Инфильтраты шектелген өкпе туберкулезімен сырқаттардың қанындағы әлсіз жарқыраудың көрсеткішінің химиотерапияның әсерінен ацетилдеу түріне байланысты жағдайы

АННОТАЦИЯ

Жұмыстың мақсаты: Инфильтраты шектелген өкпе туберкулезімен сырқаттардың қанындағы әлсіз жаркыраудың көрсеткішінің жағдайын зертеу. Күшті ингибиторлы топтардағы сырқаттарда ХЛУК деңгейі емге дейінгі көрсеткішіне қарағанда 3 және 6 айлық химиотерапиядан кейін 34,7% және 41,3% -ға өссе, ал орта ингибиторлы топтағы сырқаттарда бұл көрсеткіштің өсу деңгейі 33,3% және 55,5% құрайды, ал әлсіз ингибиторлы топтағы сырқаттардың ХЛУК деңгейі емге дейінгі көрсеткішке қарағанда 41% және 62,4% -ға өседі. Өкпе туберкулезбен инфильтраты шектелген түрімен аурыатын науқастардың ацетилдеу түрінебайланысты химиотерапияның әсерінен әр түрлі деңгейде өзгереді, күшті ингибиторлы түріндегі сырқаттардың қан плазмасындағы хемилюминесценттік көрсеткіштері төмендесе, ал әлсіз ингибиторлы тобында әлсіз жарқыраудың параметрлері едәуір жоғарғы деңгейде болатынын көрсетеді.

Кілт сөздер: өкпе туберкулезі,қан, әлсіз жарқыраудвң көрсеткіші, химиотерапия, ацетилдеу.

Кіріспе. Бауырдың туберкулезге қарсы әсерінен зақымдануы организмнің генотипіне және ацетилдеу фенотипіне тікелей байланысты. Суханов Д.С. [1] ғылыми деректері NAT-2 SLOW гепотипті және «баяу» ацетилдеу фенотипті сырқаттарда гепатоуытты реакция 100%-да орын алған, ал «жылдам» фенотипті сырқаттарда бауырдың зақымдануы 14,3 %-ды орын алып, тек ғана 28,6%-ды науқастарда АсАТ жоғарылауы байқалды. Туберкулезге қарсы препараттарды көтералмаушылық әсерінен химиоте-рапияның емдік мерзімдері жиі және ұзақ ұзіліп отыруына байланысты емнің белсенділігі 2,5-4,2 есе төмендеп, сырқаттың қайта қозуы 2,7-5,8 есе өсіп отырады

Туберкулезге қарсы химиотерапияның әсерінен 65,7% науқастарда дәрілердің жанама әсері орын алды. Стрептомицин негізінен аллергиялық серпілістердің негізгі себеп болып отырады, ал емдеу схемасына изониазид, рифампицин и пиразинамид енгізгенде гепатоуытты серпілістердің деңгейі 37,9% және 23,1%-ға өседі [2].Өкпе туберкулезімен ауыратын науқастарда липидтердің асқын тотығы өнiмдерiнiң және антитотықтырғыш жүйесінің кейбір көрсеткіштерін өзгеруін Орманов Н.Ж. [3,4] анықтаған.

Жұмыстың мақсаты: Инфильтраты шектелген өкпе туберкулезімен сырқаттардың қанындағы әлсіз жаркыраудың көрсеткішінің жағдайын зертеу .

Зерттеу әдістері. Өкпе туберкулезімен ауыратын науқастарда қанында әлсіз

жаркыраудың көрсеткіштерін зертеу Орманов Н.Ж. әдісімен жүргізілді[5].

Зерттеу нәтижелері. Дәстүрлі туберкулезге қарсы химиотерапияның дәреметтілігін 40

инфильтратты ӨТ ауыратын науқастарды зерттеу арқылы жүзеге асырылды.

Кесте 1- Инфильтраты шектелген өкпе туберкулезімен сырқаттардың қан плазмасындағы хемилюминесценттік көрсеткішінің химиотерапияның әсерінен ацетилдеу түріне байланысты өзгеруі

Зерттеу нәтижелері 1-ші кестеде инфильтраты шектелген туберкулезбен

берілген. Бұл кестеде көрсетілгендей, өкпе

ауыратын науқастардың қан плазмасының хемилюминесценттік қасиеті инфильтраттың жағдайына байланысты өсіп отыратынын көрсетеді. Осыған байланысты инфильтраты шектелген өкпе туберкулезбен ауыратын науқастарға химиотерапияның әсерін зерттедік.

Инфильтраты шектелген өкпе туберкулезбен ауыратын науқастарға қан плазмасының хемилюминесценттік қасиетінің химиотерапия әсерінен ацетилдеу түріне байланысты ауытқулары 1-кестеде көрсетілген. Күшті ингибиторлы типінде сырқаттардың қанының плазмасындағы спонтанды әлсіз жарқыраудың деңгейі 3 айлық химиотерапиялық емдік кешеннің әсерінен емге дейінгі көрсеткішке қарағанда 30% -ға жоғарласа, 6 айлық туберкулезге қарсы химиотерапияның әсерінен өсу деңгейі 47,5%-ға тең болды. Спонтанды әлсіз жарқыраудың орташа ингибиторлы типті сырқаттарда 3 және 6 айлық химиотерапиядан кейін өсу деңгейі 46,5% және 60,3% -ға тең болды, бұл көрсеткіштің әлсіз ингибиторлы сырқаттарда 3 және 6 айлық химиотерапиядан кейін сәйкес сырқаттардың көреткішіне қарағанда 47,4% және 65,8%-ға жоғарылайды (1 кесте).

