күйзелістік жағдайдағы негізгі емдеу әдісі болып ұзақ мерзімде антидепрессанттармен психофармакотерапияны қолдану. күйзелістің өте ауыр ағымы болып өзін-өзі өлтіру болып табылады. Депрессивті бұзылыс Дүниежүзілік Денсаулық сақтау ұйымының маңызды мәселелерінің бірі , барлық өзін-өзі өлтірулердің 70%-ы осыған байланысты. Бүкіл әлемде 2020 жылы күйзелістік өзін-өзі өлтіру №1 орынға шығуы мүмкін. Дүние жүзінде жұмысқа келмеудің себебі болып күйзелістік бұзылыс 1-ші орында тұр, ал 2-ші орында-аурулардың ішінде, еңбекке деген қабілетінің төмендеуі. ДДҰ-ң болжамы бойынша, дұрыс тиімді шаралар қолданылмаса, 2020 жылы дамыған және дамып келе жатқан елдердің экономикалық дамуын салдандырады. ДДҰ-ң зерттеу нәтижелерінде, отбасы құрған жандардың ажырасулары 10 есе жиі, солардың біреуі болсада күйзелісмен зардап шегеді (WHO,2006).
тақырыптың өзектілігі: Бүкіл дүние жүзі ұйымының көрсеткіштері бойынша жер шарының 3-5% тұрғындары күйзеліспен зардап шегеді, яғни 200 миллион халық. Үлкен депрессивті эпизодтың даму қаупі 15-20%-ын құрайды. Әлемде соңғы 10 жыл ішінде (1980-1990) 25 аффекті бұзылыс бақыланды-0,4-тен 10% дейін. БДҰ-ң ақпараты бойынша, дәл осы шақта күйзеліс 12%-ды құрап отыр, 2020 жылға дейін бұл көрсеткіш 20%-ға дейін өседі
(WHO,1995). осыдан дұрыс диагноз 10-15% науқастарға қойылады, солардың ішінде адекватты емді 13% алады. маңызды мәселе дұрыс диагноз қою және емнің оң нәтижелі болуы.
зерттеу мақсаты: миртастадиннің тиімділігін зерттеу, көтере алмаушылықты және күйзеліске шалдыққандарды емдеген кезде қауіпсіз болуы. Психикалық бұзылыстар және психопатологияның ауыр көріністерінің ішінде депрессивті бұзылыс (ДБ) ең көп кездеседі. алдын алу үшін дұрыс ем тағайындау өте маңызды .
зерттеу әдісі: маниакальді-депрессивті психоздың (мДП) депрессивті фазасымен (жабырқаңқы және үрейлі күйзеліс) психиатрия бөлімінде 50-65 жас аралықтағы 38 науқасқа зерттеу жүргізілді. миртастадиннің тәуліктік дозасы 10-30 мг. Сирек жағдайда терапевтикалық жеткіліксіз кезінде максимальды дозасы -45мг/ тәулігіне дейін көтерілді. Зерттеу тобындағы науқастар мДП-ң классикалық биполярлы формасына жатады, аурудың жеке конституциялық ерекшелігі бар соматовегетативті бұзылысы метаболизм алмасуының (көмірсу-фосфор) өзгерісіне бағытталған. Науқастарды зерттеу кезінде аффективті бұзылыс симпатикотоникалық синдромымен, келесі сипаттармен ерекшелінеді: Шырышты қабықтың құрғауы, мидриаз, тахикардия, іш қату, етеккір циклының кідіруі, либидоның төмендеуі, вегетативті кердо индексінің оң болуы.
емдеу тәсілі: Соңғы 40 жылдың ішінде ДБ-ы емдеуде көптеген дәрілік заттар шықты. Бірінші ұрпақтың ескі дәрілік затына үшциклдық антидепрессанттар (ҮЦа) және моноаминоксидаза ингибиторы (мао), екінші ұрпақтың жаңа түрлеріне серотониннің кері ұсталу селективті ингибиторы (СИоЗС), мао селективті қайтымды ингибиторы. Үшінші ұрпаққа, серотонинге және норадреналдық нейротрансмитті жүйесіне әсер ететін дәрілер тобы жатады (мысалы: миртазапин дәрілік заты).
