ТҮЙІН
Антиишемиялық, антигипертензивті, антиагрегантты және гиполипидемиялық емді (фозикард- 10мг,кардиомагнил-100мг, метопролол-50мг,ультрокс-10мг); жүптастырып қолданғанда «эндоуыттанудың» индексі көрсеткіштері 39,1 %-ға төмендейді. «Шығын - пайда» көрсеткішінің мөлшері екінші топта , фозикард (10мг), кардиомагнил (100мг), метопролол (50мг), ультрокс(10мг) бар фармакотерапиялық кешендердің арасында ең төменгі мәнге ие болды, соған байланысты ең тиімді және арзан фармакотерапиялық кешен деген мәнге ие болды , ФТК-1(фозикард (10мг), тромбокард (100мг), метопролол(50мг), ультрокс(10мг) , ФТК-3(фозикард (20мг), тромбокард(100мг), метопролол (50мг), ультрокс (10мг) және ФТК-4( хартил (10мг), бисопролол (5мг), аторис (10мг), тромбокард (100мг) -қарағанда 1056,8, 510,2 және 533,3 тенгені үнемдеді.
Жүректің ишемиялық ауруы мен жүректің қыспасы- осы заманғы медициналық ғылымның және қоғамдық денсаулық сақтаудың негізгі күрделі мәселесінің бірі болып табылады. [1]. Қазіргі кезде фармакоэпидемиология ілімі- науқастарды емдеуде оңтайлы бағыт үстанып отыр. Фармакоэпидемиологиялық зерттеулер- емдеу тәсілдерін негіздеп, қолданатын дәрілердің жағымсыз әсерлерін зерттеп және олардың экономикалық түрғыдан қарағанда оңтайлы емдеу тәсілдерін өмірге алып келеді[2]. . Бірақ, жүректің қыспасын емдеудегі фармакоэпидемиологиялық және фармакоэкономикалық зерттеулер Қазақстан Республикасында, оның ішінде Оңтүстік Қазақстанда әлі орын алған жоқ.
Жүмысгың мақсаты: Жүректің ишемиялық аурының артериалық гипертензиямен жүптасқан науқастардаға фармакотерапиялық кешендердің әсерінен уыттанудың индекс көрсеткіштерінің өзгеруіне байланысты фармакоэкономикалық көрсеткіштерін зертеу.
Зерттелген топтар және зерттеу әдістері. Жүмыстың міндеттеріне сәйкес 50 дені сау адам және жүректің ишемиялық аурының артериалық гипертензиямен жүптасқан ІІ дәрежесімен ауыратын 80 науқас зерттеуге алынды. Олар фармакотерапиялық кешендермен емдеуге байланысты төрт топқа бөлінді. 1-топтағы сырқаттар: фозикард (10мг), тромбокард (100мг), метопролол(50мг), ультрокс(10мг); 2-топ: фозикард (10мг), кардиомагнил (100мг), метопролол (50мг), ультрокс(10мг); 3-топ:фозикард (20мг), тромбокард(100мг), метопролол (50мг), ультрокс (10мг); 4- топ: хартил (10мг), бисопролол (5мг), аторис (10мг), тромбокард (100мг); дәрілерін нүсқау бойынша қабылдады. Емдеу - бақылау мерзімі 6 ай. Фармакотерапиялық кешендердің фармакоэкономикалық жағдайын зерттеу үшін дәрілік заттардың бағаларын «Еврофарма» фирмасының қүны арқылы зерттедік. Есептеу стандарттық әдіс бойынша зерттеліп, науқастың толық бағасы«шығындар-тиімділік» пен «пайдалы-тиімділік», фармакотерапиялық кешендердің фармакоэкономикалық тиімділігін есептеу үшін қанда орта уытты молекулалардың деңгейін анықтадық [2]. .
Бүл зерттеулер емге дейін және 6 айдан кейін қолданылды.
