Другие статьи

Цель нашей работы - изучение аминокислотного и минерального состава травы чертополоха поникшего
2010
Анализ

Слово «этика» произошло от греческого «ethos», что в переводе означает обычай, нрав. Нравы и обычаи наших предков и составляли их нравственность, общепринятые нормы поведения.
2010
Деонтология Наука Нравственность Общение Психология Этика

Артериальная гипертензия (АГ) является важнейшей медико-социальной проблемой. У 30% взрослого населения развитых стран мира определяется повышенный уровень артериального давления (АД) и у 12-15 % - наблюдается стойкая артериальная гипертензия
2010
Гипертензия Оценка Терапия

Целью нашего исследования явилось определение эффективности применения препарата «Гинолакт» для лечения ВД у беременных.
2010
Время Лечение

Целью нашего исследования явилось изучение эффективности и безопасности препарата лазолван 30мг у амбулаторных больных с ХОБЛ.
2010
ХОБЛ

Деформирующий остеоартроз (ДОА) в настоящее время является наиболее распространенным дегенеративно-дистрофическим заболеванием суставов, которым страдают не менее 20% населения земного шара.
2010
Время Лечение Остеоартроз

Целью работы явилась оценка анальгетической эффективности препарата Кетанов (кеторолак трометамин), у хирургических больных в послеоперационном периоде и возможности уменьшения использования наркотических анальгетиков.
2010

Для более объективного подтверждения мембранно-стабилизирующего влияния карбамезапина и ламиктала нами оценивались перекисная и механическая стойкости эритроцитов у больных эпилепсией
2010

Нами было проведено клинико-нейропсихологическое обследование 250 больных с ХИСФ (работающих в фосфорном производстве Каратау-Жамбылской биогеохимической провинции)
2010
Анализ Время

C использованием разработанных алгоритмов и моделей был произведен анализ ситуации в системе здравоохранения биогеохимической провинции. Рассчитаны интегрированные показатели здоровья
2010
Алматы Анализ Здравоохранение Тараз

Специфические особенности Каратау-Жамбылской биогеохимической провинции связаны с производством фосфорных минеральных удобрений.
2010
Анализ Тараз

Cichorium өсімдігінің 70% спиртті ерітіндісіндегі компонентті құрамын газды-хроматографиялық әдіспен анықтау

Түйін

Бұл мақалада Cichorium өсімдігінің 70 % спиртті экстрактыларының компонентті құрамы анықталды. Анализ 5890 маркалы II HP газды хромотографында масс-селективті детекторында жүргізілді. Зерттеу нәтижесі бойынша Cichorium өсімдігінің 70% спиртті экстрактыларының химиялық құрамы зерттеліп, ең көп мөлшерде күрделі эфирлер, спирттер, фенол қышқылдары, амин қышқылдары және т.б. қосылыстар кездесетіндігі анықталды.

Кілт сөздер: Cichorium, биологиялық белсенді заттар, экстракция, каротин, антоциан, кумарин.

Cichorium - күрделігүлділер тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік. Cichorium өсімдігінің дүние жүзінде қоңыржай және субтропиктік аймақтарда өсетін 8-10 түрі белгілі. Cichorium өсімдігінің отаны Жерорта теңізі аймақтары болып есептеледі. Cichorium өсімдігі Еуразияда Солтүстік Африкада, Оңтүстік Америкада, Австралияда, Солтүстік Америка және Жаңа Зеландияда кездеседі. Ал Қазақстанда барлық облыстардағы шалғынды жерлерде, жолдардың жиегінде, тоғайларда, ашық алаңдар мен егістік жерлерде кездеседі [1].

Биіктігі 20-150 см тамыры жуан, тік өсетін сабағының сыртын сиректеу түк басқан. Сабақ түбіндегі топталып өсетін жапырақтарының сопақша, шеттері ойық, сабақ бойындағы жапырақтары отырмалы, жіңішке жиектері бүтін болады. Гүлдері қос жынысты, жапырақ қолтығынан өседі. Гүл шоғыры - себет. Күлтесі көгілдір, көк, ақшыл түсті, алдымен бірігіп бес тісті қуыс гүл құрайды да, гүлдеген кезде ұзынынан жарылып тілше гүлдерге айналады [2].

