Кіріспе. Фосфор және оның органикалық емес қосындыларымен улану жағдайлары, ағзаға фосфор және қүрамында фосфоры бар органикалық емес (родентицидтер, инсектицидтер, фосфин) қосындылардың түсуі нәтижесінде пайда болады. Фосфор және оның органикалық емес қосындыларының улылығын жедел улану және сүлелі улану кездеседі. Мақта егетін аудандарда созылмалы аурушаңдылық қызметкерлер арасында асқазан ішек жолдары-12,2%, қан айналым жүйесі-15,3%,жүйке жүйесі-2%,тыныс жолдарының аурушаңдығы-6,5%көп кездеседі. [1].
Зерттеудің мақсаты. Фосфор және фосфор қосылыстарының түрмыстағы, ауылшаруа- шылығындағы қолданыстары адам өміріне кері әсерін тигізуде. Мақалада фосфор және фосфор қосылыстарының адам денсаулығына зияндылығының алдын-алуынбағалау.
Материалдар мен әдістер. Мақалада материалдарға талдау жасалынып, өңделді.
Нәтижелермен талқылаулар. Күнделікті түрмыста қолданылып жүрген ыдыс және кір жуатын тауарлардың құрамында 55 мыңнан астам біздің ағзамызға қауіпті химиялық қоспалар бар. Олар көзге, тыныс алу жолдарына әсер етіп, жүйке жүйесі ауруларына шалдықтыратыны белгілі. Тіпті алынған деректерден қатерлі ісік ауруының тудырушы себепкер екені белгілі болды. Соңғы жылдары тұрмыста қолданылатынхимиялық заттар түрі көп болғандықтан,үнемі қолданыста болатыны айтпасақта түсінікті(түрлі хош иісті сабын, сусабын, гель, кір жуатын ұнтақ құрамында әр-алуан химиялық қоспаларымен). Міне, осы заттардың адам ағзасына кері әсерініңтигізетін зияндылығын айтуға болады. Мысалы, денсаулыққа зияндылығын атап өтсек - тері, ауыз, асқазан аурулары мен жүйке жүйесінің бүзылуына және т.б. аурулардың себепкері. Еуропа, Америка елдерінде жүргізілген зерттеу жүмыстары нәтижесінде химиялық қоспасы бар өнімдердің адам ағзасына зияндылығы дәлелденді.
Жуылған кір таза шайылмағандықтан, талшықтары матада қалып қояды да, адам ағзасына зияны тиеді. Мысалы, қышыма, қотыр сияқты тері аурулары осыдан келіп шығады. Перзентхана - да жаңа туған сәби түсініксіз жағдайда шетінеп қаладығын тексергенде, жаялықтарда кір жуу ұнтағындағы фосфаттың мөлшері 60 пайыздан артып кеткені анықталады.Ыдыс-аяқ жуатын химиялық қоспаларға да мұқият болған жөн. Ыдыстарда дүрыс шайылмай қалған химиялық заттар тамақпен бірге ілесіп, адам ағзасына зақымдағаны анықталды [2].
Қорытынды. Сонымен, түрмыста, ауылшаруашылығында қолданыстағы фосфор және фосфор қосылыстарының адам ағзасына кері әсерін ескере отырып, сәбилер киімдерін кір жуатын үнтақпен мейлінше аз жууды, сондай-ақ тері арқылы берілу жолдарын үзу мақсатында, арнайы қолғап киюді, киім-кешектерді мүқият шаюды ескеру қажет және де сүйықтықтың адам ағзасына қаупін төмендету мақсатында ыдыс-аяқтарды екі немесе одан да көп рет шаю тәртібін үстанған жөн. Ауыл шаруашылығындағы қызметкерлердің денсаулығының алдын алу үшін арнайы киімдерді кию қажет. Осыған орай, студенттер арасында фосфор және фосфор қосылыстарының адам ағзасына кері әсерін алдын алу мақсатында ағарту шаралары жүргізілді.
Әдебиеттер
- Кәсіптік аурулардың диагностикасы мен емі(әдістемелік нүсқау) З.К.Жүмадилова, Г.К.Қапашова, М.Б.Селғазина Семей 2009ж. 102-1036
- «КӘСІПТІК АУРУЛАР» Бекмурзаева Э.Қ., Сейдахметова А.А., Сейдалиева Ф.М., Абдукаримова Ж.М., Умиралиева Г.А., Ибрагимова Р.Б., Садыкова Г.С., Қорғанбаева Х.Т., Байдуллаев Б.М., Азизова А.А., оқу қүралы, Шымкент 2012.