Аңдатпа
Бұл мақалада зияткерлік және шығармашылық ұйымдардағы кадрларды жалдау, іріктеу және орналасу үрдісі қарастырылған. Шығармашылық ұйымдағы қызметкерді басқаруға және зияткерлік еңбек қызметкерінің құндылығына айрықша мән берілген.
КІРІСПЕ
Зияткерлік және шығармашылық ұйымдардағы қызметкерлерді басқару ерекшеліктерін айтпастан бұрын негізгі түсініктерді анықтап алу қажет. Зияткерлік және шығармашылық ұйымдары ретінде негізгі қызметі тауарлар мен қызметтер өндірісі немесе сауда емес, қандай да бір зияткерлік өнімді құру болып табылатын компанияларды түсінеміз. Бұл ғылым, мәдениет, өнер немесе БАҚ саласында қызмет ететін компаниялар.
Басқа компаниялармен салыстырғанда бұл ұйымдардағы қызметкерлерлі басқару қағидалары мен рәсімдері бірқатар ерекшеліктерге ие. Бірінші кезекте бұл ерекшелік осы және басқа компаниялардың ұйымдық құрылымының айырмашылығына негізделген.
Жұмысшылардың ұйымдық тобы ретінде шығармашылық ұжым бірқатар өзгеше белгілерге ие:
- ұжымның барлық шығармашылығы тікелей әрбір қатысушының шығармашылық қызметінің белсенділігі мен жетістігіне тікелей тәуелді;
- екелікті талап ететін шығармашылыққа құрылған ұжым шығармашылығының екіжақтылығы біруақытта ұжымның бірлігіне қызмет етеді;
- шығармашылық ұжымның көшбасшылығы формальды және формальды емес көшбасшының қызметін қатар алып жүреді [1].
Зияткерлік өнімді өндіретін ұйымды басқару құрылымының сипатты ерекшеліктерінің бірі болып қызмет саласында жұмыс істейтін өндірістік, саудалық фирмалар немесе компаниялармен салыстырғанда оның төменгі иерархиясы табылады. Қызметкерлер арасында бағыныштылық байланысы өзгеруі мүмкін. Мысал ретінде бірнеше бұқаралық ақпарат құралдарының жұмысын келтіруге болады, мысалы бір емес бірнеше өнімдерді өндіретін баспа үйлері. Бұл жерде бір және сол адам бір баспада редактор ролінде бола отырып, бағынышты қызметкерлерге ие болуы мүмкін, ал екінші баспада жеке жарияланымның авторы болып, басқа редакторға бағынуы мүмкін. Бұл жерде осы екі редакторда өздерінің мақалаларын бір-бірінің баспасында жариялайтын болса, бағыныштылық қиылыспалы болуы мүмкін. Иерархиялығы оның дәстүрлі түсінігінде бұзылған болып саналғанымен, шығармашылық компаниялар үшін мәселе болып саналмайды.
НЕПЗІ БӨЛІМ
Газет редакциясының қызметінде қызметкерлерді басқару, жекелеп алғанда қызметкрелердің санын анықтау кадрларды іріктеу, жалдау және орналастыру, өндіріс және сол қызметкердің қызығушылығын есепке ала отырып, жұмыспен қамтамасыз ету, қызметкерлерді алға жылжыту, нәтиже бойынша еңбек үшін сыйақы жүйесі және еңбекті ынталандыру жүйесінсіз мүмкін емес.
«Прикаспийская коммуна» газеті редакциясының ұйымдық құрылымының қызметкерлері жұмысқа жалдану бойынша іріктеуден өтеді. Редакция кадрларды тарту үшін келесі артықшылықтарды анықтады: адамдарға қызметтік өсу келешегін ұсыну мүмкіндігі, негізгі құрамды сақтау және ұйымды жақсы білімді үміткерлермен бос орынды тез толтыру, кадрлардың жұмыстан кетуін төмендету.
Ұйымда қызметкерлерді жинаудың белсенді және енжар әдістері пайдаланылады.
Белсенді әдістер, әдетте еңбек нарығында жұмысшы күшіне, соның ішінде біліктілігіне сұраныс оны ұсынудан артып кеткен жағдайда пайдаланылады. Бәрінен бұрын - бұл персоналды сол орынға қарай ыңғайлау, яғни басқаша айтқанда әлеуетті қызметкері ретінде қызығушылық тудыратындармен ұйымның байланысы.