миртастадин жаңа антидепрессант болып табылады, 1994 жылы Голландияда шығарылған, ал қазіргі таңда дамыған елдерде күйзеліс емінде жоғары тиімді дәрілік зат ретінде қолданылуда. миртастадин психотропты препараттардың жаңа тобына жатады-норадренергиялық және спецификалық серотонинергиялық антидепрессантқа (NaSSA). Қолданылуы: күйзелісте (ангедония,
психомоторлық тежелуде, ұйқысыздық, ерте қозу, дене массасының төмендеуі, өмірге деген көз қарастың төмендеуі, суицидтік ойлар, көңіл-күйдің енжарлығы т.б.). Негізгі әсер ету механизмі болып жүйке импульстерінің жақсы өтуі, белгілі болғандай, екі нейротрансмиттік жүйеде: норадренергиялық (Na) және серотонинергиялық (5-HT), ингибицидің қатысуынсыз кері ұсталу, норадреналин және серотонин тәрізді әсері бар. Сонымен миртастадин пресинапстық а2-рецепторының антогонисі және орталық норадренергиялық, серотонинергияға берілетін жүйке импульстерін күшейтеді. Серотонинергиялық берілу жолы НТ1-рецепторын күшейтіп іске асырады, НТ2 және НТ3-ң рецепторларын тежейді. НТ2 және НТ3-ң- рецепторларының антагонисті болып, анксиолитикалық қасиеті бар, ұйқыны жақсартады, типтік жанама әсерлерді болдырмайды, уайымшылдықты, жыныстық дисфункцияны, құсу, жүрек айну, бас ауруының алдын алады. миртастадиннің терапевтикалық дозасында антихолинергиялық әсер бермейді және жүрек-қан тамыр жүйесінің қызметіне әсер етпейді, науқас дәрілік затты жақсы көтереді.
жұмыс барысында зерттеудің келесі әдістерін қолдандық: тереңдетілген клинико-психопатологиялық зерттеулер, арнайы шкалаларда көрсетілген (вегетативті индекс кердо және көз-жүректік рефлекс ашнер- Даньини), өзіне баға беру семантикалық дифференцияның көмегімен (СДФ) C.D. Osgood (1952). клиникалық көрінісіне, жынысына және жасына байланысты науқастар келесі топқа бөлінді:
емге дейінгі зерттеу кезінде шкала бойынша 222 балл (Григорьев е. а. бойынша күйзелісның психотикалық түрі), емнен кейін 63 балды құрады (Григорьев е. а.бойынша күйзелісның гипопсихотикалық түрі) [32].
Терең клиникалық зерттеу кезінде үрейлі күйзеліске карағанда, жабыраңқы күйзелістің емге дейін жиі психопатиялық феномендері кездесті, шкала бойынша көңіл-күйдің болмауы (100,0±5,6% қарсы 25,0±5,3%), моторлы (80,0±4,3% қарсы 39,3±6,5%), ойлау қабілетінің төмендеуі (80,0±4,7% қарсы 46,4±6,1%), күйзеліслық деперсонализациялық көрініс (70,0±4,4% қарсы 71,4±5,4%), жыныстық қатынастың бұзылысы (40,0±5,6% қарсы 32,1±6,4%) және тәбеттің төмендеуі (90,0±3,3% қарсы 78,6±5,8%) көрсетті.
жабыраңқы күйзеліске қарағанда, үрейлі күйзелісте алаңдаушылық(100,0±6,4% қарсы 30,0±5,1%), 10,0±3,2%), ипохондриялық бұзылулар (64,3±6,7% қарсы 20,0±4,2%), өзін кінәлі сезіну (89,3±4,6% қарсы 70,0±5,4%), ұйқы бұзылысы (92,9±4,2% қарсы 80,0±4,7%), шырышты қабықтың құрғауы (78,6±6,7% қарсы 40,0±5,8%), іш қату (67,9±6,3% қарсы 50,0±5,6%), ашнер-Даньинидің симпатикотоникалыық сынамасына бағытталған (92,9±3,8% қарсы 60,0±5,9%), кердоның вегетативті индекстік көрсеткіші (89,2±4,5% қарсы 70,0±5,3%) жиі кездеседі. жабырқаңқы және үрейлі күйзелісте көңіл- күйдің төмендеуі және қызығушылықтың төмендеу көріністері бірдей жиілікте екуінде де кездеседі.
миртастадинмен емдегенде жаңадан ауырған науқастарда 16 (42,1%)-да монотерапия қолданылды, 22(57,9%) қайта ем алып жатқандар (сурет 1). Ұзақ белсенді терапия 7 аптаны құрады. алғашқы тәуліктік доза 15мг/тәулігіне, екінші аптасында нәтиже болмағанда 45мг/тәулігіне дейін көтердік, бұл науқастарды терапияға деген резистенттілікті туғызды екі жағдайда өзін кінәлі сезіну, кінәлі сезімі бар науқастарға миртастадинді 45мг/ тәулігіне тағайындадық. 38 науқас миртастадинмен толық емді барлық науқастар қабылдады.