Х.Х.Холматов, Х.Ходжиматовтардың (1992) мәліметтері бойынша Cichorium Intubus L. тамырларының құрамында 56-65 % инулин, интибин, гликозидтер 0,1-0,2 % ащы заттар 9-9,5 % фруктоза, 10-12 % левлоза 0,6 % май және В1 витаминдер бар екендігі анықталды. Жапырақтарында май, инулин, қант, азотты заттар, С, Д витаминдер, каротиндер бар [3].

Cichorium өсімдігінің жапырақтарымен жас өркендерінде витамин С, органикалық қышқылдар болса, гүлдерінде цикорин гликозиді, сүт шіресі және ащы заттар тораксастерал және каучук заттары бар. Химиялық құрамы толық зерттелмеген өсімдіктердің қасиеттерін зерттеу, биологиялық белсенді заттарды бөлу биоорганикалық химия саласындағы өзекті мәселелердің бірі болып табылады [4].

Зерттеудің мақсаты: Cichorium өсімдігінің 70 % спиртті ерітіндісіндегі компонентті құрамын газды-хроматографиялық әдіспен анықтау.

Зерттеудің нысаны ретінде ОҚО, Мақтаарал ауданының 2016-2017жж Cichorium өсімдігі (гүлі, сабағы, жапырағы) алынды [5].

Шикізаттың ылғалдылығы мен күлділігі гравиметриялық әдіспен анықталды, сулы ерітіндісінің pH - мәні «И-160 МИ» маркалы рН-метрмен, ал экстрактивтілігі суда және спиртте 2 сағатта 80-850С температурада жүргізілді [6].

Cichorium өсімдігінің жер үстіңгі бөлігінің (гүлі, жапырағы, сабағы) 70 % спиртті ерітінділері даярланды. Бір ай көлемінде қараңғы жерге қойылды. Қажетті мерзімі жеткенде ол ерітінділер сүзгі қағазы арқылы сүзілді. Сүзілген ерітіндіні 5890 маркалы II НР газ-хроматографында масс селективті детекторында анықталды [7]. Зерттеу нәтижесінде алынған мәліметтер 1- кестеде көрсетілген.

1 Кесте - Cichorium өсімдігінің физика-химиялық көрсеткіштері

№

Шикізат атауы

рН

Ылғалдылығы, %

Күлділігі, %

Экстрактивтілігі, %

Суда

Спиртте

1

Cichorium гүл (Мақтаарал ауд)

5,50

15,8

2,90

35,06

23,84

2

Cichorium сабағы (Мақіааралауд)

5,80

17,9

3,40

36,42

26,94

3

Cichorium жапырағы (Мақіааралауд)

5,90

16,7

2,50

38,56

25,53

1-кестеде көрсетілген мәліметтерге сүйенсек, Cichorium сулы ерітіндісінің рН мәндері әлсіз қышқылдық ортаны көрсетеді. Сондай-ақ, экстрактивтілігі суда спиртпен салыстырғанда 1,3-1,5 аралығында жоғары.

Cichorium өсімдігінің жер үстіңгі бөлігінің (гүлі, жапырағы, сабағы) 70 % спиртті ерітінділері газды-хроматографиялық әдіспен анықталды. Зерттеу нәтижелері 2-3 кестеде көрсетілген.

Кесте - 2. Cichorium гүлінің 70% этил спиртіндегі ерітіндісінің құрамындағы кейбір қосылыстардың мөлшері

№

Қосылыстың аты

Мөлшері, %

Уақыт, мин.

