ТҮЙІН
Бүкіл әлемдік денсулық сақтау ұйымымен (БДҰ) және Халықаралық еңбек ұйымымен арнайы құжаттарда халыққа реабилитациялық көмек көрсетудің жаңа әдістемесі ұсынылған. Реабилитацияның жеке жоспарын құрудағы маңызды орын тұлғаның психологиялық, медициналық және педагогикалық мотивациясына негізделген. Мотивация және мотивирленген жоспар құрудағы мәселелерді шешуге тұлға дамуындағы арнайы психологиялық қабілеттіліктер қажет.
Кілт сөздер: балалар, орталық жүйке жүйесі, реабилитация, мүгедектік, неврологиялық бұзылыстар.
Орталық жүйке жүйесінің перинатальды зақымданулары қазіргі таңда маңызды медико- әлеуметтік проблемалардың бірі, өйткені олар әртүрлі дәрежедегі неврологиялық бұзылыстарға алып келеді.
Нәрестелерде мидың құрылымдық өзгерістері оның ары қарай дамуын анықтайды. Қазіргі таңда қолданылатын жоғары технологиялық зерттеу әдістері ми бұзылыстарының сипаты мен орналасуын нақты анықтауға көмектеседі. Бірақ орталық жүйке жүйесінің патологияларында клиникалық белгілері барлық уақытта анықталған зақымдалуларға сәйкес келмеуі мүмкін. Бұл нәрестенің орталық жүйке жүйесінің толық дамымауына байланысты. Сонымен қатар жүйке жүйесінің белсенді дамуына байланысты мидағы құрылымдық бұзылыстар жаңа неврологиялық симптомдармен көрініс береді. Соңғы жылдарда Қазақстанда туылу көрсеткішінің төмендеуіне байланысты орталық жүйке жүйесінің перинатальды патологиялары жиілігі жоғарылап, мүгедектікке алып келу қаупі өсті. Сондықтан науқас балаларға ерте жиынтықты реабилитация жүргізу өте маңызды.
Емханада дәрігердің негізгі мақсаты балаларда аурушаңдық пен созылмалы патологиялардың алдын алуға бағытталған емдік профилактикалық жұмыстың сапасын арттыру болып табылады. Бұл шараны жүзеге асыруға кең спектрлі балалар ауруларын ықпалдастыра жүргізу бағдарламасы енгізлген, ол балалар арасында ауру және мүгедектік, бала өлімі көрсеткіштерін төмендетуге, балалардың даму көрсеткіштерін жақсартуға бағытталған. Нәрестелерде 75 пайыз жағдайда церебральды патология себептері құрсақішілік даму және нәрестелік кезеңде әртүрлі зиянды факторлардың әсері, сондықтан ұйымдастыру және алдын алу жұмыстары осы кезеңдерге бағытталуы керек.
Емхана жағдайында анамнезінде церебральды патологиясы бар 2 жасқа дейінгі 20 балаға зерттеу жұмыстары жүргізілді. 5 балада гипертензиялы-гидроцефальды синдром, субкомпенсация формасы, құрысу синдромымен айқын церебральды патология, 15-де жүйке жүйесінің дөрекі патологиясы байқалмады, бірақ көпшілігінде мазасыздық, жанұяда тәртібінің қиындауы, қозғыштық, аурушаңдық бар. Бақылауға алынған балаларда орталық жүйке жүйесінің бұзылыстарын ерте анықтау мақсатында неврологиялық, алмасу бұзылыстары, органдық симптомдардың қосарлана жүруіне көңіл бөліп, негізгі симптомдарды ажыраттық. Клиникалық белгілеріне қоса нақты диагноз қою үшін қосымша зерттеу әдістері қолданылды. Жүйке жүйесінің бұзылыстарын ерте анықтап, қайта қалпына келтіру емін 2 жасқа дейін жүргізу балаларда жүйке бұзылыстарының төмендеуіне және толық айығып кетуіне алып келді.
Қайта қалпына келтіру шараларына физиологиялық ем әдістері, уқалау, арнайы әдістемелік жұмсақ, бейімдеуші мануальды емдік физкультура, ортопедиялық коррекция, электростимуляция, рефлексотерапия және дәрілік ем қолданылды. Жүргізілген қалпына келтіру шаралары ағзаның әртүрлі бұзылыстарын қалпына келтіруге ғана емес, патологиялық процесстердің алдын-алуға бағытталған. Қалпына келтіру шараларының жүргізу мақсатында келесі көрсеткіштер қалпына келтіріледі: бұлшықет тонусы қалпына келді, патологиялық позалардың алдын алу, қозғалысты қалпына келтіру, контрактура мен деформацияның алдын-алу, ата-аналарды емдік күтім және емдік-коррекциялық шараларға үйрету.
Бүкіл әлемдік денсулық сақтау (БДҰ) және Халықаралық еңбек ұйымымен арнайы құжаттарда халыққа реабилитациялық көмек көрсетудің жаңа әдістемесі ұсынылған. Реабилитацияның жеке жоспарын құрудағы маңызды орын тұлғаның психологиялық, медициналық және педагогикалық мотивациясына негізделген. Мотивация және мотивирленген жоспар құрудағы мәселелерді шешуге тұлға дамуындағы арнайы психологиялық қабілеттіліктер қажет. Жүйке жүйесінің аурулары және соның нәтижесінде мүгедектікке алып келген науқастарға қайта қалпына келтіру шараларын бір жүйені құрайтын үш бағытта жүргізу керек: 1) өмірге қажетті маңызы бар органдар қызметін қалпына келтіру және сақтап қалу; 2) баланы ары қарай өмір сүруге бейімдеу; 3) әлеуметтік ортада осындай балаларға жағдай жасау.
ӘДЕБИЕТТЕР
- Детская неврология : учебник: в двух томах/ А.С. Петрухин.-М.: ГЭОТАР-Медиа,2009.-Т.2.- С. 513-542.
- Бомбордирова Е.П., Яцык Г.В., Степанов А.А. Лечение и реабилитация перинатальных поражений нервной системы у детей первых месяцев жизни // Лечащий врач. - 2005.- №2. - С. 15.
- Журба Л.Т., Тимонина О.В. Принципы ранних лечебно-коррекционных мероприятий у детей с факторами риска развития детского церебрального паралича // Детская и подростковая реабилитация. - 2004. - №2(3).- С. 58-60.
- Яцык Г.В., Бомбардирова Е.П., Акоев Ю.С. и др. Реабилитация недоношенных детей с перинатальной патологией на протяжении первого года жизни // Детская и подростковая реабилитация. - 2004. - №2(3). - С. 11-21.
- Бадалян Л.О. Б 15 Детская неврология:учебн. Пособие.-М.: МЕДпресс-информ, 2001. - С. 339345.