151
анық терапевтикалық көрініс 30 (78,9%) науқаста байқалды және орташа көрсеткіште 6 (15,8%) науқаста, ал тиімділік аз болған науқаста 2 (5,3%).
зерттеу нәтижесі:
Қауіпсіздік- бұл өте маңызды көрсеткіш , көтере алушылық байқалмады. жеке ағзалардың қызметіне және жүйесіне, метаболикалық үрдіске оң нәтиже көрсету, сонымен ұзақ емдеу жағдайында айрықша мәнді көрсеткіш. Қорыта келе, деректер бойынша МДП-ң депрессивті фазасының (үрейлі және жабырқаулы түрінде) емінде миртастадинмен емдегенде симпатикотоникалық синдроммен жүретін жоғары тиімділікті көрсетті. ем кезінде жағымсыз әсерлер және асқынулар байқалмады, емді жақсы көтере алу толық қауіпсіздікті көрсетеді.
Қорытынды:
Сонымен, алынған мәліметтер МДП-ны (жабырқаңқы және үрейлі күйзеліс) миртастадинмен емдегенде жоғары тиімділікті көрсетеді және симпатикотоникалық синдромдарментолық дәлелденді . ем кезінде қауіпті жанама әсерлер және асқынулар байқалмады, бұл дәрілік зат науқастардың қауіпсіздігі үшін тиімді болды.
- Краснов В. Н. Современные принципы терапии депрессий [Электронный ресурс] // Новая аптека- Режим доступа: http://www.nov-p.ru/
- Петрюк П. Т., Петрюк А. П. Клинические аспекты применения миртазапина (ремерона) в психиатрической практике // Психічне здоров'я. -2005. - Вип. 3. -С. 54–60.
- Полищук И. А. Маниакально-депрессивный психоз и аффективные психозы // VI съезд невропатологов и психиатров Украинской ССР: Тезисы докладов. -Харьков: Б. и., 1978. -С. 339–340.
- Петрюк П. Т., Петрюк А. П. Вопросы классификации психических расстройств в научных работах профессора И. А. Полищука (к 100-летию со дня рождения) // Украïнський вісник психоневрологíï- 2007. -Т. 15, вип. 3. -С. 110–112.
- Руководство по использованию классификации психических и поведенческих расстройств в клинической практике / Под общ. ред. В. А. Абрамова. -Донецк: Китис,
152
- -346 с.
- Петрюк П. Т. Клинико-патогенетические особенности депрессивной фазы маниакально-депрессивного психоза (тоскливый и тревожный варианты). -Автореф. дис. канд. мед. наук: 14.00.18; 03.00.13- Л., 1988. -17 с.
- Kielholz P. Depressionbehandlung in der ɑrztliehen praxis // Bulletin № 1. -Basel, 1976. -S. 1.
- Мосолов С. Н. Применение современных антидепрессантов в терапии депрессий [Электронный ресурс] // Психиатрия и психофармакотерапия. -2000. -№ 1, приложение 1. -Режим доступа: http://old.consilium- medicum.com/media/psycho/ 01p/4.shtml.
- Маркова М. В. Депрессивные расстройства в сети первичной медицинской помощи: из «диагностических невидимок» -на арену общемедицинской практики // Medi / Anti-aging. -2009. -№ 5. -C. 18–22.
- Bosonet T., Bizet M. Депрессивные расстройства // Охрана психического здоровья в мире: откажитесь от изоляции, окажите помощь. -Женева: ВОЗ, 2000. -С. 11–12.
- The efficacy of psychotropic drugs / J. M. Davis, P. G. Janicak, Z. Wang et al. // Psychopharmacology Bulletin. -1992. -Vol. 28. -P. 151-155.
- Паламарчук С. А. Ремерон (миртазапин- антидепрессант нового поколения. Использование при тяжёлой депрессии (обзор литературы) // Таврический журнал психиатрии. -2000. -Т. 4, № 1. -С. 51–54.
- Миртастадин (Mirtastadin) [Электронный ресурс]. — Режим доступа: http://www.compendium.com.ua/ info/169725/print/stada/mirtastadin.
- Петрюк П. Т. Способ оценки депрессивной фазы циркулярного психоза, сопровождающейся симпатикотоническим синдромом, с помощью специальной шкалы // Социальная и клиническая психиатрия. -1997. -Т. 7, вып. 1- С. 25–30.
- Симптоматика циркулярной депрессии и предсказание эффективности лечения Блейхер В. М., Крук И. В. Патопсихологическая диагностика. -Киев: Здоров'я, 1986. -280 с.