Өзектілігі. Ана, ұрық және жаңа туған нәрестенің өзара әрекеттесу жүйесінде D дәруменінің патофизиологиялық және клиникалық аспектілері туралы соңғы кездегі мәліметтеріне жүгінсек D дәрумені эндокриндік жүйенің адам денсаулығы үшін маңыздылығына және аналар мен олардың сәбилерінде D дәруменінің тапшылығының жоғары таралуы көрініс табады [1]. Жүктілік кезінде D дәрумені ұрықтың қаңқасының минералдануына және өсуіне қатысады,неонатальды кезеңдегі D дәрумені деңгейі ананың босану кезіндегі D дәрумені мәртебесіне байланысты және де жаңа туған нәрестенің D дәруменінің мөлшері жеткілікті деңгейде болған жағдайда кейінгі жаста астма мен І типті қант диабетін дамыту қаупін төмендетуі мүмкін. Жүктілік кезінде ұрықтың өсуіне және дамуына байланысты D дәруменіне қажеттілік артады. D дәрумені өндірісі негізінен географиялық орналасуы мен өмір салты факторлары әсер ететін күн сәулесінің әсерінен болады. Сонымен қатар, имплантация мен плацента пайда болған сәттен бастап жүктілік кезінде D дәруменінің жеткілікті деңгейі қажет екендігі анықталды. D дәрумені "ана — плацента — ұрық" жүйесінің дұрыс жұмыс істеуінде маңызды рөл атқарады, сонымен қатар эмбриогенезге, ішілік және постнатальды кезеңдерге оң әсер етеді [2].
Жүктілік кезінде D дәрумені рецепторлары және метаболизмді реттейтін ферменттер плацента мен жатырдың децидуальды тінінде көрінеді, бұл ана — ұрық шекарасындағы иммуномодуляцияның сыни белсенді нүктесін көрсетеді. Жүктілік кезінде қандағы D дәрумені -байланыстыратын ақуыз деңгейі 46% - дан 103% - ға дейін артады [3].
Зерттеу мақсаты: Жүкті әйелдердердегі D дәруменінің маңыздылығын насихаттау.
Зерттеу әдістері: Нұр-Сұлтан қаласы бойынша жүкті әйелдердің арасында сауалнама жүргізілді (n=150).
Нәтижелері: Барлығы 150 қалалық ауданнан ересек әйел тексерілді. D дәруменінің жетіспеушілігі 38,2% - ында байқалды. Қалалық тіркеудегі әйелдер D дәрумені тапшылығының және D дәрумені жетіспеушілігінің ықтималдығын көрсететін жұмыс түрімен байланысты болуы мүмкін. Көктемде соңғы етеккірі бар әйелдер қыста бар әйелдерге қарағанда D дәрумені концентрациясының төмендігін көрсетті. D дәрумені тапшылығының жоғары таралуы қалалық жерлерде байқалды. Әйелдердің 60 % Жүктілікті жоспарлау барысында D дәруменінің тапшылығын анықтаған.
Репродуктивті денсаулыққа келетін болсақ, D дәруменінің қалыпты концентрациясына қол жеткізу жүктілікті жоспарлау кезеңінде ғана емес, сонымен бірге оның барысында қолайсыз нәтиже қаупін азайту және, әрине, балада рахиттің алдын-алу үшін қажет [4].
Қорытынды. Осылайша, D дәруменімен жеткіліксіз қамтамасыз ету бүкіл әлемде Дүниежү-зілік денсаулық сақтау ұйымының проблемасы болып табылады. Көп қырлы реттеуші әсерге (иммунитетке, биохимиялық және жасушалық процестерге) байланысты D дәрумені жүктіліктің қолайлы ағымын, сондай- ақ жүктілік кезеңінде және босанғаннан кейінгі дамуын анықтайтын өте маңызды фактор болып табылады. Біздің ағзамыздағы D дәруменінің рөлі оның фосфор-кальций алмасуына қатысуына ғана байланысты емес. D дәруменінің оңтайлы деңгейін сақтау 2 типті қант диабеті, эндокриндік аурулар, семіздік, жүрек-тамыр, нейродегенеративті аурулардың алдын-алу үшін де, осы жағдайлар болған жағдайда да қажет. D дәруменінің бірқатар онкологиялық аурулардың алдын-алудағы және иммунды орта аурулардағы рөлі кеңінен талқыланады. Осыған байланысты жүкті және жаңа туған нәрестелерде D дәруменімен жеткіліксіз қамтамасыз етілуінің алдын алу тек педиатрлар мен неонатологтардың ғана емес, акушер- гинекологтардың, нутрициолог-диетологтардың D дәруменіне бай тағамдарды тамақ рационына ұсынып, алдын алу жұмысында міндетті компонент болуы керек.
Әдебиеттер
- Нутрициология, Л.З. Тель Е.Д. Даленов А.А. Абдулдаева И.Э. Коман; Москва, Издательство «Литтерра» 2018
- Физиологический подход к витаминно-минеральной коррекции у беременных; д. м. н., проф. О.А. Громова, ЭФ. Акушерство, гинекология. 1/2012
- Обзор современных исследований по применению витамина d во время беременности и в послеродовом периоде; Л. В. Ширинян, Е. Ю. Гуркина, И. Е. Зазерская. 2012 г.
- Хазова ЕЛ, Барт ВА, Зазерская ИЕ. Оценка насыщенности организма беременной витамином D при применении различных доз холекальциферола. Гинекология. 2014;6:49–53.