Зерттеу нәтижелері.ЖИА артериалық гипертензиямен жүптасқан ІІ дәрежелі науқастардың қанының эритроциттеріндегі (ЭОУМ)және сары суындағы орта уытты молекулардың (ОУМ) деңгейінің фармакотерапиялық кешендердің әсеріне байланысты өзгеруі 1- кестеде көрсетілген. ЖИА-ның артериалық гипертензиямен жүптасқан ІІ дәрежелі науқастардың қанының эритроциттеріндегі (ЭОУМ) және сары суындағы орта уытты молекулардың (ОУМ) деңгейінің қоюлануыны және денгейлерінің мөлшері дені сау адамдардың көрсеткіштеріне қарағанда біршарым еседен көп артық (188,9%) өседі ,ал орта уытты молекулардың (ОУМ) деңгейінің қоюлануыны 76%-ға ,осы жағдайға байланысты АТЖ/ЛАТ үрдісінің қуаттануының себебінен бүл сыррқаттарда, «эндоуыттану» үрдісі орын алды, оған дәлел уыттану индексінің дені сау адамдармен салыстырғанда 1,82 есе өсуі нақтылайды.
Кесте 1 - ЖИА артериалық гипертензиямен жүптасқан ІІ дәрежелі науқастардың қанының
эритроциттеріндегі(ЭОУМ), сары суындағы орта уытты молекулардың (ОУМ) және уыттанудың индекс (УИ) деңгейінің фармакотерапиялық кешендердің әсеріне байланысты өзгеруі
|
Топтар |
ЭОУМ (ш.б./мл) |
ОУМ(ш.б./мл) |
УИ (ш.б) |
|
Дені сау адамдар |
0,09±0,01 |
0,250±0,005 |
1,0±0,06 |
|
Емге дейін |
0,17±0,008* |
0,44±0,02* |
1,82±0,01* |
|
ФТК-1 n = 30 |
0,14±0,005*# |
0,38±0,01*# |
1,55±0,09*# |
|
ФТК-2 n = 30 |
0,10±0,006*# |
0,28±0,01*# |
1,11±0,08*# |
|
ФТК-3 n = 30 |
0,13±0,006*# |
0,33±0,02*# |
1,33±0,08*# |
|
ФТК-4 n = 30 |
0,11±0,005*# |
0,30±0,01*# |
1,22±0,08*# |
|
Ескерту 1- * р<0,05 - дені сау адамдармен салыстырғандағы дәлдік көрсеткіші; 2-# р<0,05 - емге дейінгі топпен салыстырғандағы дәлдік көрсеткіші. |
|||
ФТК-1 әсерінен қанының эритроциттеріндегі (ЭОУМ) және сары суындағы орта уытты молекулардың (ОУМ) деңгейінің қоюлануыны көрсеткіші 0,17±0,008 шб-ден 0,14 ±0,005 шб-ге дейін төмендеді, азаю денгеиі 17,7% -ға тең болды, бірақ бақылау тобына қарағанда 11%-ға жоғары деңгейде орын алды. ФТК-1 кешеннің әсерінен қан сары суындағы орта уытты молекулардың (ОУМ) деңгейінің қоюлануыны 0,44±0,22 шб-ден 0,38±0,01 шб-ге дейін азайды, яғни 17,7%-ға төмендеді,осы жағдайға байланысты «эндоуыттану» үрдісі уыттанудың индексінің интегральды көрсеткіші 1,82±0,01*шб-ден 1,55±0,09* шб-ге дейін дейін азайды, яғни төмендеу денгейі 14,8%- ға тең болды, яғни антиоксидты жүйенің қуаты жоғарылай бастап, проксидант жүйенің нышандары төмендей бастайды осы жағдайға байланысты «эндоуыттанудың» көтсеткіштері шамалы төмендейді (кесте-2).
ФТК-2 әсерінен қанының эритроциттеріндегі (ЭОУМ) және сары суындағы орта уытты молекулардың (ОУМ) деңгейінің қоюлануыны көрсеткіші 0,17±0,008 шб-ден 0,10 ±0,006 шб-ге дейін төмендеді, азаю денгеиі 41,2% -ға тең болды, бірақ бақылау тобына қарағанда 11%-ға жоғары деңгейде орын алды, кешеннің әсерінен қан сары суындағы орта уытты молекулардың (ОУМ) деңгейінің қоюлануыны 0,44±0,02 шб-ден 0,28±0,01 шб- ге дейін азайды, яғни 36,4%-ға төмендеді,осы жағдайға байланысты «эндоуыттану» үрдісі уыттанудың индексінің интегральды көрсеткіші 1,82±0,01*шб-ден 1,11±0,08* шб-ге дейін дейін азайды, яғни төмендеу денгейі 39,1%- ға тең болды, яғни антиоксидты жүйенің қуаты жоғарылай бастап, проксидант жүйенің нышандары төммендей бастайды осы жағдайға байланысты « эндоуыттанудың» көтсеткіштері жоғары деңгейде төмендейді, бірақ қан сарысуындағы орта уытты молекулардың қорлануы мен әндоуыттанудың» уытты көрсеткіші бақылау тобына қарағанда 12-11%-ға жоғары деңгейде орын алды. (кесте-14).
