ТҮЙІН
Мақалада көз алмасының енген бөгде дене жарақаты асқынуларының нәтижесі қарастырылған. Дер кезінде анықталып, уақытылы қосымша зерттеулер жасалып сыртқа шығарылса әртүрлі инфекциялық және токсикалық көз аурулар мен асқынулардың алдын алуға болады.
Негізгі сөздер: бөгде дене, көз жарақаты, көз алмасының жарақатында алғашқы көмек көрсету.
Көз ішілік бөгде денелер көз алмасының жарақаттарының ішінде 18-41% жағдайда кездеседі. Мүндай жарақат түрлері 20-40 жас аралығындағы адамдарда темір кесу және қайнату жүмыстарын жасау барысында жиі байқалады. Көз алмасына бөгде дене кіру барысында торлы кабықтың жыртылуы, металлоз және эндофтальмит сияқты аурулармен асқынуларға жол ашылып көру жітілігінің төмендеуі ортаға шығады. Мөлдір қабық пен нүрлы қабықтың әр түрлі жарақатында ашық және жабық бүрышты глаукома, ирит, иридоциклит және жарақаттық кератиттер дамиды.
38 жастағы ер адам темір кесу жүмысын жасау барысында сол көзіне темір үшқынының кіргендігін байқап қабылдау бөліміне келген. Алғашқы зерттеу барысында науқастың екі көзі де-1.0. Биомикроскоппен зерттеу арқылы мөлдір қабықта сағ IX түсында көлемі 0.2 мм бөгде денесі анықталды. Бөгде дененің қаншалықты енгендігін анықтау мақсатында науқасқа Фогта рентгенограммасы жасалды. Зерттеу барысында бөгде дененің артқы үшы артқы камерада аяқталғандығы және көз бүршағы мен шыны тәрізді денеге енбегендігі байқалды. Осы мәліметтерді ескере отырып науқастың көзіне жергілікті лидокаин ерітіндісін тамызу арқылы мөлдір қабық бетіне қысқыштың түбіне магнит жанастыру арқылы бөгде дене кіру жолы бойына бағытталып тартылып шығарылды. Алынған бөгде дене көлемі-0.2мм, үзындығы-1.2 мм шығарылған жердегі жара орнынан ешқандай бөлінділер болған жоқ, нүрлы қабықта нүкте тәрізді тесік бар, қарашықтың жарыққа реакциясы сақталған, көз бүршағы мөлдір, алдыңғы камера орта тереңдікте; науқасқа жергілікті антибактериалдық тамшылар берілді. Көзіне жабық таңғыш тағайындалды. Науқасты 1- ші, 3-ші және 7-ші күндері бақылауда зерттеп ешқандай асқынулар болмағандығына көз жеткізілді.
Бөгде дененелердің көз ішіне, көз тіндеріне әсері және көз ішінде пайда болатын реакцияларды әртүрлі болжамдарда көрсетеді. Кейбір бөгде денелер көп жылдар бойы көз ішіне қалғандары да болған. Көптеген тәжірибелерде көз ішілік бөгде дененің тесіп кірген жерінен тек бөгде дененің өзінің денесі көрінетіндігі айтылған.
Бүл тәжірибеде зерттеу барысында биомикроскоппен қарағанда тек мөлдір қабықта түрғандай көрініс беріп, жанынан жарық түсіріп қарағанда үзындығы мен баска қабықтарға енгендігі ешқандай байқалмады. Көптеген мақалаларда көз бүршағына енген жарақаттарының асқынуларының нәтижесі қарастырылған. Асқынулардың бірі көру жітілігіне зиянын келтіріп науқастардың көбісі көруі нашарлаған. Рентген зерттеу нәтижесінде көз бүршағы мен шыны тәрізді денеге енбегендігі анықталды. Сонымен қатар көздің оптикалық орталықтарына зиян келтірмегендігі байқалды. Бүл зерттеу әдісі тек қана кірген бөгде дененің көлемі мен бағытын анықтаумен шектеліп қана қоймай, көздің басқа да аймақтарына бөгде дененің кірмегендігін анықтау мақсатында жасалды.
Қорытындылай келе бөгде денені дер кезінде анықтап, уақытылы қосымша зерттеулер жасалып сыртқа шығарылса әртүрлі инфекциялық және токсикалық көз аурулар мен асқынулардың алдын алады. Сонымен қатар магнитпен бөгде денені кіру бағыты бойынша кері шығару әдісі мен дер кезінде антибактериялық ем жүргізіліп бақылауда қадағалануы жақсы болжамға жол береді.
ӘДЕБИЕТТЕР
- Копаева B. Г. Глазные болезни.- М.:Медицина. - 2002.-С.478-479.
- Гундорова Р.А. Современные методы диагностики и лечения больных офтальмологического профиля при повреждениях, полученных в чрезвычайных ситуациях/ Р.А. Гундорова и др. // Пос. для врачей. - М., 2005.-283 с.
- Курбанова Н.Ф. Клинические особенности больных с травмами глаза в условиях специализированного отделения // Вестн. офтальмол. — 2003. -№3.- С. 41-43.
- Степанов А.В. Контузия глазного яблока / А.В. Степанов, С.Н. Зеленцов СПб.: Санкт- Петербург, 2005. - 104 с.
- Травма глаза: Руководство для врачей. Под общей редакцией Р.А. Гундоровой, В.В. Нероева, В.В. Кашникова М.: Гэотар-медиа, 2009. - 554 с.
- Go J.L. Orbital trauma / J.L. Go, V.N. Vu, K.J. Lee, T.S. Becker // Neuroimaging. Clin. N. Am. 2002. - May - 12 (2) - P. 311-324.