1

2,3-Гептадиен-5-ин, 2,4-диметил-

4,51

2,134

2

Бензенметанол, 3-метокси-4-нитро

13,41

2,335

3

3,5 -үшхлорметил-1,2,4-оксадиазол ^(2фенилэтиламино)бензо- 1,2,3-триазин

    

4

1,3,2-Оксатиабарол, 2-этил

2,03

2,752

5

Кетон, метил 2-метил-1,3-оксотиолан-2-ил

6,97

3,576

Этан, 1,1-диэтокси

Этан, 1,1-диэтокси

6

Лактоза

7,78

8,646

4-Фенилуразол

4-Фенилуразол

7

Циклогексен, 1 -метил-4-(5 -метил-1 -метилен-4-гексенил) -

2,28

9,413

1,5 - Ангидрон-талитол

Лактоза

Кесте - 3. Cichorium сабағы мен жапырағының 70% этил спиртіндегі ерітіндісінің

құрамындағы кейбір қосылыстардың мөлшері

№

Қосылыстың аты

Мөлшері, %

Уақыт,мин.

11

D-Стрептамин, О-2амино-2-деокси-а-О - глюкопиранозил-О-2-деокси-

3,92

2,166

Циклогексанол, 2 -метил-5 -

Циклогексен, 3-пентил-

22

Карбон қышқылының метил эфирі

12,33

2,344

Ароматты оксиқышқыл

Оксазол-4-карбоксамид, N -метил-5-фенил

33

Аллоиноситол

7,58

3,585

Миоиноситол

Формамид, N.N-диметил

4

Метил 4-О-метил-О-арабинопиранозид

10,03

7,905

5 65

6

a -D -Маннофуранозид, 1-О-декил

2,73

8,821

3 -Этилтио-1 -пропен

Бензол

76

n-Г ексадекан қышқылы

15,80

9,605

Пентадекан қышқылы

n-Г ексадекан қышқыл

87

Г ексадекан қышқылының этил эфирі

14,30

11,230

Гексадекан қышқылының этил эфирі

Этил 12-метил-төртдеканоат

8

2-этил, метил эфирі(4-гидроксифенил)

4,06

11,859

4-гидрокси-бензенацетат қышқылы

A - гидрокси бензенацетат қышқылы

Cichorium гүлінің 70% этил спиртіндегі ерітіндісінде 58 қосылыс бар екені анықталды. Оның ішінде күрделі эфирлер, фенол қышқылдары, спирттер т.б. көп кездеседі. Ал, сабағы мен жапырағының 70% этил спиртіндегі ерітіндісінде 138 қосылыс бар екені анықталды. Зерттеу нәтижелерін қорытындылай келе, жапырағы мен сабағының құрамында ең көп кездесетін қосылыстар гетероциклді қосылыстар, аминдер, амин қышқылдары, алифатты спирттер, алкандар, карбон қышқылдары, күрделі эфирлер, ароматты және карбоциклді қосылыстар т.б. табылады.

Қорытынды

  1. Алғаш рет, ОҚО, Мақтаарал ауданы, Ынталы ауылы шашыратқысының жер үстіңгі бөлігінің (Cichorium) (гүлі, жапырағы, сабағы) физика-химиялық қасиеттері анықталды.
  2. Cichorium өсімдігінің (гүлі, жапырағы, сабағы) 70% этил спиртіндегі ерітінділерінің құрамы газды-храматографиялық әдіспен анықталып, жіктелді.
  3. Cichorium гүлінің 70% этил спиртіндегі ерітіндісінде 58 қосылыс бар болса сабағы мен жапырағында 138 қосылыс екендігі анықталды. Олардың ішінде ең көп кездесетін қосылыстар: спирттер, карбон қышқылдары, күрделі эфирлер, ароматты қосылыстар т.б.

Әдебиеттер

  1. Химия и применение природных и синтетических биологических активных соединений. Изд: «Комплекс». Алматы, 2004г.
  2. Кенесарина Н.А. Өсімдіктер физиологиясы және биохимия негіздері. Ақмола. Аграрлық университеті, 2005 ж.
  3. Растения полная энциклопедия., Москва: «Эксмо» 2005г. С.211
  4. Введение фитохимические исследования и выявление биологической активности веществ растений. Алматы, 2008 ж.
  5. Яшин Я.И., Яшин Е.Я., Яшин А. Я. Газовая хроматография. - М., 2009. - 528с
  6. Музычкина Р.А., Корулькин Д.Ю., Абилов Ж.А. «Основы химии природных соединений», Алматы: Қазақ университеті, 2010, с.389-490
  7. М.Б.Ахтаева, Г.Е.Азимбаева, Б.М.Бутин., «Шашыратқының жер үсті бөлігінің (гүлі, сабағы, жапырағы) құрамындағы макро-микроэлементтердің таралу заңдылығын зерттеу», Хабаршы, әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті, 67бет, Алматы, 2014жыл, ISSN 1563-0218.