ФТК- 3 әсерінен қанының эритроциттеріндегі (ЭОУМ) және сары суындағы орта уытты молекулардың (ОУМ) деңгейінің қоюлануыны көрсеткіші 0,17±0,008 шб-ден 0,13 ±0,006 шб-ге дейін төмендеді, азаю денгеиі 23,6% -ға тең болды, бірақ бақылау тобына қарағанда 44%-ға жоғары деңгейде орын алды, кешеннің әсерінен қан сары суындағы орта уытты молекулардың (ОУМ) деңгейінің қоюлануыны 0,44±0,02 шб-ден 0,33±0,02 шб- ге дейін азайды, яғни 25%-ға төмендеді,осы жағдайға байланысты «эндоуыттану» үрдісі уыттанудың индексінің интегральды көрсеткіші 1,82±0,01*шб-ден 1,33±0,08* шб-ге дейін дейін азайды, яғни төмендеу денгейі 26,9%- ға тең болды, яғни антиоксидты жүйенің қуаты жоғарылай бастап, проксидант жүйенің нышандары төммендей бастайды осы жағдайға байланысты «эндоуыттанудың» көтсеткіштері жоғары деңгейде төмендейді, бірақ қан сарысуындағы орта уытты молекулардың қорлануы мен әэндоуыттанудың» уытты көрсеткіші бақылау тобына қарағанда 32-33%-ға жоғары деңгейде орын алды.
ФТК-4 кешенінің әсерінен « антиоксидант- проксидант» жүйесінің бар фармакотерапиялық кешенінің әсерінен қанының эритроциттеріндегі (ЭОУМ) және сары суындағы орта уытты молекулардың (ОУМ) деңгейінің қоюлануыны көрсеткіші 0,17±0,008 шб-ден 0,11 ±0,005 шб-ге дейін төмендеді, азаю денгеиі 35,3% - ға тең болды, бірақ бақылау тобына қарағанда 22%-ға жоғары деңгейде орын алды. ФТК-4 кешеннің әсерінен қан сары суындағы орта уытты молекулардың (ОУМ) деңгейінің қоюлануыны 0,44±0,02 шб-ден 0,30±0,01 шб- ге дейін азайды, яғни 31,8%-ға төмендеді, осы жағдайға байланысты «эндоуыттану» үрдісі уыттанудың индексінің интегральды көрсеткіші 1,82±0,01*шб-ден 1,22±0,08* шб-ге дейін дейін азайды, яғни төмендеу денгейі 33%- ға тең болды, яғни антиоксидты жүйенің қуаты жоғарылай бастап, проксидант жүйенің нышандары төмендей бастайды осы жағдайға байланысты « эндоуыттанудың» көтсеткіштері жоғары деңгейде төмендейді, бірақ қан сарысуындағы орта уытты молекулардың қорлануы мен «эндоуыттанудың» уытты көрсеткіші бақылау тобына қарағанда 31,8-33%-ға жоғары деңгейде орын алды. (кесте-2).
