ТҮЙІН
ӨСОА-ның өршуінің классикалық симптомдары өршудің өкпелік белгілерінің басымдылығын көрсетсе, ЭКГ-да анықталған миокардтың ишемиясы - өршу себебінің кардиалды генезі екендігін айқындайды. ӨСОА-ның өршуі миокард ишемиясы бар тұлғаларда гипоксемия және тыныс алу қызметінің артуы арқылы көрініс береді. Осы жағдайда ЖИА-ның өршуі аралас веналық қанның оксигемоглобинін оттегімен сатурациясының төмендеуі немесе тыныс жолдарының қарсы тұруының біртіндеп артуы нәтижесінде газ алмасудың одан ары бұзылуына әкелуі мүмкін.
Кілт сөздер: ӨСОА, ЖИА, электрокардиография, эхокардиография.
Кіріспе. 2007-2008 жылғы статистикалық мәліметке қарағанда жалпы қан айналу жүйесі ауруларының әрбір 100000 тұрғынға балап есептегендегі таралу деңгейі Қазақстан Республикасы аумағында 1753,5 оқиғаны құрады. Бұл аурулардың ең жоғарғы таралу деңгейі Маңғыстау облысында тіркелді (3682,9%000). Қан айналу жүйесі ауруларының таралуы Республикалық көрсеткіштен жоғары болып қалыптасуы Қызылорда (2627,1%000), Алматы (2098,0%000 ), Жамбыл (2064,1%000), Оңтүстік Қазақстан (2019,7%000), Павлодар (1880,5%000) облыстарында байқалды. Аталған облыстарда қан айналу жүйесі ауруларының осылайша жоғары болуына экологиялық, әлеуметтік, тұрмыстық, өмір сүру салты себептерінің тигізетін әсері үлкен. Сондықтан, профилактикалық бағдарламаларды құрастыру және оны жүзеге асыру барысында әр облыста қан айналу жүйесі ауруларының деңгейін арттыратын қатерлі себептердің таралу жиілігіне баса көңіл бөлген жөн. Жүрек-қан айналу жүйесі ауруларымен сырқаттану деңгейі адамның жасы ұлғайған сайын жылдам артады. Әйелдердің арасындағы осы патологиямен сырқаттану деңгейі ер кісілерге қарағанда 1,4 есеге жоғары болып шықты[1].
Бұл аурулардың әлеуметтік-гигиеналық өзектілігі олардың таралу ауқымының үлкендігінен емес, олардан туындайтын асқынулардың аса ауыр жүруіне байланысты. Қан айналу жүйесі аурулары өлім және мүгедекке ұшырау себептерінің ішінде бірінші рангалық орынды алады. Ал амбулаторлық-емханалық мекемелерде есепке алынатын аурулардың құрамында, басқаша айтқанда жалпы аурушаңдықтың құрамында жүрек-қан айналу жүйесі ауруларының үлес салмағы 14-16% дейін жетсе, алғаш рет анықталған аурулардың құрамындағы үлес салмағы бар болғаны 2% құрайды. Жүрек-қан айналу жүйесі аурулары еліміздің аймақтарында әртүрлі деңгейде таралған. Оның негізгі себептері аймақтардағы әлеуметтік-демографиялық айырмашылықтар мен ауруды тудыратын қатерлі себептердің таралу ерекшеліктері болып табылады. Арнайы жүргізілген эпидемиологиялық зерттеулер қалада тұратын 40-59 жастағы ер кісілердің арасында артериялды гипертониямен ауырғандардың 29%-ы өздерінің осы патологияға шалдыққанын білмеген, ал жүрек ишемиясымен ауырғандар арасында бұл көрсеткіш 36% -дан 61% -ға дейін жеткен [2,3].
Зерттеудің мақсаты: жүрек ишемиялық ауруымен қатарласа келген өкпенің созылмалы обструктивті ауруы(ӨСОА) бар науқастардағы жүрек-қантамыр жүйесінің жағдайынбағалау.
Материалдар мен әдістер:зерттеу тобына өкпенің созылмалы обструктивті ауруымен ауыратын 104 әйел мен 122 ер кісілер жатқызылды. Осы әйелдер мен ер кісілерден үш топ құрастырылды. Бірінші топты осы патологиялармен сырқаттанған әйелдер, екінші топты дәл осындай науқастары бар ер кісілер құраса, ал үшінші топқа салыстырмалы түрде дені сау 27 әйел жатқызылды.
Зерттеу нәтижелері:біздің тақырыбымызға сай әйелдердің ӨСОА-на жүрек ишемиясының қатарласа жүруінің науқас жағдайына тигізетін әсерін бағаладық.
Барлық тексерілген науқастар арасында электрокардиографиялық зерттеу жүргіздік. Олардың барлығында жүректің оң жақ бөлігінде өзгерістердің бар екендігі анықталды. Оң жақтағы қарыншаның миокардында гипертрофияның бар екендігі әйелдердің 28,92%, ер кісілердің 22,84%-ында тіркелді. Гис бумасының оң аяқшасында толық бөгемесі оқиғасы ер кісілердің 48,4%-ында және әйелдердің 33,5% байқалды.