Разделы знаний

Биология

Биология бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдарында жарияланған  ғылыми және тәжірибелі биология бойынша көптеген мақалалар мен баяндамаларды таба аласыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында қазіргі билогияның негіздері, тарихы,  зерттеу бағыттары мен ғылыми зерттеулердің нәтжелері және биология ғылымының басқа да бөлімдері жайлы толық анықтама береді.

География

Математика

Медицина

Совокупность наук о болезнях, их лечении и предупреждении.

Педагогика

Бұл бөлімде сіздер педагогика пәні бойынша көптеген тақырыптарға арналған мақалалар мен баяндамаларды таба аласыз. Бұл мақалалар сіздерге түрлі педагогика жайлы ғылыми жұмыстарды жазуға бағыт-бағдар бере отырып, жаңа ғылыми ашылымдар мен тәжірибелік зерттеулердің нәтижелерін танып-білуге көмектеседі.

Психология

Психология бөлімінде психология пәні, міндеттері мен мақсаттары, психикалық құбылыстардың пайда болу заңдылықтары, психология бөлімінің тармақтары, психология ғылымының пайда болу тарихы, қалыптасуы және психологияның басқа да тақырыбындағы қызықты мақалаларды таба аласыздар. 

Социология

 Бұл бөлімде социология немесе әлеуметтану ғылымы жайлы, қоғамның қалыптасуы, жұмыс істеуі және даму заңдылықтары туралы мақалалар қарастырылған. 

Тарих

Бұл бөлімде сіздер тарих ғылымының түрлі тақырыбына жазылған көптеген ғылыми мақалаларды таба аласыздар. Бұл мақалалар сіздерге рефераттар мен баяндамаларды жазуға көмектеседі.

Техникалық ғылымдар

Мұнда келесідей ғылыми мақалалар жарияланады: физика-математикалық , химиялық, гелогия-минерология, техникалық және гуманитарлық ғылымдардың өзекті  мәселелері, ғылыми конференциялардың, семинарлардың материалдары, ғылыми-техникалық комиссияның қағидалары, техникалық білімнің мәселелері.

Филология

 Бұл бөлімде филология пәні жайлы, филологияның түрлі тақырыбына жазылған мақалалардың жиынтығы қарастырылған. 

Философия

Қазақстанның ғылыми журналдарында жарияланған  философия пәні бойынша ғылыми мақалалар. Бұл бөлімде қоғам тану жайлы көзқарастар, сонымен қатар қазақ халқының ұлы тұлғаларының философиялық көзқарастары келтірілген.

Халықаралық қатынастар

Халықаралық  қатынастар  бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында халықаралық қатынастарды дамытудың жолдары мен оларды дамытудағы негізгі алғышарттарды қарастырады. Халықаралық экономикалық қатынастардың мемлекетті дамытудағы ролі мен маңызын ашып көрсетеді.  Мұнда сіздер халықаралық қатынастар, сыртқы экономикалық саясат тақырыбы бойынша көптеген материалдарды таба аласыздар.  

Экология

Экология

Экономика

Экономика бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында материалдық игіліктерді өндіру, айырбастау, бөлу және тұтыну үрдісі кезінде адамдар арасында пайда болатын өндірістік қатынастарды дамытудың жолдарын қарастырады.  Мұнда сіздер экономика, экономикалық теория тақырыбы бойынша көптеген материалдарды таба аласыздар.  

Құқық

Құқық бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында құқық туралы жалпы түсінікті ашады, құқықтық қоғамның қалыптасып дамуы жайлы және оның маңызын қарастырады. Мұнда сіздер құқық пәні тақырыбында жазылған көптеген материалдарды таба аласыздар.