ЖИА артериалық гипертензиямен жүптасқан ІІ дәрежелі науқастардың «Шығын - пайда» көрсеткішінің «эндоуыттанудың» уыттану индексінің (УИ) интегральды коэффициентінің нышандарына байланысты фармакотерапиялық кешендердің әсерінен өзгеруі 15-кестеде көрсетілген. ФТК-1 фармакотерапиялық кешенінің әсерінен науқастардың қанының «эндоуыттанудың» уыттану индексінің (УИ) интегральды коэффициентінің 1,82±0,01 шб 1,55±0,09 шб төмендейді, яғни емге дейінгі деңгейіне қарағанда меншікті тиімділік 17,4%-ға жоғарылайды; 24 апта ішіндегі жиынтық шығыны тенгемен есептегенде 75911,0 тенгеге тең болды, шығын-пайда» коэффициенті тенгемен есептегенде 4362,7 тенгені қүрайды. ФТК-2 кешенінің науқастардың қанының «эндоуыттанудың» уыттану индексінің (УИ) интегральды коэффициентінің 1,82±0,01 шб 1,11±0,08 шб төмендейді, яғни емге дейінгі деңгейіне қарағанда меншікті тиімділік 63,9%-ға жоғарылайды; 24 апта ішіндегі жиынтық шығыны тенгемен есептегенде 63368,9 тенгеге тең болды, шығын- пайда» коэффициенті тенгемен есептегенде 991,6 тенгені қүрайды. ФТК-3 кешенінің әсерінен науқастардың қанының қанының «эндоуыттанудың» уыттану индексінің (УИ) интегральды коэффициентінің 1,82±0,01 шб 1,33±0,08 шб төмендейді, яғни емге дейінгі деңгейіне қарағанда меншікті тиімділік 36,9%-ға жоғарылайды; 24 апта ішіндегі жиынтық шығыны тенгемен есептегенде 73445,2тенгеге тең болды, шығын-пайда» коэффициенті тенгемен есептегенде 1995,7 тенгені қүрайды.
ФТК-4 кешенінің әсерінен қанының «эндоуыттанудың» уыттану индексінің (УИ) интегральды коэффициентінің 1,82±0,01 шб 1,22±0,08 шб төмендейді, яғни емге дейінгі деңгейіне қарағанда меншікті тиімділік 49,2%-ға жоғарылайды; 24 апта ішіндегі жиынтық шығыны тенгемен есептегенде 85595,2 тенгеге тең болды, шығын-пайда» коэффициенті тенгемен есептегенде 1739,7тенгені қүрайды.
Кесте 2 - ЖИА артериалық гипертензиямен жүптасқан ІІ дәрежелі науқастардың «Шығын - пайда» көрсеткішінің «эндоуыттану» үрдісінің интегральды коэффициентінің нышандарына байланысты фармакотерапиялық кешендердің әсерінен өзгеруі
|
Топ-тар |
«Тиімді» мәні ( балл) |
Меншікті тиімділігі % |
24 апта ішіндегі жиынтық шығыны (тенгемен) |
«Шығын-пайда» коэффициенті (тенгемен) |
|
ФТК-1 n = 30 |
1. 1,82±0,01* 2. 1,55±0,09*# |
17,4±0,32 |
75911,0 |
4362,7 |
|
ФТК-2 n = 30 |
1.1,82±0,01* 2.1,11±0,08*# |
63,9±3,1* |
63368,9 |
991,6 |
|
ФТК-3 n = 30 |
1.1,82±0,01* 2.1,33±0,08*# |
36,8±0,93* |
73445,2 |
1995,7 |
|
ФТК-4 n = 30 |
1.1,82±0,01* 2.1,22±0,08*# |
49,2±2,1* |
85595,2 |
1739,7 |
Ескерту.1-емге дейінгі кеөрсеткіші.2- емнен кейінгі көрсеткіші
Сонымен науқастардың қанының «эндоуыттанудың» уыттану индексінің (УИ) интегральды коэффициент! арқылы анықталған «Шығын - пайда» көрсеткішінің мөлшері екінші топта (фозикард-10мг, кардиомагнил-100мг, метопролол-50мг, ультрокс -10мг) ең төменгі мәнге ие болды, соған байланысты ең тиімді және арзан фармакотерапиялық кешен деген мәнге ие болды.
ӘДЕБИЕТТЕР
1. Органов, Р.Г., Масленникова, Г.Я. Сердечно-сосудистые заболевания в РФ во второй ловине ХХ столетия, тенденция, возможные принципы, перспективы // Кардиология. - 2000. -№6. - С. 4-9.
2. Орманов Н.Ж., Казбекова М.Ж..Изменение фармакоэкономических показателей под влиянием фармакотерапевтических комплексов у больных артериальной гипертонией 2-ой степени.//Вестник ЮКГФА.-2012.- -№4. - С. 221-225.