңгейдегі остеопорозды анықгау сүйек цементін крлдануға арналған керсеткіш болды.
Жүмыс барысында нозологияға, ілеспелі ауруларға, жергілікті статускą, дәрі-дәрмек терапиясына және анестезиологиялық қауіп деңгейіне байланысты жамбас буынын эндопротездеудің керсеткіштері мен қарсы керсетілімдері айқындалды.
Эндоротездеу жүргізу үшін кąрсы керсетілім соматикалык, аурулардың декомпенсация қаупінің жоғары сатысы, ілеспелі патология жəне психикалық патология.
Наукąсты операцияға дейінгі дайьɪндыĸĸą İлеспелí ауруларды соматикалық емдеу; íшкí инфузиялық терапия; бактерияға кąрсы терапия; тромбыга кąрсы терапия; гипостатиялық аскцɪнулардыц алдын алу дененің ойылып кąлуын болдырмау үшін тері күтімі кірді. Ерте піүғыл əрекет жасау наукąстыц жылдам сауыгып кетуíне мүмкіндік берді. Шүғыл əрекет жасау мерзíмí жүрек-қантамырлық жəне тыныс алу жүйелерінің ауруларына байланысты жалпы жағдайы ауыр наукąстарда үзарып кеттí.
Операция эпидуральдí анестезия арқылы жасалды. Наукąс операция үстеліне cay жамбасымен жатқызылды. Операция үстелінің үстіңгі бетíн бойлай пɪыгып кету немесе оныц дистальдí үшын орнына келтíру кезíнде операция жасалатын аяқгың стерильсізденуін болдырмау үшін екí кąбатталган "кąлта" стерильдí ақжайма теселдí.
Жамбас сүйек буындарын эндопротездеу үшін бíз кебíнесе Хардингтің бүйірден тíлу əдİсíн қолдандық. Бүл тіліктің артыкцɪылыгы аз жаракąттайды, кąн аз кетедí жəне тез орындалады. Бул ретте íрí кąн тамырлары зақымдалған жоқ, үлкен уршық пен булшықет бекуі сақталды, буынды тексеріп керуге, жамбас сүйек басын алый тастауға және эндопротезді енгізуге жағдай жасалды.
Операция жасалған барлық наукąстар жаракąтк‚а түсінікпен қарады. Эндопротездің түріне кąрамастан, операция кезіндегі және имплантациялық кезеңдегі екі күн ішінде кąн кету шамамен 600 мл болды.
Наукąстар операциядан кейін 2-3 күн аркąсымен жатый және аяқгарының арасына жастық кря отырып тесекте жату режимы сақгады, 2-тәуліктен бастап тыныс алу гимнастикасы, тесекте отыру, операция жасалған аяқ буындарын пассивті қозғалту жəне операция жасалмаған аяқгы белсенді түрде бүгу белгіленді. 3-5 күннен кейін емделушілер операция жасалған аякąсą салмақ салмай, күн сайын жүру уақытып кебейте отырып балдакцен жүре бастады. Операция жасалған аяққа мелшерлі салмақ салу 10-күннен бастап, ал 6-7 аптада толық салмақ салуға рұқсат етілді.
Ауруханадан шыкқаннан кейін барлық операция жасалған наукąстар бақылауда болды. Емдеудің алыстатылған нәтижелерін зерттеу кезінде тексерудің клиникалық, рентгенологиялық және биомеханикалық әдістері крлданылған. Операция жасалған буынның соңғы рентгенограммасы операциядан кейін үш, алты айдан және бір жылдан кейін жасалған. Алыстатылған нәтижелерді бакцілаудың орта мерзімі 18 айды курады. Эндопротездеу тиімділігінің негізгі керсеткіші ретінде операция жасалған буындағы аурудың барына және үдемелілігіне 3 және 6 айдан кейін 10 балдық шкала бойынша бағалау жүргізілді. 18 наукąс орташа және болмашы ауруға шағымданған. Бул ретте, 7 (13,7 %) емделушіде жай (1-2 балл), 5 (9 %) бíркąлыпты эпизодикалық (3-4) жəне 5 (9 %) (5-6 балл) бíркąлыпты ауырсыну байкąлган. Кþсымша тíректí 36 (68%) пайдаланбаган, ал 16 (32 %) кейде гана пайдаланган.
Жамбас буыныныц қызметін багалау Харрис критериялары бойынша жүргізілген, соган сəйкес тамаша нəтиже 90-100 баллға, жақсысы 80-89, кąнагаттанарльìĶ 70-79 жəне кąнагаттанарлыкрыз нəтиже 70 баллдан аз болды. Алынган нəтижелер темендегí кестеде келтİрíлген.
Осы кестенí талдау операциядан кейíнгí алыстатылган кезецде тексерíлген наувąстардыц кепшİлíгİ (96,2%) жанры нəтиже керсеткен топта болгандыгын керсеттí.
Наукąстардыц емíр сапасын багалау авторлас D-Whalley əдíстемесí бойынша жүргізілді [5]. Бул жагдайда операцияга дейíнгí децгейíмен салыстырганда оц жауаптар саны 1.4 есеге азайды, бул жамбас буыны эндопротезделген наукąстардыц емíр сапасыныц жакраргандыгын керсетедí.
Кįıрытынды: Осылайша ортан жíлíк мойныныц жəне жалган буындардыц сынуы кезíнде турлí конструкциядагы эндопротездердí пайдалану аяқгың тíрек ɪ¢›ɪзметíн ерте кезецде кąлпына келтíруге жəне медициналық оцалу нəтижелерíн жакрартуга мүмкіндік бередí.
ƏДЕБИЕТТЕР
- Загородный Н. В., Фурдюк В. В. Эндопротезирование тазобедренного сустава. Актуальные проблемы вертебрологии и артрологии: Руководство для врачей. Ташкент, 2001. С. 72-74.
- Лирìįман В. M., Зоря В. И., Гнетецкиǔ С. Ф. Проблемы лечения переломов шейки бедра на рубеже столетий // Вестник травматол. и ортопедии. 1997. № 2. С. 12-18.
- Родионова С. C., Лазарев А. Ф., Николаев А. П., Солод Э. И. Переломы проксимального отдела бедренной кости у пожилых и старых людей: злой рок или закономерность // Клин, геронтология. 1998. № 4. С. 25-28.
- Сергеев С. В. Выбор оптимальных методов оперативного лечения переломов шейки бедренной кости: автореф.... докт. мед. наук. M., 1996. 34 с.
- Шевченко Ю. Л., Стойко Ю. M., Ломакин А. Г и др. К вопросу эндопротезирования крупных суставов в рамках высокотехнологичной медицинской помощи // Сб. тез. IX съезда травматологов-ортопедов. Саратов: «Научная книга», 2010. T 2. С. 557-558.