Гениталиидің қатерлі ісіктерімен ауыратын әйелдерге онкологиялық арнайыланған көмектің түрін үйымдастыру толық шешілмеген және жетілдіруді қажет етеді. Гениталиидің қатерлі ісіктерге байланысты ерте емдік шаралар амбулаторлық-емханалық мекемелерде жүзеге асырылып келеді. Б=л аурулардың ерекшеліктеріне байланысты медициналық көмекті үйымдастыру да ерекше жолдармен жүзеге асырылуы тиіс. Соңғы 10 жылда онкогинекологиялық аурулардың түзелуінде байқалады. Қазақстан Республикасындағы әйел түрғындары арасында онкогинекологиялық аурулардың өсуі байқалады және диагностика мен емдеуді өзгеше үйымдастыруды талап етеді.
Онкогинекологиялық көмек сапасын арттырудың бірден-бір жолы ретінде қатерлі топтарда скринингтік тексеруді жандандыру қажеттігі туындап кешенді гинекологиялық диагнозды нақты қою үшін барлық қажетті мамандарды (гинеколог, уролог, рентгенолог, морфолог жэне т.б.) қатысуын талап етеді;
Онкогинекологиялық ауруларды емдеу міндетті түрде сақтап қалу үшін сэулелі жэне дэрілік қатар хирургиялық оталардан түратын кешенді емдеу эдістерін қолдану қажет. Стационарлық жэне емханалық мекемелердегі онкогинекологиялық аурулардың диагнозын қоюға жэне емдеу тэжірибесі қазіргі заманғы сүраныстарға сай келмейтіндігін көрсетті. ҚР барлық гинекологиялық желілерінде жатыр мойны рагының диагностикасы бойынша эдістемелік нүсқаулар туралы мэлімет болмағанына қарамастан, рактың осы түрімен ауратындар (60 % дейін) арасында аурудың асқынған түрлерінің аса көп екендігін көрсетіп отыр. Онкологиялық диспансерде белгілі болған 184 эйелдің онкогинекологиялық ауруы тарихын өңдеу жэне талдау олардың 15,7% осы мүшенің созылмалы патологиясы болғандығын көрсетті. Сонымен қатар, осы эйелдерде гинекологиялық жэне цитологиялық зерттеу жэне дер кезіндегі биопсия эдісімен жүргізілсе, онда рактың ерте кезеңінде анықтап, дер кезінде емдік шараны жүзеге асыру анықталды. Амбулаторлық - емханалық мекемелерде жүзеге асырылғандығын жэне онкологтардың б=л үрдіске қатыспағандығын көрсетті.
Жатыр мойынының қатерлі ісіктерін анықтауда онкологтар кешенді зерттеу эдістерін қолданады: кольпоскопия, цервикоскопия жэне алынған материалды морфологиялық зерттеу. Осыдан аурулардың 97% д=рыс диагноз қойылып дер кезінде сапалы емдік шараларды жүзеге асыруға жағдай туады. Әйелдерді жүйелі, жоспарлы тексеру жүргізу жатыр мойны рагының бастапқы түрлерін анықтауға мүмкіндік береді. Сапалы үйымдастырылған арнайы емдік шаралар науқастарға етеккірді, жыныстық, кейбір кезде бала туу қабілетін сақгауға мүмкіндік береді.
Зерттеу материалдары гениталии ісіктері бар науқастар медициналық көмекті көп жағдайда ауруханалар мен емханалардың гинекологиялық бөлімдерінде алатындығын, оларда арнайы емдік- диагностикалық аспаптар мен қүрал саймандардың жоқтығы жэне онкогинекологиялық ауруларды тэжірибелері жоқ екендігі белгілі. Жалпы емдік желідегі гинекологтар жэне эртүрлі хирургтар қатерлі үдерістердің бағдарламасын жэне эртүрлі қосарланған емнің тиімділігін, ем эдісін таңдауда болжам жасауды қиындатады. Осыған байланысты, кейбір кезде мүшені сақтаушы оталар жасауға қажетсіз емдеу көлемі шектеледі.
Осының нэтижесінде онкологиялық қағидаға толық жауап беретін, хирургиялық жағынан да емді қабылдай алмайды. Сонымен, анықталу ерекшеліктеріне байланысты, гениталиидің қатерлі ісктерінің диагностикасы жэне емі онкологиялық мекемелерде жүргізілуі тиіс. Зерттеу жүмысының нэтижелерін есепке ала отырып, біз гениталийдің қатерлі ісіктерінен ауыратын науқастарға медициналық көмек көрсету қүрылымын үйымдастырудың жетік жүйесінің моделін қүрастырдық. Осындай науқастарға емдік- диагностикалық көмекті қалыпқа келтіру жүмысы оған түрғындардың қажет етуінен бастау қажет. Осыған байланысты осы аурудың түрінің арнайы аумақтарда барлық негізгі көрсеткіштерін білу қажет. Осыдан кейін медициналық көмекті қажет етуді жүргізу жасалады.
