Түйін
Берілген мақалада автормен жүйелі склеродермиямен ауыратын әйелдердің гормоналды фонының ерекшеліктері талқыланды. Заманауи концепцияларға сай, аутоиммунды реакциялар модуляциясындағы негізгі патогенетикалық факторлардың бірі эндокринді жүйе болып табылады. Жүйелі склеродермиямен науқас әйелдердің ауру белсенділігіне тәуелді гормоналы фонын зерттеу барысында репродуктивті функцияның айқын төмендеуі байқалды.
Кілт сөздер: жүйелі склеродермия, гормоналды фон, репродуктивті функция, лютеиндеуші гормон, прогестерон, эстрадиол.
Кіріспе. Соңғы жылдарда жыныс гормондары ағзаның иммунды жауабына әсер етуімен қатар, аутоиммунды үрдістер (жүйелі склеродермия) дамуын модуляциялауы мүмкін екендігі белгілі болды [1,6]. Андрогендер иммунды жауапты басатыны, ал эстрогендер стимуляциялайтыны жөнінде тәжірибелік және клиникалық дәлелдер бар [5]. Сондай-ақ, жыныс гормондары кейбір ревматикалық аурулардың белсенділігінің жоғарылауында және дамуында маңызды рөл ойнайды [2,3,4].
Мақсаты: Жүйелі склеродермиямен науқас әйелдерде ауру белсенділігіне тәуелді гормональды фонды анықтау.
Материалдар мен әдістер. Зерттеу барысында жүйелі склеродермиямен (ЖСД) науқас 18-40 жас аралығындағы 44 науқас әйел бақыланды. Ауру белсенділігіне байланысты науқастар 3 топқа бөлінді: бірінші топ (І дәреже- минимальды)-16 (31%), екінші топ (ІІ дәреже - төмен)- 25 (48%), үшінші топ (ІІІ дәреже- жоғары)-11 (21 %).Барлық науқастардың гормональды фоны иммуноферментті әдіс бойынша анықталды - лютеиндеуші гормон (ЛГ), фолликула стимулдеуші гормон (ФСГ), пролактин (ПРЛ), прогестерон (Пг), эстрадиол (Е2), тестостерон (Т). Аталған гормондар менструалды цикл фазасына тәуелді тапсырылды.
Нәтижелер мен талқылаулар. Жоғары дәрежелі белсенділігі бар ІІІ топ ЖСД науқастарында ПРЛ деңгейі минимальды (р<0,01) және төмен (р<0,05) дәрежелі белсенділігі бар белесенділігі бар бірінші топ науқастарымен салыстырғанда айтарлықтай жоғары болды. Ал үшінші топта Пг деңгейі бірінші (р<0,05) және екінші (р<0,05) дәрежелі белсенділігі бар ЖСД науқастарымен салыстырғанда айтарлықтай төмен болды.
Корреляциялық талдау жүргізу барысында ЖСД белсенділігінің дәрежесі ПРЛ (r=0,37, t=3,8, p<0,0001) деңгейімен оң байланыста болды, ал Пг (r= -0,25, t=-2,46, p<0,01) және ЛГ (r= -0,22, t=- 2,2, p<0,02) деңгейлерімен кері байланыста болды.
Қорытынды. Осылайша, ЖСД белсенділігін сапалық және сандық бағалау гиперпролактинемия, Пг деңгейінің төмендеуі және аз дәрежеде ЛГ деңгейінің төмендеуінің аурудың жоғары дәрежедегі белсенділігімен ассоциациясын анықтады. У женщин с ССД отмечается достоверное снижение репродуктивной функции.
Әдебиеттер
- Lahita R.G. Gender and age in lupus. In:Lahita R.G. (ed.). Systemic lupus erythematosus,ed. 3. San Diego, Academic Press,1999; p. 129—44.
- Lahita R.G. Sex hormones and systemic lupus erythematosus. Rheum Dis Clin North Am 2000;26(4):951—68.
- McMurray R.W., May W. Sex hormones and systemic lupus erythematosus. Arthritis Rheum 2003;48(8):2100—10.
- Costenbader K.H., Manson J.E. Do female hormones affect the onset or severity of rheumatoid arthritis? Arthritis Rheum 2008;59(3):299—301.
- Cutolo M., Calva A. Sex steroids and immunity. In: Robert Ader’s. Psychoneuroimmunology. Academic press, 2007;1: p. 207—16.
- Van V.R., McGuire J.L. Estrogen, progesteron, and testosterone: Can they be used to treat autoimmune diseases? Cleve Clin J Med 1994;61:276—84.