Осы уақытқа дейін отандық және шетел зерттеулердің артериялық гипертензия (АГ) асқынуларының дамуына метеорологиялық факторлардың (МФ) әсер етуін негіздеді, бұл әсердің дәрежесі мен сипаты әр географиялық аймақ үшін бірдей емес екені туралы айтуға болады, өйткені аймақтың биоклиматы климаттық белдеуге байланысты. Шымкент қаласының климаттық белдеуі күрт- континентальды болып табылады.
Жұмыстың мақсаты. Аймақтың климаттық және географиялық ерекшеліктеріне байланысты Шымкент қаласының тұрғындардың артериялық гипертензияның өршуіне метеорологиялық факторлардың әсерінің күші мен сипатын анықтау.
Материалдар мен әдістер. Зерттеу материалдары Шымкентте 2011-2015 жылдарға арналған шұғыл медициналық көмек көрсетудің (қоңырау шалудың) орташа айлық айналымы туралы статистикалық деректер болды. ОҚО, РГП «Қазгидромет» 2011-2015 жылдарға арналған АГ (I.10-15) және орташа айлық климаттық және метеорологиялық көрсеткіштер (орташа ауа температурасы, атмосфералық қысым және жер бетіндегі желдің жылдамдығы) туралы мәліметтер келтірілген. Зерттеудің статистикалық әдісі мен сауалнама әдісінің көмегімен метеосезімталдылықты анықтау үшін Шымкент қаласында емдеушілердің гипертонияның өршуіне байланысты метеофактордың корреляциялық тәуелділігі анықталды.
Зерттеу нәтижелері. Спирмен коэффициенті бойынша рангалық корреляциялық талдау нәтижелері метеофактордың үш байланысының деректері бірдей болмағанын көрсетті.
Артериалды гипертензияның өршуіне ауа температурасының ауытқу шамасына әсер етеді, 2011-2015 жылдар аралығында шұғыл медициналық көмекке жүгінгендердің кері және күшті байланысқа ие болды.
(2011ж. r< -0,91413, 2012ж. r<-0,86785, 2013ж. r<-0,94258, 2014ж. r<-0,86997, 2015ж. r<-0,95521), ер кісіге қарағанда әйелдерде бұл байланыс күшті болды ( 2015ж. ер кісілерде r<-0,778, әйелдерде r<848). Атмосфералық қысым мен АГ бар науқастардың шұғыл медициналық көмек шақыртудың арасындағы белгіленген ара-қатынас тікелей болды, бірақ орташа эсер ету күшімен (2011ж. r < 0,63759, 2012ж. r<0,61245, 2013ж. r<0,58846, 2014ж. r<0,65545, 2015ж. r<0,64125).
Атмосфералық қысымның ер кісімен әйелдерге ықпалы бірдей болады. Жер бетіндегі желдің жылдамдығының әсеріне АГ өршуі тікелей корреляциялық байланысқа ие болды, бірақ әйелдерде күшті ал ер кісілерде орта шамалы байланыс байқалды ( 2011ж ер кісілерде - r = 0,445, әйелдерде - r = 0,544, 2012 жылда ер кісілерде - r = 0,695, әйелдерде - r = 0,695, 2015 жылда ер кісілерде - r = 0,515, әйелдерде - r = 0,641).
Қортынды. Шымкент қаласындағы артериалды гипертензияның өршуіне климаттық- географиялық тәуекел факторлары бірдей емес. Артериалды гипертензияның өршуіне Шымкент қаласының метеофакторлы корреляциялық байланысы анықталды (орташа ауа температурасы, атмосфералық қысым және жер бетіндегі желдің жылдамдығы). Орташа ауа температурасының төмендеуінің салдарынан артериалды гипертензияның өршуі бойынша шұғыл медициналық көмек шақыртушылар саны артқан. Ал атмосфералық қысымның және жер бетіндегі желдің жылдамдығының тікелей эсер етуі шұғыл медициналық көмек көрсету орталығына қоңыраулардың шалу саны бойынша орташа эсер ету күші болады.
Артериалды гипертензиясы бар ер кісілерге қарағанда эйел кісілер метеосезімталдығы жоғары екені анықталды.
Әдебиеттер
- Умбетжанова А.Т., Махаметова М.Г., Ахметова Д.Н., Бахбергенова Ж.Б., Нургалиева Н.К.Исследование факторов риска развития артериальной гипертензии // Медицинский журнал Западного Казахстана. Материалы Республиканской научно-практической конференции с международным участием.- 2012.-№3 (35).-С.248
- Марченко Т.К. Влияние гелиогеофизических и метеорологических факторов на организм человека //Физиология человека. -1998. Т.24, № 2.- С. 122-127.
- Ботабекова А.К. Воздействие метеорологических факторов на течение артериальной гипертензии в разных регионах Казахстана / А.К.Ботабекова, Ж.А.Кауызбай, Э.К. Бекмурзаева // Вестник ЮКГФА. - 2015. - №4(73). -С. 74-77.