Кіріспе. Әлемдегі адамзат халқының шамамен 8%-ы аутоиммунды аурулардың әртүрлі түрлерімен ауырады және бұл көрсеткіш жыл сайын артып келеді. Шашыранды склерозға арналған классикалық терапия салыстырмалы түрде төмен тиімділікке ие және жанама әсерлердің кең спектрін тудыруы мүмкін. Шашыранды склероз-неврологиялық патологиясы бар созылмалы аутоиммундық ауру, орталық және перифериялық жүйке жүйесіндегі зақымдану ошақтарының прогрессивті ағымымен сипатталады. Шашыранды склероз демиелинизация аурулары тобына жатады, олардың негізгі патологиялық көрінісі цитотоксикалық Т-жасушаларының автоспецификалық активтенуі нәтижесінде жүйке ұштарының миелинінің бұзылуы болып табылады. Аурудың дамуындағы иммунологиялық процестердің басым рөлі миелинге тән иммундық процестердің белсенуін, оның ішінде гистосәйкестіктің негізгі кешені ақуыздарының аутоантигендермен өзара әрекеттесуін мақсатты түрде азайтуға мүмкіндік беретін препаратты іздеу қажеттілігін туындатады.
II класстағы гистосәйкестіктің негізгі кешені (MHC II) бөтен қоздырғыштарға адаптивті иммундық жауапта ғана емес, сонымен қатар бірқатар аутоиммундық аурулардың дамуында да маңызды рөл атқарады. MHC II кешендері антигенді ұсынатын жасушалардың бетінде орналасқан антигенді пептидтерді қабылдайды, олар кешен құрамында ГКГ-II-пептид-ТЖР тримолекулярлық кешенін құра отырып, Т- жасушалардың бетінде орналасқан Т-жасушалық рецепторларға (ТЖР) қол жетімді болады, ол өз кезегінде иммундық жауап каскадын іске қосады. Пептидтерді MHC II-ге жүктеу процесінде олардың "өзара әрекеттесу тереңдігін" анықтайтын бастапқы құрылымы шешуші рөл атқарады.
Мақсаты: Зерттеудің мақсаты иммундық жүйенің миелин автоантигендерімен белсендірілген жасушаларының бетінде II типті (MHCII) негізгі гистосәйкестік кешенінің ақуыз рецепторлары бар эксперименттік аутоиммунды энцефаломиелитті (шашыранды склероздың жануарлар моделі) емдеу үшін кавеолин-3 ақуыз молекулаларының құрамындағы пептидтік сипаттағы жаңа препараттарды іздеу болып табылады.
Материалдар мен әдістер: Әзірленіп жатқан препараттың тиімділік дәрежесін бағалау үшін лимфоциттер жасушаларының аралас культурасына негізделген in vitro жүйелері, сондай-ақ DA, Dark Agouti зертханалық инбредті егеуқұйрықтарды қолдануға негізделген шашыранды склероздың жануарлар моделі қолданылды. Бұл модель жануарларды сингеналық хорда препараттарымен иммундау нәтижесінде тәжірибелік аутоиммунды (аллергиялық) энцефаломиелит белгілерін алуға мүмкіндік береді. Тәжірибелік аутоиммунды энцефаломиелиті бар жануарлардан оқшауланған лимфоциттер дәрілік заттардың тәжірибелік үлгілерінің әсерін зерттеу үшін жасуша культурасында қолданылды. Лимфоциттер пептидтердің әртүрлі концентрациясымен инкубацияланды және жасушалардың өміршеңдігі MTT және AlamarBlue көмегімен стандартты сынақтар арқылы бағаланды.
Нәтижелерін талдау: Адамның IgG VH иммуноглобулинінің ауыр тізбегінің N-соңғы доменінің пептидімен жоғары гомологиясы бар октапептид (8-аминқышқыл қалдықтары) түріндегі синтетикалық аналогы кавеолин-3 типті ақуыздың аминқышқылдарының тізбегінің С-соңғы аймағында биоинформа- циялық тәсілдерді қолдану нәтижесінде табылды және алынды. PN6 синтетикалық аналогы биологиялық белсен-ділікке ие және хорда препаратымен иммунизацияланған DA желісінің аутбредті егеуқұйрықта- рының лимфа түйіндерінен алынған аралас культурада белсендірілген лимфоциттердің көбеюін тежеуге қабілетті. Бұл тәсіл адамның шашыранды склерозының (тәжірибелік аутоиммунды энцефаломиелит) жануарлар моделіне толығымен сәйкес келеді. Биологиялық белсенді октапептидтің жаңа құрылымын пептидті немесе аралас негізде аутоиммунды ауруларды емдеуге арналған дәрілік препараттың ықтимал компоненті ретінде қарастыруға болады.
Қорытындылар
1. PN6 синтетикалық октапептиді аралас культурада белсендірілген лимфоциттердің көбеюін дозаға тәуелсіз тежеуге қабілетті.
2. PN6 пептиді аутоиммунды ауруларды, оның ішінде шашыранды склерозды емдеу үшін пептидтік сипаттағы жаңа дәрілік заттарды әзірлеу кезінде компонент ретінде қарастырылуы мүмкін.