Иницирленген жалпы жарқыраудың деңгейі жалпы топтағы сырқаттардың көрсеткішімен салыстырғанда күшті ингибиторлы топтағы науқастарда 3 және 6 айлық химиотерапияның әсерінен 33,2%-ға және 34,1%-ға төмендесе, орташа ингибиторлы топтағы сырқаттарда бұл көрсеткіштің айырмашылығы сенімсіз түрде болады, ал әлсіз ингибиторлы топтағы сырқаттарда бұл көрсеткіштің деңгейі жалпы топтағы сырқаттарға қарағанда 29%-ға және 38,1 %-ға жоғарғы деңгейде орын алды.

Күшті ингибиторлы сырқаттардың қанының плазмасындағы иницирленген жалпы жарқыраудың мөлшері 3 және 6 айлық химиотерапиядан кейін емге дейінгі көрсеткішіне қарағанда 28,3%-ға және 41,8%-ға өседі, ал бұл көрсеткіштің өсу деңгейі орташа ингибиторлы типті сырқаттарда 35%-ға және 55,8%-ға тең болса әлсіз ингибиторлы типті сырқаттарда жоғарылау деңгейі 39,5% және 61,1%- ға тең болды.

Осындай өзгерістер асқын тотық радикалдарының түзілу жылдамдығын зерттегенде де байқалды. Жоғарыда көрсетілген ауытқулар науқастардың ацетилдеу түріне байланысты химиотерапиялық емнен кейін хемилюминсценциялық уыттану көрсеткішін анықтағанда орын алды. Күшті ингибиторлы ХЛУК типті сырқаттардың 3 және 6 айлық химиотерапиядан кейін ХЛУК жалпы топтағы сәйкес көрсеткішке қарағанда 32% және 39% төмендесе, ал орташа ингибиторлы тобында өзгеріссіз болып, әлсіз ингибиторлы науқастарда 3 және 6 айлық химиотерапиядан кейін 28% және 35,7%-ға жоғарылады.

Күшті ингибиторлы топтардағы сырқаттарда ХЛУК деңгейі емге дейінгі көрсеткішіне қарағанда 3 және 6 айлық химиотерапиядан кейін 34,7% және 41,3% -ға өссе, ал орта ингибиторлы топтағы сырқаттарда бұл көрсеткіштің өсу деңгейі 33,3% және 55,5% құрайды, ал әлсіз ингибиторлы топтағы сырқаттардың ХЛУК деңгейі емге дейінгі көрсеткішке қарағанда 41% және 62,4% -ға өседі.

Сонымен зерттеулер нәтижесінде алынған деректер өкпе туберкулезбен инфильтраты шектелген түрімен аурыатын науқастардың ацетилдеу түріне байланысты химиотерапияның әсерінен әр түрлі деңгейде өзгереді, күшті ингибиторлы түріндегі сырқаттардың қан плазмасындағы хемилюминесценттік көрсеткіштері төмендесе, ал әлсіз

Корытынды

1. Күшті ингибиторлы сырқаттардың қанының плазмасындағы иницирленген жалпы жарқыраудың мөлшері 3 және 6 айлық химиотерапиядан кейін емге дейінгі көрсеткішіне қарағанда 28,3%-ға және 41,8%-ға өседі, ал бұл көрсеткіштің өсу деңгейі орташа ингибиторлы типті сырқаттарда 35%-ға және 55,8%-ға тең болса әлсіз ингибиторлы типті сырқаттарда жоғарылау деңгейі 39,5% және 61,1%- ға тең болды.

2. Күшті ингибиторлы топтардағы сырқаттарда ХЛУК деңгейі емге дейінгі көрсеткішіне қарағанда 3 және 6 айлық химиотерапиядан кейін 34,7% және 41,3% -ға өссе, ал орта ингибиторлы топтағы сырқаттарда бұл көрсеткіштің өсу деңгейі 33,3% және 55,5% құрайды, ал әлсіз ингибиторлы топтағы сырқаттардың ХЛУК деңгейі емге дейінгі көрсеткішке қарағанда 41% және 62,4% -ға өседі.

ӘДЕБИЕТТЕР

1. 1. Суханов Д.С., Журавский С.Г., Иванов А.К. Лекарственное поражение печени на фоне химиотерапии у больных туберкулезом легких в зависимости от фенотипа N-ацетилирования //Вестник Санкт- Петербургской государственной медицинской академии им. И.И.Мечникова.- 2006.-№4.-С.143-147.
2. Панова Л.В., Овсянкина Е.С. Частота развития и виды побочных реак-ций на химиотерапию у подростков, больных туберкулезом /Проблемы туберкулеза 2003, № 1.- С. 2830.
3. .Бисимбаева С.Б., Орманов Н.Ж. Инфильтраты шектелген өкпе туберкулезді науқастардың эритроциттеріндегі ЛАТ өнімдерінің ацетилдеу типіне байланысты өзгеуі // «Қазақстан Фармациясы: ғылым,білім және өндіріс интеграциясы» Халықаралық ғылыми тәжірибелік конфер. матер. ОҚММА. -Шымкент. -2009(2). -341-342 бет.
4. . Бисимбаева С.Б., Орманов Н.Ж. Өкпе туберкулезімен ауыратын науқастар жағдайының «Прооксидант-Антиоксидант» жүйесінің ацетилдеу түріне байланысты өзгеруі // Здоровье и болезнь -2009. -№4(80)-С.113-115.
5. . Орманов Н.Ж. Әділбекова Д.А.,,Жумабаев У.А. Использования хемилюминесцентного свойства сыворотки (плазмы) крови для диагностики хронической интоксикации соединениями фосфора// Методическая рекомендация. -Шымкент,1993.-16с.