Кесте 1 - ӨСОА-мен науқастанған әйелдер мен ер кісілер топтарындағы ЭХО-
кардиограммалық көрсеткіштер
|
ЭХОКГ- көрсеткіштері |
Стандартты топта |
Әйелдер |
Ер кісілер |
|
Қарыншалар арасындағы қалқаншаның қалыңдығы (см) |
1,01±0,01 |
1,09±0,01 |
1,12±0,11 |
|
Оң жақ қарыншаның диаметрі (см) |
2,29±0,22 |
2,41±0,23 |
2,59±0,24 |
|
Оң жақтағы қарыншаның алдыңғы қабырғасының қалыңдығы (см) |
0,36±0,03 |
0,48±0,04 |
0,56±0,04 |
|
Өкпе артериясындағы орташа қысым (с.б.е.) |
16,02±1,54 |
21,78±1,8 |
23,31±2,1 |
Оң жақтағы қарынша миокардының гипертрофиясына өкпе артериясы қан қысымының болмашы жоғарылауынан және созылмалы гипоксияның қалыптасуынан туындаған. Сонымен қатар өкпе эмфиземасының әсерінен туындайтын жүректің ротациялық қозғалысынан да жүрек миокардысының гипертрофиясы қалыптасады деп есептеуге негіз бар.
ЭХО-кардиографиялық зерттеу ӨСОА-мен сырқаттанған науқастардың көрсеткіштері стандартты топтағы дені сау адамдар көрсеткішімен нақты жоғары екендігін көрсетті. Алайда, әйелдер мен ер кісілердің көрсеткіштерінің, оның ішінде қарыншалар арасындағы қалқаншаның қалыңдығы, оң жақ қарыншаның диаметрі, оң жақ қарыншаның алдыңғы қабырғасының қалыңдығы, өкпе артериясындағы орташа қысым бойынша осындай нақты айырмашылықтар анықтала қойған жоқ. Әсіресе оң жақ қарынша миокардының гипертрофиясы ӨСОА-мен сырқаттанған ер кісілердің арасында 46,92±3,84% болса, әйелдердің арасында 47,02±3,78% екендігі анықталды. Бұл жағдай ӨСОА-мен сырқаттанушылардың кіші қан айналу жүйесіне түсіретін қысымы бірдей болуы керек деген тұжырым жасауға алып келді. Алайда кешенде ЭХО- кардиографиялық зерттеу ӨСОА-мен сырқаттардың науқасының даму кезеңіне қарай оң жақ қарынша миокардының гипертрофияға ұшырау оқиғалары әйелдер арасында ер кісілерге қарағанда жылдам жоғарылайтындығын көрсетті.
ӨСОА-ның бірінші кезеңінде жүректің оң жақ қарыншасы науқас әйелдердің 24,93%, ал ер кісілер арасында 12,29% кездесті. Аурудың Ш-кезеңінде осындай жағдайдың таралу деңгейі әйелдер арасында 59,74%, ал ер кісілер арасында 41,83% дейін артты.
Қорытынды.
Сонымен, жүректің оң жақ қарыншасы миокардының гипертрофиясы аурудың даму кезеңіне қарай үлкен өзгеріске ұшырайды және әйелдер мен ер кісілердің көрсеткіштеріндегі айырмашылық нақты бола түседі. Сонымен қатар, дәл осындай өзгерістер өкпе артериясындағы орташа қысымының қалыптасуында да байқалды.
Алынған зерттеу нәтижелерін сараптай келе, өкпенің созылмалы обструктивті ауруының даму кезеңіне қарай жүректің оң жақ қарыншасы миокардының гипертрофиясы және өкпе артериясының орташа қысымы нақты өзгеріске ұшырайтындығына көз жеткіземіз. Осы көрсеткіштердің таралуы әйелдер мен ер кісілер арасында өсуімен қатар, олардың айырмашылығы да әйелдердің көрсеткішінің нақты жоғары болуымен көрініс береді.
ӘДЕБИЕТТЕР
- Искаков Б.С., Мусабекова Л.Е. Оптимизация лечения хронического обструктивного бронхита у подростков // Еуропа-Азия респираторлык коғамының III конгрессі -2007, Астана. -Б. 169-170.
- Булешов М.А., Бектурганов Р.С., Мусабекова Л.Е. Сравнительная оценка динамики распространенности неспецифических заболеваний легких у детей, подростков и взрослых // ОңтүстікҚазахстан медицина академиясыныңхабаршысы. -Шымкент. - 2005, №6.- Б.150-153.
- Козлова Л.И. Хронические обструктивные заболевания легких и ишемическая болезнь сердца: некоторые аспекты функциональной диагностики. //Пульмонология. 2001. №2. С.9-13.