Дүниежүзілік денсаулық сақтау =йымы (ДДҮ) сарапшыларының мәліметтері бойынша қан жүйесі ауруларының арасында анемия барлық елдерде кең таралған клиникалық-зертханалық синдром болып таблады [1,2]. Анемияның таралу жиілігі әр елде әртүрлі, ол көптеген шарттарға тәуелді - елдің экономикалық дамуына, түрғындардың кірісіне, тамақтану ерекшелігіне, медициналық көмектің қамту деңгейіне және басқалар. Мысалы, дамушы - Африка және Оңтүсгік-Шығыс Азия елдерінде анемия балаларда 60 % және бала босанатын жастағы әйелдерде 50 % жиілікте анықталса, экономикасы дамыған - АҚШ пен Европада елдерінде ол 7-12 % қүрайды [3,4]. Анемия балаларда физикалық және танымдық дамуды тежейді, іш өтудің және жедел респираторылық инфекциялардың ауыр жүруіне себеп болады, ересектерде ой жүмысын нашарлатады, жүқпа ауруларды жеңіл жүқтырады, жоғары деңгейде аналар өліміне, аз салмақты балалардың туылуына және басқа да асқынуларға алып келеді [4,5].
Мақсаты. Шымкент қаласының № 5 емханасы шарттарында түрғындар арасында анемияның кездесу жиілігін анықтау.
Материалдар жэне эдістер. Жүмыста 2010 жылы Шымкент қаласы № 5 емханасының зертханасында жасалған 9 842 қан талдауының нәтижелері қолданылды. Анемия ДДҮ критерийіне сәйкес әйелдерде 120 г/л- ден, ерлерде 130 г/л-ден темен болған жағдайларда қойылды. Гемоглобин деңгейі цианидтік, эритроциттер санын ФЭК-56М фотометрлік әдіспен анықталды. Сондай-ақ түстік керсеткіші есептеліп, гипохромды, нормохромды және гиперхромды анемиялар ажыратылды. Гемоглобин деңгейіне байланысты анемияның 3 дәрежсі анықталды: жеңіл (әйелде 119-90 г/л, ерде 129-90 г/л), орташа (89-70 г/л) және ауыр (69 г/л және одан темен). Жасқа байланысты әйелдер келесі топтарыға белінді: 20 жасқа дейінгілер, 21-30 жас, 31-40 жас, 41-50 жас, 51-60 жас және 61 жастан асқандар.
Нэтижелер мен талқылаулар. Зертханалық мәліметтер бойынша 3 197 (32,5 %) адамда анемия анықталды (1- сурет). Олардың 839 (26,2 %) 16 жасқа дейінгі балалар, ал 2 358 (73,8 %) ересек түрғындар қүрады.
16 жасқа дейінгі балаларда анемияның жеңіл дәрежесі 91,3 % (766 бала), орташа - 7,6 % (64 бала) және ауыр дәрежесі 1,1 % (9 бала) кездесіп, басылымдағы әдебиеттердегі «балаларда анемия негізінен жеңіл жүреді»
деген мәліметке сәйкес келді [4,5]. Ұлдармен (48,1 %) салыстырғанда қыздарда (51,9 %) анемия жиірек анықталды. Анемия анықталған 2 358 ересек турғындардың 241 (10,2 %) ерлер және 2 117 (89,8 %) әйелдер болды. Ересек адамдар арасында жеңіл дәрежелі анемия 81,3 % (1 917 адам), орташа - 14,2 % (334 адам) және ауыр дәрежесі 4,5 % (107 адам) қурады. Балалармен салыстырғанда ересектерде орташа дәрежелі анемия 1,9 есе, ауыр дәрежелі - 4,1 есе жиі кездесті.
Анемия анықталған 2 117 әйелдердің жас ерекшеліктеріне байланысты талдауы жасалды. Бунда 20 жасқа дейін әйелдер 10,3 % (217 адам), 21-30 жастағылар 26,3 % (556 әйел), 31-40 жас - 23,9 % (506 әйел), 41-50 жас - 20,2 % (429 әйел), 51-60 жас - 10,4 % (219 әйел) және 61 жастан асқандар 8,9 % (190 әйел) қурады. Бул мәлімет әдебиет беттеріндегі «анемия бала босанатын жастағы әйелдерде жиі кездеседі» деген пікірге сай келеді [1,2]. Түстік көрсеткіші бойынша гипохромды анемия 56,2 % (1795 адам), нормохромды - 40,1 % (1283 адам) және гиперхромды анемия 3,7 % (119 адам) жиілікпен кездесті.
Қорытынды. Алынған мәліметтер бойынша Шымкент қаласы турғындары арасында анемия (32,5 %) жиі кездеседі. Балалармен салыстырғанда ересектерде орташа және ауыр анемия 1,9 және 4,1 есе сәйкес жиі анықталды. Ересектер арасында анемия әйелдерде 9 есе жиі табылды және олар бала босанатын жастағы әйелдер екен. Жартысынан көп жағдайда гипохромды анемия анықталды.
ӘДЕБИЕТТЕР
- Тарасова И.С., Чернова В.М., Румянцев А.Г. Профилактика дефицита железа - актуальная проблема здравоохранения всех стран мира //Гематол. и трансфузиол., 2009, № 2, С.31-39.
- World Health Organization. Iron deficiency anemia: assessment, prevention and control. A guide for programme managers. Geneva; 2001 (WHO/NHD/01.3).
- The World Health Report 2002. Reducing risk, promoting healthy life. Geneva; 2002 (WHO/NHD/02. 1).
- Анемия - скрытая эпидемия: Пер. с англ. М.: Мега Про; 2004.
- Шевченко Ю.Л. Анемия (от А до F), 2002, 320 б.