Стационарлық көмекті қажет ету П.А. Герцен МНИОИ өңделген эдістеме бойынша есептеледі. Оның қағидасы болып соңғы жылдарда осы аумақта гениталий қатерлі ісктері алғаш анықталған жэне тіркелген сандар алынады, содан соң жөндеу коэффициентімен реттеледі. ҚР соңғы 10 жылда 4 аумақтағы алғашқы медициналық қүжаттар алынды.
Алынған мэліметтерді салыстыра отырып, онкологияда науқастарды арнайыланған бөлімдер бойынша бөлу онкологиялық науқастардың стационарда емдеу үшін түрғындардың қажетті төсек орындарын жобалап есептеу жүзеге асырылады. Әрбір жоспарланған бөлімге төсек орнының саны осы бөлімге жатқызылатын науқастардың абсолютті санына біздің өңдеген коэффициентіміз қолданылады. Онкогинекологиялық бөлімдер үшін б=л индекс - 0,154 қүрайды. Бөлімінің коэффициентін есептегенде эрбір бөлімге отаны талап
етпейтін жатқызылудан бас тарту, қайта келген науқастар жэне олардың стационарда болуының орта шамасы, қатерсіз ісіктері бар науқастардың саны жэне олардың бөлімдерде орташа болу күні анықталуы тиіс. Жүргізілген талдаулар бойынша түрғындардың медициналық көмектің осы түрімен ҚР алдағы 10 жылға дүрыс жоспарлағанда барлық облыстық (мемлекеттік, аймақтық) онкодиспансерлерде онкогинекология бөлімі болуы қажет.
Төсек орнының саны эйелдердің аурушаңдық деңгейіне жэне осы аумақта қызмет көрсету сапасына байланысты анықталуы тиіс.
Аумақтық бөлімдердің (облыстық, аумақтық, республикалық) міндеттері болып: Гениталиидің қатерлі ісігін біріншілік және айқындайтын диагностикасын жетілдіру. Қатерлі ісіктері бар науқастарды хирургиялық, сәулелі, дәрілік, қосарланған және кешенді еммен қамтамасыз ету. Осы категориядағы науқастарды белсенді анықтау және тексеруді толық жүргізу бойынша, осы локализациядағы рактың III клиникалық тобындағы науқастарды есепке алу бойынша үйымдастыру-әдістемелік өңдеулер жасау. Осыған қарамастан профилактикалық тексерулердің толық жүргізілуі мен сапасының бацылау осы аумақтағы денсаулық саетау органдары мен мекемелердің қүзырында қалады. Онкогинекологиялық бөлімде дер кезінде жетілдірілген емдік көмек көрсету емделушілерді анықтауды мақсаттайды. Алғаш анықталған гениталийдің II клиникалық тобындағы қатерлі ісіктері бар барлық науқастар осы бөлімге жолданылуы тиіс.
Жолдама беру қүқығы онкодиспансерлерде, облыстық, аудандық, қалалық емханаларда болуы тиіс. Онкогинекологиялық бөлімге жоспарлы, қайталамалы ем курсын жүргізуді қажет ететіндер (химиотерапия және т.б.) және ісіктің қайталануы және метастазы бойынша арнайы емделетіндерде жіберілуі тиіс. Айқын улануы бар IV клиникалық топтағы науқастарда, ауыр қосымша аурулары бар немесе негізгі немесе қосымша ауруының асқынуына байланысты арнайы ем көрсетілетін науқастарды ол мекемеге жолдау көзделмеген. Гениталиидің қатерлі ісіктері бар әйелдерге мамандандырылған көмек көрсету алғашқы диагностиканы жіті үйымдастыруға және ем әдістерін тиімді қолдануға мүмкіндік береді. Сонымен онкогинекологиялық аурулардың арасында медициналық көмекті жетілдірудің негізгі шарттары ретінде төмендегі қағидаларды үсынуға болады. Әйел жыныс сферасының қатерлі ісіктерінің ерекшеліктері жатыр, жатыр мойны, аналық бездері және сыртқы жыныс мүшелерінің рактары бар науқастарға медициналық көмекті үйымдастырудың өзіндігімен ерекшеленеді.
Осы медициналық көмектің негізгі ақаулығы (кеш анықтау, д=рыс емдемеу) негізгі қағидалардың бүзылуымен анықталады: онкогинекологиялық науқастарды тексеру және емдеу тек арнайы бөлімдерде ғана жүргізілуі тиіс. Осы аумақтағы әйелдердің қатерлі ісктерімен аурушаңдығын ескере отырып, онкогинекологиялық бөлімдердің санымен төсек орындары да жоспарлануы тиіс.
ӘДЕБИЕТТЕР
1. Булешов М.А., Омарова Д.К., Кудабаева Ж.К. Проблемы профилактики заболеваний и формирования здорового образа жизни.