Қызметкерді жинаудың енжар әдісі еңбек нарығында жұмысшы күшін ұсыну сұраныстан артып кеткен жағдайда қолданылады. Қызметкерлерді тартудың енжар әдістерінің бірі ретінде бос орын лауазымы, білім деңгейі, үміткерлерге қойылатын талаптар, еңбекақы төлеу ережесі, бұқаралық ақпарат құралдарының ішкі және сыртқы мәліметтері туралы хабарландыру орналастыру табылады [2].
Кейін анықталған жұмыс орнында немесе лауазымда міндеттерін орындау үшін оның жарамдылығын бекіту мақсатында қызметкердің психологиялық және кәсіби сапасын білу үшін қызметкерлерді іріктеу үрдісі жүргізіледі. Қызметкерлерді іріктеу біліктілігіне, мамандығына сәйкестігі, жеке қасиеттері, қызмет сипатына, ұйым және өзінің қызығушылығына қабілеттілігін есепке ала отырып, сәйкес келетін үміткерлердің жиынтығынан жүргізіледі.
Газет редакциясына қызметкерлерді іріктеу технологиясы келесі кезеңдерден тұрады:
- алдын-ала сұхбат;
- арыз және сауалнама бланкісін толтыру;
- тестілеу;
- диагностикалық сұхбат;
- қызметтік хат бойынша ұсыныстарды тексеру;
- дәрігерлік тексерістен өту;
- соңғы шешімді қабылдау.
Басқаларының алдында бір үміткерге қатысты артықшылықты негізгі және нақтыланған шешімнің қабылдануы ойлап тапқан бағалау жүйесін пайдалануға көмектеседі.
Үміткерлерді іріктеу іріктеудің барлық кезеңінен сәтті өткен немесе ұйымның резервіне қосылуымен адамды жұмысқа қабылдаумен, кей жағдайда сәйкес келетін үміткер табылмаған жағдайда барлық үміткерлерден бас тартумен аяқталады.
Лауазымы бойынша жаңа қабылданған қызметкер үшін еңбек міндеттерін орындауда оның құқығының, міндеттері мен жауапкершілігінің жиынтығын сипаттайтын дәл өкілеттілігі анықталады.
Қызметкердің құндылығы өндірістік, сауда ұйымдары мен қызмет саласы компанияларындағы сияқты анықталады. Зияткерлік еңбек қызметкері келесі ретінде қабылданады:
- «іскерлік белсенділік орталығы», ол белгілі бір шамада адамдарды айналасына ұйымдастыра білетін және белсенді шығармашылық орта қалыптастыратын менеджердің жұмысына ұқсас жұмыстарды орындайды (яғни жан- жақтылық дәрежесі анықталады);
- компанияда анықталған лауазымға ие және белгілі бір міндеттерді орындаушы адам;
- шығармашылық әлеуетке және осы ұйымдағы жұмыс үшін зияткерлік мүмкіндікке ие адам;
- компанияның қосылған құнын құратын адам;
- инновациялық белсенділік көзі, идеяны ойлап табушы және оны орындаушы.
ҚОРЫТЫНДЫ
Осылайша, «Прикаспийская коммуна» газетінің редакциясына кадрларды таңдау үрдісін талдай отырып, келесілерді айтып кетуге болады: бірізділікке салынған кадрлық саясат, лауазымға үміткерлерді қатаң таңдау кәсіпорынның мықты ұйымдық құрылымын құрды, себебі барлық қызметкерлер ұйымның сәйкесті талаптарына ие, білікті, осы лауазымға үміткер қызметкерге барлық сипаттары тән. Бұл газет редакциясы дамуының прогрессивтілігін және табыстылығын анықтайды.
Әдебиеттер тізімі
- Гуревич С.М. Экономика отечественных СМИ, M., 2009. Раздел IV "Основы медиаменеджмента", глава 22 "Управление редакционным коллективом", глава 23 "Экономические основы труда журналиста"
- Веснин, В. Р. Управление персоналом. Теория и практика: учебник /В.Р. Веснин. - M.: TK Велби, Изд-во Проспект, 2011. - 688 с.