Метотрексаттың жағымсыз серпілістер жиілігінің құздама тәріздес артриттті сырқаттарда орын алу жағдайы

Сырқаттарды метотрексатпен үзақ уақыт емдеу кезінде дәрілердің жанама әсерлері әдеби деректер бойынша 16%-дан 76% -ға дейін қүбылып түрады. Бүл жағдай метотрексаттың емдік ретінде қолдануға қарама-қарсы қайшылық тудырады. Дәрілердің емдеу кезінде жанама әсерлері асқазан ішек жолдарында, бауыр қызметінің бүзылуына, қан қүрамының ауытқуларына, терінің аллергиялық серпілістеріне, бас ауруына, стоматитке, тосынан қосылған инфекцияны және шаш- тың түсуіне алып келеді. Бірақ бүл жанама әсерлердің жиілігінің орын алуы организмнің ксенобиотикке сезімталдығына байланысты жағдайы әлі зерттелмеген[1].

Жүмыстың мақсаты: Метотрексаттың жанама серпілістердің жиілігінің қүздама тәріздес артритті сырқаттарда орын алу жағдайын зертеу.

Материалдар мен зерттеу әдістері: Организмнің индометацинге сезімталдығын Н.Ж.Орманов [1] әдісімен анықтадық.

Зерттеу нәтижелері . Зерттеуге алынған сырқаттардың метотрексатпен емдеу кезіндегі жанама серпілістердің жиілігінің организмге даралық сезімталдығына байланысты мәліметтер кестеде көрсетілген.

Кесте - Қүздама тәріздес артритпен аурған сырқаттардың емдеуге қолданған метотрексаттыңжанама әсерінің жағдайы

Қуздама тәріздес артритпен аурған 52 сырқаттардың метотрексатпен емдлегенде жалпы топтарында дәрінің жанама әсерлері 86 жағдайда орын алып, жиілігі 12,7 % тең болды, ксенобио- тикке «төзімді» топта метотрексаттың жанама әсері 3 жағдайда орын алып,жиілігі 0,06%, ксенобиотикке «сезімтал» топта метотрексаттың жанама әсері 25 жағдайда орын алып, жиілігі 21,3%, ал «сезімтал» және «өте сезімтал» топтарда дәрінің жағымсыз әсері 25 және 57 жағдайда орын алып, жиілігі 21,3% және 91,9% тең болды.

Метотрексаттың әсерінен жүрек айну симтомының жиілігі жалпы топта 17,3% болса, «төзімді» топта-2,6 %, «сезімтал» және «өте сезімтал» -33,3% және 100%-ға тең болды. Құсу және іш ауру симтомының жиілігі жалпы топта 14% және 17,3% да болса, «төзімді» топта- жоқ және 2,6 %, «сезімтал» және «өте сезімтал»-22,2%, 100% және 33,3%,100%-ға тең болды. Бауыр

ферменттерінің белсендігінің өсуі жиілігі жалпы топта 19,2% болса, «төзімді» топта-2,6 %, «сезімтал» және «өте сезімтал» - 44,4% және 100%-ға тең болды. Диарея, тері қышымасы, жаралы стоматит, гингивит, тез шаршау, бас ауруы, тромбоцитопения, лейкопения, панцитопения симптомдары «төзімді» топта кездеспейді,ал «сезімтал» топта.бүлардың жиілігі 55,5%, 11%, 11%, 11%, 22,2%, 22,2%, 11%, тең болса «өте сезімтал»топта- 100%, 60%, 100%, 100%, 100%, 100%, 100%, 60%, 20%-ды құрайды.

Қорытынды. Зерттеу барысында алынған мәліметтер құздама тәріздес артритпен ауырған сырқаттардың емдеуге қолданған метотрексаттыңжанама әсерінің жиілігі организмнің ксенобио- тикке сезімталдығына байланысты «төзімді» тобында өте аз, «сезімтал» тобында орта есеппен 21,3% -да, «өте сезімтал» тобында орта есеппен 91,9% -да орын алады.

Әдебиеттер

1. 1.Орманов Н.Ж. Сырманова Н.Р., Бакытжанүлы Б. Тәжірибелік жануарларда индометацинге сезімталдығына байланысты гастропатияның даму жағдайы //Сборник трудов научно-практической конференции «Актуальные проблемы и профилактики профессиональной патологии и гигиена труда» посвященной памяти доктора медицинских наук, профессора Адильбековой Дариги Айдановны .3 мая 2013 года.Шымкент 2013 г. С. 10-14
2. 2.Орманов Н.Ж., Сырманова Н.Р. Алиева Т. Қуздама тәріздес артритпен ауыратын сыркаттар қанының құрамындағы глутатион түрлерінің индометацинге сезімталдығына байланысты өзгерістері. //Сборник трудов научно-практической конференции «Актуальные проблемы и профилактики профессиональной патологии и гигиена труда», посвященной памяти доктора медицинских наук, профессора Адильбековой Дариги Айдановны .3 мая 2013 года.Шымкент 2013 г. С. 19-23
3. 3.Арутюнян А.В., Дубинина Е.Е., Зыбина Н.А. Методы оценки свободнорадикального окисления и антиоксидантной системы организма. - Спб.: ИКФ-Фолиант, 2000. - 104 с.