Біздің отандық нарықта жүк көтергіш механизмдерді шығаратын өз өндірушілеріміз жоқ, ал қолданылатын «Нюрнберг қайшылары» типті (Nurnberg scissor) көтергіштер шетелде шығарылады.
Алайда, бұл типті көтергіш платформалар конструкцияларының қатаңдығы төмен болғандықтан өте қауіпті, аударылып кету қауіпі жоғары. Сондай-ақ, бұл жүк көтергіш қондырғылар өте ауыр. Оның негізгі себебі төменгі транспорттық жиналған күйінде механизм сингуляр күйге аса жақын орналасқан. Сондықтан, кинематикалық жұптардағы реакцияларда өте үлкен, ал теңгеруші күштің мәні өте жоғары.
Сондықтан, осындай жүк көтергіш механизмдердегі гидроцилиндрлік тізбекті тиімді етіп жобалау әдістерін жасау керек. Жүк көтергіштігі жоғары, теңгеруші күш аз және салмағы жеңіл механизм түрлерін жасау, өзекті мәселе болып табылады.
Autodesk Inventor – программа объектерді үшөлшемді параметрлермен модельдеуге мүмкіндік береді. Autodesk Inventor әр түрлі қиындықтағы бөлшектерді, заттарды құрастырып, документін дайындауға болады. Қазіргі Autodesk Inventor технологиясы жобалауды жоғары жылдамдықпен және ыңғайлықты қамтамасыз етеді, ол программаны тез меңгеруге мүмкіндік береді. Біз Autodesk Inventor програмасында жүк көтергіш механизмнің моделін жасаймыз. Механизмнің ұзындық өлшемдері берілген: lAB=lA1B1=0,96; lCD=lC1D1=1,61; lB1P1=lBP=2,08; lBC=lB1C1=0,49; lPC=lP1C1=1,60; lAK=0,91; lBK=0,21; lA1P=0,89; ; lD1P=2,05. Берілген топсалардың
абсолют координаталары XA=0.337, XP1=-0.55м, XD=1.5м, YA=0, YP1=0, YD=0 мәндері 44 орында да тұрақты болады.
Autodesk Inventor програмасында механизмнің моделін жасап (1-сурет), есепке жіберіп, нәтижесін аламыз. Autodesk Inventor программасында берілген мәндер бойынша, механизмнің бірінші орынының координаталарымен сызамыз. Кернеудің мәндерін аламыз. Ең үлкен кернеуі 103,1МПа, ал беріктік қор коэффициенті 15-ке тең. Жүк көтергіш механизмнің шығын картасынан (5- сурет) көріп отырғанымыздай, модельдің жалпы салмағы 415,993 кг.
1-сурет. Жүк көтергіш механизмнің жалпы көрінісі 2-сурет. Жүк көтергіш механизмнің кернеу картасы
3-сурет. Жүк көтергіш механизмнің кернеу картасы 4-сурет. Жүк көтергіш механизмнің беріктік қор
коэффициенті
5-сурет. Жүк көтергіш механизмнің шығын картасы
ҚОРЫТЫНДЫ
Ұсынылып отырған топсалы жүк көтергіштің дәстүрлі аналогтардан ерекшілігі: қатаңдығы жоғары, себебі платформа мен тірек атқару механизміне үш топса арқылы қосылған, конструкциясы қарапайым: конструкциясы күрделі кинематикалық жұптар жоқ.
Жүк көтергіш механизмнің моделі, Autodesk Inventor программасымен жасалынып, механизм элементтерінің кернеулік-деформациялық күйі зерттелді. Autodesk Inventor программасындағы модельдің жалпы салмағы 415,993 кг, ең үлкен кернеуі 103.1МПа.
ӘДЕБИЕТТЕР
- Джолдасбеков У.А. Теория механизмов высоких классов. - Алматы: Гылым, 2001. - 428 с.
- Уалиев Г.У. Динамика механизмов и машин. – Алматы: «АГУ - Тауар». 2000. - 282 с.
- 3.А.с. RU 51006 U1. Ащеулов А.В., Харитонов Н.А., Солодков Д.А. ПОДЪЕМНИК. 27.01.2006 Бюл. №03.
- SU А.с. №1401006 А1. М. Кл. В 66 F 7/06. Грузоподъемный столА.А.Разумов (СССР). - Заявка №4142121/29-11; заявлено 31.10.1986; опубл.07.06.1988, Бюл. №21 // Открытия. Изобретения. - 1988 - №21.
- RU 2 280 007 C1 А.с. Елисеев А. К., Салдаев А. М., Салдаев Н. Д.,ПОДЪЕМНИК. 20.07.2006 Бюл. № 20